Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý Tiêu hóa - Gan mật hình thành khi lượng mỡ trong gan xuất hiện lớn hơn 5% khối lượng lá gan. Bệnh này thường kết hợp với các bệnh rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, rối loạn lipid máu…

Gan nhiễm mỡ được chia thành 4 nhóm:

• Gan nhiễm mỡ không do rượu
• Gan nhiễm mỡ do rượu
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu
• Gan nhiễm mỡ cấp tính trong quá trình mang thai

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là một thuật ngữ dùng để mô tả sự tích tụ chất béo trong gan của những người uống rượu ít hoặc không uống.

Đặc điểm chính

• Nhiều chất béo được tích trữ trong các tế bào gan, lượng chất béo tích tụ này có thể gây viêm và sẹo trong gan.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể tiến triển đến xơ gan và suy gan.
• Xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả thanh thiếu niên. Xuất hiện nhiều nhất là ở những người từ 40 - 50 tuổi. Trong những năm gần đây, gan nhiễm mỡ đang có xu hướng trẻ hóa trong độ tuổi người mắc bệnh. 

Triệu chứng của bệnh

Bệnh gan nhiễm mỡ không có triệu chứng và dấu hiệu cụ thể. Một số trường hợp nếu có thì thường xuất hiện trạng thái:

• Gan to, mệt mỏi và đau ở vùng bụng trên bên phải.
• Nếu người bệnh bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc xơ gan, thì xuất hiện thêm một số biểu hiện: cổ trướng, giãn mạch dưới da, vú to ở nam giới, lách to, lòng bàn tay đỏ, vàng da và mắt.

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể biến chứng thành viêm gan, xơ gan, giãn tĩnh mạch thực quản, ung thư gan. Khoảng 20% người bệnh bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu sẽ tiến triển đến xơ gan.

Khi có một số triệu chứng kể trên, người bệnh cần đi khám chuyên khoa Tiêu hóa - Gan mật và điều trị ngay từ giai đoạn sớm. 

Nguyên nhân gây bệnh

Thông thường mọi người cho rằng các bệnh về gan như gan nhiễm mỡ, xơ gan đều do tác hại của việc sử dụng rượu bia. Tuy nhiên số người mắc bệnh mà không sử dụng rượu bia hiện nay rất nhiều.

Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu vẫn chưa được xác định rõ ràng, tuy nhiên nhiều chuyên gia Tiêu hóa - Gan mật tin rằng bệnh xảy ra khi có sự cố phá bỏ chất béo, gây tích tụ trong các mô gan.

Một trong số những lý do gây nên gan nhiễm mỡ nói chung là do số cân nặng vượt quá mức quy định, béo phì dẫn đến thừa lượng mỡ trong cơ thể, khiến gan không thực hiện tốt chức năng chuyển hóa lipid trong cơ thể gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ.

Các yếu tố nguy cơ

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể bị gây ra bởi các yếu tố sau:

• Người bị thừa cân, béo phì, đặc biệt là béo bụng, 80 – 90% số người béo phì đều mắc gan nhiễm mỡ.
• Chế độ ăn uống, sinh hoạt không khoa học: chế độ ăn uống nhiều chất béo, ngọt, lười vận động.
• Người có lượng đường trong máu cao, đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường typ 2.
• Tăng đề kháng insulin làm tăng trglycerid máu.
• Phụ nữ bị hội chứng buồng chứng đa nang, người mắc chứng ngưng thỏe khi ngủ, người bị suy giáp, suy tuyến yên.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu hay gặp nhất ở người cao tuổi, người bệnh đái tháo đường và người béo bụng.

Kiểm tra và chẩn đoán

Chính vì bệnh không có biểu hiện rõ ràng, cụ thể nên để phát hiện bệnh sớm tốt nhất mọi người nên đi khám sức khỏe định kỳ. Một số xét nghiệm được dùng trong chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm:

• Xét nghiệm máu
• Chẩn đoán hình ảnh: bao gồm siêu âm, chụp CT scan và chụp cộng hưởng từ MRI.
• Giải phẫu bệnh mô gan: Các mẫu mô được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để tìm những gấu hiệu của chứng viêm và sẹo. Sinh thiết gan thường được thực hiện bằng cách sử dụng cây kim dài đưa qua da và vào gan để lạo bỏ các tế bào gan (kim sinh thiết).

Điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu

Không có một tiêu chuẩn điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu nào cụ thể. Thông thường các bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp bệnh nhân giảm cân thông qua chế độ ăn uống, tập thể dục, trong một số trường hợp phải dùng thuốc và phẫu thuật.

Thay đổi lối sống và phòng ngừa gan nhiễm mỡ không do rượu

• Nếu người bệnh là người béo phì thì phải giảm ăn nhiều chất béo, thực phẩm nhiều bột đường, nước ngọt vì chất bột đường nếu dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ dự trữ trong bụng và nội tạng như tim, gan…
• Đối với bệnh nhân tiểu đường mà béo phì thì mức độ bị gan nhiễm mỡ càng cao và dễ có nguy cơ dẫn đến xơ gan. Cần ổn định đường huyết, điều trị tốt bệnh tiểu đường.
• Khi bị rối loạn lipid máu, bệnh nhân cần được theo dõi và điều trị liên tục.

Khi điều trị rối loạn lipid máu, bệnh nhân cần thực hiện lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lí, cụ thể:

• Tăng cường vận động cơ thể như đi bộ, đi xe đạp, bơi lội, chơi bóng bàn, cầu lông,… ít nhất 30/ngày và ít nhất 5 ngày/tuần.
• Thực hiện chế độ giảm cân lành mạnh.
• Không hút thuốc lá. Hút thuốc lá làm nhịp tim nhanh, cao huyết áp, xơ vữa động mạch.
• Nên ăn cá và các chế phẩm từ đậu tương như: đậu phụ, sữa đậu nành, tương… Ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi. Hạn chế ăn nội tạng động vật, trứng. Hạn chế ăn dầu mỡ và dùng dầu thực vật thay mỡ trong chế biến thực phẩm (dầu oliu, đậu nành, dầu hướng dương, dầu lạc vừng). Uống chè xanh thay vì cà phê.
• Tránh lao động trí óc quá căng thẳng, lao động chân tay quá sức. Có thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Tránh căng thẳng, lo lắng, giận dữ, buồn phiền.
• Đề phòng và loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây rối loạn lipid máu và đường máu như phát hiện và điều trị sớm đái tháo đường.

Khám và điều trị gan nhiễm mỡ ở đâu?

Một số địa chỉ khám và điều trị gan nhiễm mỡ uy tín như:

Khoa Tiêu hóa - Bệnh viện Bạch Mai

• Địa chỉ: Số 78 đường Giải Phóng - Đống Đa - Hà Nội

Trung tâm Tiêu hóa - Bệnh viện E

• Địa chỉ: Số 89 đường Trần Cung - Nghĩa Tân - quận Cầu Giấy - Hà Nội

Phòng khám Số 1 - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

• Địa chỉ: Số 1 đường Tôn Thất Tùng - Đống Đa - Hà Nội.