Điều trị đau cho bệnh nhân ung thư: Mục tiêu và phương pháp bạn cần biết

Đau trong ung thư không chỉ là đau thuần túy về thể xác mà là chứng đau tổng hợp tâm - thể phức tạp dẫn đến trạng thái lo âu trầm cảm nặng nề. Bởi vậy, người thầy thuốc phải nghiên cứu kỹ, chẩn đoán chính xác thì điều trị mới hiệu quả.

Điều trị đau do ung thư bao gồm điều trị nguyên nhân gây đau (điều trị ung thư) và điều trị triệu chứng (điều trị chống đau) nhằm mục đích giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Cùng BookingCare tìm hiểu về các phương pháp điều trị đau trong ung thư qua bài viết dưới đây.

Mục tiêu điều trị đau cho bệnh nhân ung thư

Mục tiêu chính của điều trị đau cho bệnh nhân ung thư là giảm đau một cách hiệu quả, cùng với việc cải thiện chất lượng cuộc sống và tâm lý của bệnh nhân. Điều trị chống đau do ung thư cần đạt được mục tiêu sau:

• Tăng thời gian ngủ được không đau.
• Không đau hoặc, giảm đau trong lúc nghỉ.
• Giảm đau trong lúc hoạt động.

Nguyên tắc điều trị đau

• Tôn trọng và tiếp nhận những than phiền đau của bệnh nhân.
• Đánh giá chính xác mức độ đau và các triệu chứng khác kèm theo.
• Lựa chọn phác đồ điều trị đau phù hợp.
• Điều trị những rối loạn khác nếu có đồng thời với việc điều trị đau.
• Phối hợp đa phương thức để điều trị.
• Luôn chú ý kết hợp tâm lý liệu pháp trong điều trị đau do ung thư.

Điều trị đau do ung thư cần phải có chiến lược cụ thể, dựa trên việc sử dụng đồng thời và từng mức độ những kỹ thuật điều trị sao cho phù hợp với sự cần thiết của mỗi bệnh nhân. 

Các phương pháp điều trị đau cho bệnh nhân ung thư

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa là phương pháp sử dụng các thuốc kháng viêm giảm đau thông thường (paracetamol), các thuốc giảm đau dạng opioid yếu (cocain), các thuốc opioid dạng uống hoặc tiêm (morphin), các thuốc phối hợp (an thần, gây ngủ, thuốc chống trầm cảm…).

Nguyên tắc sử dụng thuốc chống đau trong ung thư:

• Chọn thuốc phù hợp với mức độ đau
• Không dùng các thuốc opioid ngay từ đầu
• Dùng các thuốc giảm đau không opioid có tác dụng ngắn trước và phải phối hợp các thuốc
• Các thuốc có opioid dùng sau cùng
• Đường uống được ưu tiên lựa chọn, đường tiêm (bắp, tĩnh mạch) giảm đau chỉ định trong những trường hợp đau cấp tính
• Truyền tĩnh mạch duy trì thuốc chống đau phải chuẩn độ bằng bơm tiêm điện
• Phải lưu ý tới các tác dụng phụ của thuốc chống đau, đặc biệt lưu ý chức năng bài tiết của thận
• Phải có sự hợp tác tốt của bệnh nhân và gia đình để kiểm soát liều lượng thích hợp và theo dõi các tác dụng không mong muốn của thuốc giảm đau.

Phác đồ điều trị đau từng bước theo mức độ đau của WHO:

• Bậc 1: Thuốc chống đau không có opioid, có hoặc không kết hợp với thuốc chống viêm không đặc hiệu, có hoặc không kết hợp với thuốc hỗ trợ đồng giảm đau.
• Bậc 2: Thuốc có opioid dạng yếu, có hoặc không kết hợp với thuốc chống viêm không đặc hiệu, có hoặc không kết hợp với thuốc hỗ trợ đồng giảm đau.
• Bậc 3: Thuốc chống đau dạng opioid đường uống hoặc tiêm, có hoặc không kết hợp với thuốc chống viêm không đặc hiệu, có hoặc không kết hợp với thuốc hỗ trợ đồng giảm đau.

Các thuốc giảm đau:

• Nhóm thuốc không opioid gồm: Acetaminophen (Paracetamol), thuốc kháng viêm giảm đau không steroid (NSAIDs),...
• Nhóm thuốc opioid: Codein, Tramadol,...
• Nhóm thuốc opioid mạnh: Morphine, Fentanyl,...

