Đau do ung thư: Cuộc chiến không ngừng nghỉ của người bệnh
Không phải tất cả các bệnh nhân mắc ung thư đều gây đau đớn. Tuy nhiên, đau là một trong những triệu chứng thường gặp nhất ở bệnh nhân ung thư. Đau có thể do ung thư, điều trị ung thư hoặc kết hợp nhiều yếu tố.
Cùng BookingCare tìm hiểu về đau do ung thư để biết rõ thêm về triệu chứng này qua bài viết dưới đây.
Đau do ung thư là gì?
Ung thư là bệnh lý ác tính trong đó tế bào ung thư phát triển vô tổ chức, không tuân theo các cơ chế kiểm soát của cơ thể. Đặc điểm của ung thư là xâm lấn, di căn và hay tái phát.
Ở bệnh nhân ung thư, 90% có dấu hiệu mệt mỏi, 80% có dấu hiệu sụt cân, chán ăn, lo lắng, hốt hoảng và 80-85% có biểu hiện đau ở các mức độ khác nhau.
Đau là một cảm giác khó chịu về mặt thể chất. Khi có tổn thương ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, các dây thần kinh chi phối ở bộ phận đó sẽ gửi các tín hiệu thông tin đến não của bạn. Khi não của bạn nhận được những thông tin này và phản hồi tới vị trí tổn thương, bạn sẽ cảm thấy đau đớn. Điều này bao gồm cơn đau do ung thư gây ra.
Đau do ung thư là một thuật ngữ rộng để chỉ các triệu chứng đau khác nhau mà bệnh nhân ung thư có thể gặp. Ngay cả những người mắc cùng loại ung thư cũng có thể có những triệu chứng khác nhau. Cách cảm nhận cơn đau sẽ bị ảnh hưởng bởi:
- Loại bệnh ung thư
- Giai đoạn của bệnh.
- Phương pháp điều trị người bệnh nhận được.
- Các vấn đề sức khỏe khác, bệnh lý nền có sẵn.
- Thái độ và niềm tin của người bệnh về cơn đau.
- Thể trạng của người bệnh.
Các nguyên nhân đau từ bệnh lý ung thư
Đau do ung thư có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. VÌ vậy, việc xác định nguyên nhân chính xác giúp bác sĩ và đội ngũ y tế tạo ra kế hoạch điều trị tối ưu hóa và đạt hiệu quả cao.
Đau do khối u gây ra
- Đau do u xâm lấn, chèn ép tổ chức xung quanh: Khi khối u xâm lấn vào các cơ quan lân cận, nó có thể phá huỷ tổ chức xung quanh, chèn ép, huỷ hoại dây thần kinh và đám rối thần kinh, chèn ép mạch máu, bạch mạch và tạo ra triệu chứng đau. Việc điều trị ung thư thường đồng thời cũng hướng đến giảm nhẹ cơn đau, làm cho quá trình điều trị trở nên toàn diện hơn, chăm sóc đồng thời cả khía cạnh vật lý và tâm lý của bệnh nhân.
- Đau do u di căn: Khi khối u lan đến cột sống, nó có thể chèn ép lên các dây thần kinh của tủy sống. Triệu chứng đầu tiên của chèn ép tủy sống thường là đau lưng và/hoặc đau cổ, đôi khi tình trạng này rất nghiêm trọng. Đau, tê hoặc yếu cũng có thể xảy ra ở cánh tay hoặc chân. Ho, hắt hơi hoặc các cử động khác thường làm cho cơn đau trở nên tồi tệ hơn.
- Đau do u tái phát: Bao gồm các trường hợp ung thư xâm lấn vào xương hoặc di căn đến xương. Điều trị nhằm kiểm soát sự phát triển của ung thư và tập trung vào bảo vệ xương. Tuy nhiên, mục tiêu chính thường là giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Đau do các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán gây ra
Một số các phương pháp dùng trong chẩn đoán bệnh hoặc đánh giá đáp ứng điều trị có thể gây đau như sinh thiết khối u, chọc dịch não tủy, sinh thiết tủy xương.
Khá nhiều bệnh nhân lo sợ những cơn đau mà từ chối hoặc trì hoãn xét nghiệm. Điều này làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc kịp thời chẩn đoán bệnh hoặc điều trị bệnh.
Đau do các phương pháp điều trị ung thư
- Đau do phẫu thuật: Phẫu thuật là một trong những phương pháp điều trị ung thư. Tùy thuộc vào loại phẫu thuật mà mức độ đau thường có thể xảy ra và có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
Hiện nay có rất nhiều phương pháp giảm đau hiệu quả nên nhiệm vụ của bệnh nhân là hãy trao đổi với bác sĩ phẫu thuật và lựa chọn những phương pháp giảm đau phù hợp.
- Tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị: Một số tác dụng phụ của điều trị có thể gây đau. Cơn đau thậm chí có thể khiến một số người ngừng điều trị nếu không được kiểm soát. Tùy từng vị trí xạ, phác đồ hóa chất, loại hóa chất mà có những tác dụng phụ khác nhau, như viêm da, niêm mạc, loét miệng, đau rát họng gây khó khăn khi ăn, uống, thậm chí cả nói chuyện.
- Sau điều trị: Sau khi điều trị cơn đau có thể tiếp tục trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Các nguyên nhân bao gồm sẹo sau phẫu thuật, tê ở tay hoặc chân, phù bạch huyết và đau ở một chi hoặc vú bị mất .
