Suy nhược cơ thể là một bệnh lý ngày càng phổ biến trong xã hội do nhiều yếu tố tác động đến người bệnh. Trong Đông y có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm nhanh các triệu chứng, bồi bổ cơ thể, tăng cường thể lực và được áp dụng hiệu quả trên lâm sàng. Cùng tìm hiểu kỹ hơn cách điều trị qua bài viết dưới đây.

Thế nào là suy nhược cơ thể?

Theo Y học hiện đại

Suy nhược cơ thể là một danh từ chung để chỉ tình trạng một hoặc nhiều bộ phận chức năng trong cơ thể suy giảm kéo dài trên 6 tháng mà không thể lý giải được bằng các bệnh lý khác, trên lâm sàng thường dẫn đến hội chứng mệt mỏi mãn tính. Bệnh có thể xuất hiện sau một số trường hợp:

• Nhiễm virus, vi khuẩn
• Sau chấn thương, phẫu thuật
• Bất thường hệ miễn dịch hoặc các tác động làm thay đổi hệ miễn dịch ở người.
• Nguyên nhân do di truyền

Tùy mức độ nặng nhẹ mà bệnh biểu hiện trên lâm sàng rất đa dạng nhưng có thể điểm qua một số triệu chứng nổi bật sau:

• Mệt mỏi, uể oải liên tục và kéo dài,  tình trạng khó chịu sau gắng sức, sau các hoạt động thường ngày, cùng với việc phục hồi chậm, thường kéo dài hơn một ngày.
• Suy giảm trí nhớ, kém tập trung, suy giảm nhận thức với tốc độ xử lý công việc chậm lại, khả năng học tập kém, suy giảm khả năng xử lý thông tin mới.
• Mất ngủ, ngủ không sâu giấc, dễ tỉnh, xáo trộn giấc ngủ, cảm thấy không tỉnh táo vào sáng hôm sau, dẫn đến buồn ngủ vào ban ngày và mất ngủ vào ban đêm.
• Chán ăn, ăn chậm tiêu, đầy bụng, gầy sút cân
• Đau nhức xương khớp, mỏi cơ
• Sức đề kháng suy giảm, dễ nhiễm bệnh
• Buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi đêm, chóng mặt và không dung nạp rượu và các loại thuốc khác

Theo Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền, biểu hiện tình trạng bệnh lý trên tương đồng với chứng Hư lao. Hư lao là chỉ các bệnh mà bản chất là do âm dương không điều hòa, khí huyết cơ thể hư suy, công năng của các tạng phủ giảm sút lâu ngày không hồi phục. 

Đối tượng thường gặp là những người bẩm sinh có sức khỏe suy yếu (tiên thiên bất túc), người già mắc các bệnh lý mạn tính hoặc thời kỳ hồi phục sau khi mắc các bệnh cấp tính. 

Ở những người ăn uống không đầy đủ hoặc làm việc nhiều các chất dinh dưỡng không đủ khiến bên trong các tạng phủ không được nuôi dưỡng, tình trạng này kéo dài sẽ hình thành chứng Hư lao.

Lo lắng ưu phiền không giải tỏa được, buồn giận lâu ngày làm khí huyết hư suy , tạng phủ thất dưỡng mà thành chứng Hư lao.

Một số thể bệnh có thể gặp trên lâm sàng bao gồm: Phế khí hư, Tỳ khí hư, Tâm huyết hư, Tâm âm hư, Can huyết hư, Thận dương hư... 

Đông y điều trị suy nhược cơ thể như thế nào?

Dựa trên cơ chế suy giảm khí huyết, mất cân bằng chức năng của các tạng phủ mà các phương pháp điều trị Đông y ngoài điều trị triệu chứng còn chú trọng bồi bổ cơ thể, nâng cao thể trạng. Có thể sử dụng đơn độc hoặc phối hợp giữa phương pháp dùng thuốc hoặc không dùng thuốc để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Điều trị không dùng thuốc