Các thuốc hỗ trợ: 

• Corticosteroid,...
• Nhóm thuốc chống trầm cảm: Amitriptyline, Nortriptyline. 
• Thuốc chống co giật: Carbamazepine (Tegretol), Gabapentin (Neurontin), Pregabalin (Lyrica),..
• Thuốc chống co thắt cơ trơn: Buscopan, Spasfon, No-spa,... 
• Thuốc an thần, giãn cơ: Diazepam 
• Thuốc chống hủy xương: Bisphosphonate, Acidzoledronic,... 

Phẫu thuật

Các phương pháp phẫu thuật được áp dụng có thể là phẫu thuật tạm thời, dẫn lưu, nối tắt, chỉnh hình, cắt bỏ một phần khối u và các tổn thương di căn trong những trường hợp không thể phẫu thuật triệt căn, phẫu thuật cắt đường thần kinh dẫn truyền đau nếu định khu được.

Xạ trị chiếu ngoài chống đau

Xạ trị là phương pháp điều trị ung thư phổ biến, phương pháp này cũng được áp dụng điều trị hiệu quả cho đau do ung thư xương nguyên phát hoặc di căn.

Xạ trị chiếu bằng máy Co-60 hoặc máy gia tốc: khi tổn thương xương khu trú một vài ổ, không áp dụng cho các trường hợp ung thư di căn nhiều ổ. Thường dùng kĩ thuật xạ trị nửa tập trung (30 Gy chia 10 phân liều trong 2 tuần) hoặc tia xạ Flash (13 Gy chia 2 phân liều trong 48 giờ, sau 2 tuần nhắc lại 10Gy chia 2 phân liều trong 48 giờ).

Điều trị bằng thuốc phóng xạ

Đây là phương thức xạ trị chuyển hóa bằng đồng vị phóng xạ nguồn hở: áp dụng được cho cả các trường hợp ung thư di căn xương nhiều ổ.

Các thuốc phóng xạ hướng xương dùng điều trị chống đau do ung thư là:

• Phospho-32 (P-32) uống hoặc tiêm tĩnh mạch liều 1-1,5 mCi/1kg cân nặng cho một lần điều trị.
• Samarium – 153 (Sm-153) truyền tĩnh mạch liều 1-3mCi/1kg cân nặng.
• Strontium – 89 (Sr-89) liều 0,05-mCi/1kg cân nặng truyền tĩnh mạch.

Thuốc phóng xạ chỉ định dùng khi bệnh nhân có chẩn đoán xác định là ung thư di căn xương.

Cải thiện chất lượng cuộc sống

Sử dụng các phương pháp vật lý trị liệu và tập thể dục nhẹ để tăng cường sự linh hoạt và giảm tình trạng cảm giác cứng nhỡ. Đảm bảo bệnh nhân có khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày mà không gặp khó khăn do đau.

Hỗ trợ tâm lý

Giảm stress và lo lắng, hỗ trợ tâm lý để giảm tình trạng lo lắng liên quan đến đau. Hỗ trợ tinh thần giúp bệnh nhân ứng phó tốt hơn với các khía cạnh tâm lý của bệnh ung thư.

Hỗ trợ từ xã hội và gia đình

Hỗ trợ bệnh nhân tham gia vào nhóm hỗ trợ, nơi họ có thể chia sẻ kinh nghiệm và nhận sự hỗ trợ từ người cùng cảnh ngộ.

Liên tục đánh giá và điều chỉnh

Thực hiện đánh giá định kỳ về mức độ đau và hiệu quả của phương pháp điều trị để điều chỉnh kế hoạch theo thời gian. Liên tục hợp tác với đội ngũ y tế để đảm bảo rằng phương pháp điều trị đang đáp ứng đúng nhu cầu và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Điều trị đau cho bệnh nhân ung thư đòi hỏi sự chăm sóc toàn diện từ gia đình đến xã hội và sự hợp tác chặt chẽ giữa bệnh nhân và đội ngũ y tế. Mục tiêu là tạo ra một kế hoạch điều trị đau cá nhân hóa, mang lại sự thoải mái và hỗ trợ tốt nhất cho bệnh nhân trong hành trình chống lại ung thư.