Dấu hiệu đau do ung thư gây ra
Một vài biểu hiệu đau do ung thư như sau:
- Đau xuất hiện khi ung thư xâm lấn vào xương, thần kinh, phần mềm, đặc biệt trong ung thư vú, tiền liệt tuyến, phổi, thận, hắc tố...
- Đau xuất hiện khi có loét u, viêm xung quanh u đau tăng lên. Đôi khi đau do các biện pháp điều trị ung thư như đau sau mổ lồng ngực, đau do viêm cơ bị xạ trị, đau do viêm các rễ thần kinh trong điều trị hóa chất.
- Đau của các tạng có thể do khối u chèn ép hoặc bít tắc thường hay gặp ở các tạng rỗng như tắc ruột, niệu quản..Đau tạng có thể đỡ khi dùng các thuốc chống đau thông thường. Trong trường hợp không đỡ phải điều trị chống chèn ép, bít tắc bằng phẫu thuật, xạ trị.
- Đau nguồn gốc thần kinh gọi là đau loạn cảm hay lạc đường dẫn truyền vào di chấn thương các thần kinh ngoại vi. Loại đau này bỏng rát, như cắn xé da thịt, hay phối hợp sâu, thuốc tế hoặc các biện pháp phẫu thuật thần kinh mới cắt được.
Nhận biết đau do ung thư gây ra như thế nào?
Chẩn đoán đau do ung thư đòi hỏi sự kết hợp giữa lịch sử bệnh, kiểm tra lâm sàng, và các phương pháp hình ảnh để xác định nguyên nhân và mức độ của đau. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng:
Tiền sử bệnh
Bác sĩ sẽ đưa ra các câu hỏi về triệu chứng đau, thời gian xuất hiện, tần suất, và mức độ nóng độ. Thông tin về bất kỳ bệnh lý hay tiền sử nào của bệnh nhân cũng được thu thập.
Khám lâm sàng
Bác sĩ có thể thực hiện kiểm tra lâm sàng để đánh giá vùng đau và xác định các dấu hiệu về sự tăng đau.
Đối với đau do di căn, bác sĩ có thể kiểm tra sự tê liệt, yếu cơ, hay bất kỳ biểu hiện nào khác liên quan đến vị trí của khối u.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
Các phương pháp như siêu âm, Xquang, CT, MRI, và PET CT có thể giúp xác định vị trí và kích thước của khối u.
Xét nghiệm máu
Các xét nghiệm máu, như xét nghiệm chức năng gan, chức năng thận, và các chỉ số viêm nhiễm, có thể cung cấp thông tin về tình trạng tổng thể của cơ thể.
Xét nghiệm giải phẫu bệnh
Nếu có khối u được loại bỏ thông qua phẫu thuật, việc kiểm tra bộ phận dưới kính hiển vi có thể xác định loại ung thư và đặc điểm của nó.
Chẩn đoán đau do ung thư yêu cầu sự chuyên nghiệp và kỹ thuật đa ngành, và quyết định điều trị tiếp theo thường dựa trên kết quả của các phương pháp chẩn đoán này. Điều quan trọng là nhanh chóng tham khảo ý kiến của bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu đau nào xuất hiện.
Điều trị giảm đau do ung thư gây ra như thế nào?
Nguyên tắc điều trị đau do ung thư bao gồm điều trị nguyên nhân gây đau (điều trị ung thư) và điều trị triệu chứng (điều trị chống đau).
Điều trị đau cho bệnh nhân ung thư nhằm mục đích giảm cơn đau nhưng với tác dụng phụ điều trị phải ở mức thấp nhất có thể, cho phép một người đạt được chất lượng cuộc sống, mức độ chức năng tốt hơn và cuối cùng trải qua một cái chết không đau đớn.
Mặc dù 80-90% đau do ung thư có thể được loại trừ hoặc kiểm soát tốt, gần một nửa số người mắc ung thư ở các nước phát triển và hơn 80% người ung thư trên toàn thế giới vẫn chưa nhận được sự chăm sóc tối ưu một cách đầy đủ.
Quá trình diễn tiến ung thư đổi thay theo thời gian và điều trị đau cũng cần phải bám sát với tiến trình này. Những phương pháp điều trị khác nhau có thể được yêu cầu khi bệnh tiến triển.
Các bác sĩ điều trị quản lý đau nên giải thích rõ ràng cho bệnh nhân về nguyên nhân cơn đau, khả năng điều trị, và những phương án được tính đến, như điều trị bằng thuốc, trực tiếp thay đổi bệnh lý nền, tăng ngưỡng đau, làm gián đoạn, phá hủy hoặc kích thích con đường đau, và đề nghị có một lối sống hợp lý.
Hỗ trợ tâm lý, kết nối xã hội và điều trị tâm linh là yếu tố quan trọng trong quản lý đau hiệu quả.
Trong cuộc chiến chống lại bệnh ung thư, nỗi đau trở thành một thử thách không nhỏ làm tăng gánh nặng về cả mặt sức khỏe và tinh thần cho những người phải đối mặt. Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn này, hy vọng và sự nỗ lực liên tục của cả cộng đồng y tế đã và đang tạo ra những chuyển biến đáng kể. Phương pháp chẩn đoán hiện đại, kỹ thuật điều trị tiên tiến, và sự chăm sóc tâm lý ngày càng được tối ưu hóa để giúp người bệnh vượt qua nỗi đau và tìm lại chất lượng cuộc sống.