Chế độ dinh dưỡng

• Cung cấp đầy đủ các nhóm chất cung cấp đủ năng lượng, uống đủ nước, ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, ăn chậm nhai kỹ.
• Chế biến dễ hấp thu, nên sử dụng thực phẩm tươi sống, hạn chế ăn thức ăn nhanh, thực phẩm đông lạnh.
• Một số thực phẩm được xem như vị thuốc có tác dụng bồi bổ cơ thể như: Long nhãn, Hạt sen, Bào ngư, Đông trùng hạ thảo,...
• Không sử dụng chất kích thích

Châm cứu

Tùy vào từng thể bệnh của Suy nhược cơ thể có thể chọn các huyệt tại chỗ hoặc toàn thân

• Tại chỗ: chủ yếu điều trị các triệu chứng như đau đầu, mất ngủ, đau mỏi cơ.
• Toàn thân: sử dụng các huyệt có tác dụng bổ khí huyết, bổ tạng phủ như: Huyết hải, Cách du,  Khí hải, Quan nguyên,  Tam âm giao, Túc tam lý, Dương lăng tuyền.
• Tùy vào từng thể bệnh của người bệnh mà gia giảm thêm các huyệt đặc trị khác.

Xoa bóp bấm huyệt

Là phương pháp dễ thực hiện và mang lại hiệu quả cao do người bệnh suy nhược cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi mãn tính, xoa bóp bấm huyệt giúp lưu thông khí huyết, giảm đau nhức cơ thể, cải thiện giấc ngủ.

Tập khí công, dưỡng sinh

Một trong những nguyên tắc điều trị bệnh trong Đông y là cấp trị tiêu, hoãn trị bản. Tức là những triệu chứng cấp tính sẽ được ưu tiên điều trị trước, sau đó phải đi tìm căn nguyên gốc của bệnh để điều trị. 

Tập khí công dưỡng sinh giúp cơ thể nghỉ ngơi, tĩnh tâm, điều hòa hơi thở để từ đó điều hòa khí huyết của các tạng phủ. Khi chức năng các tạng phủ khỏe mạnh thì các triệu chứng cấp cũng từ đó mà hết dần.

Điều trị dùng thuốc

Các vị thuốc hay bài thuốc trong Đông y thường dựa vào các yếu tố cơ bản như khí, huyết, âm, dương trong cơ thể. Từ đó sẽ áp dụng các loại thảo dược với công dụng phù hợp, ví dụ như:

• Toan táo nhân: an thần, giảm lo âu, giúp ngủ ngon giấc
• Uất kim: giảm căng thẳng, tăng cường sức khỏe
• Hà thủ ô đỏ: Bổ dưỡng can thận, bổ huyết
• Đương quy: Bổ khí huyết
• Cam thảo: Bổ dưỡng khí huyết, hòa hoãn giảm đau
• Nhân sâm: đại bổ nguyên khí, sinh tân, chỉ khát.
• Táo tàu (Đại táo): bổ trung ích khí, dưỡng Tỳ hòa Vị.

Các bài thuốc cổ phương cũng được vận dụng rất nhiều trên lâm sàng và gia giảm thêm các vị thuốc phù hợp với tình trạng của người bệnh:

• Sâm linh bạch truật tán
• Quy tỳ thang
• Sa sâm mạch đông thang
• Hữu quy hoàn
• Thập toàn đại bổ thang
• Bổ trung ích khí thang

Lưu ý khi điều trị suy nhược cơ thể bằng Đông y

Đông y tuy là phương pháp có từ rất lâu đời nhưng không phải ai cũng có thể tiếp cận và phù hợp nên cần lưu ý một số đặc điểm sau:

• Trên lâm sàng, tình trạng suy nhược cơ thể có thể biểu hiện bằng triệu chứng rất đa dạng hoặc có thể là hậu quả của bệnh lý khác nên cần thăm khám kỹ để nắm được tiêu (ngọn), bản (gốc) của bệnh. Từ đó có các chiến lược điều trị phù hợp
• Suy nhược cơ thể là tình trạng mệt mỏi mãn tính, điều trị cần mất nhiều thời gian nên cần giải thích, trấn an để người bệnh yên tâm điều trị
• Điều trị Đông y mang lại hiệu quả nhưng cũng cần tham khảo thêm chế độ dinh dưỡng và tập luyện.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình trạng suy nhược cơ thể trong Đông y cũng như các phương pháp điều trị. Tuy nhiên bạn nên tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ để có thể đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.