Nghiện rượu và rối loạn tâm thần do rượu
Nghiện rượu là một bệnh mạn tính, do nhu cầu uống rượu không được thỏa mãn một cách thường xuyên, gây thèm rượu bắt buộc làm ảnh hưởng đến hiệu suất công tác, đến sức khỏe tâm thần và thể chất, làm tổn thương đến các mối quan hệ gia đình và đời sống xã hội.
Loạn thần do rượu bao gồm tất cả các rối loạn tâm thần có hoang tưởng hoặc ảo giác do rượu gây ra. Các rối loạn này bao gồm ảo giác do rượu, hoang tưởng do rượu, hội chứng cai rượu có hoang tưởng, ảo giác, sảng rượu và bệnh não thực tổn do rượu.
Đặc điểm lâm sàng
- Đa số các chuyên gia đều thừa nhận loạn thần do rượu với hoang tưởng và ảo giác chiếm ưu thế thường gặp ở lứa tuổi 30 - 40 tuổi.
- Hoang tưởng do rượu chủ yếu gặp ở nam giới, còn ảo giác do rượu gặp ở nữ nhiều hơn ở nam.
- Loạn thần do rượu với hoang tưởng và ảo giác chiếm ưu thế có thể khởi phát cấp tính hoặc từ từ. Giai đoạn đầu ngắn với khí sắc hoang tưởng, ảo tưởng lời nói và lo âu.
Biểu hiện của chứng loạn thần do rượu
Sảng rượu
Sảng rượu được coi là một cấp cứu tâm thần, nếu không được điều trị tỉ lệ tử vong là 20% chủ yếu do các bệnh lí cơ thể như viêm phổi, suy thận, suy gan, suy tim. Một số biểu hiện của sảng rượu có thể kể đến như:
- Mất ngủ hoàn toàn kéo dài trong vài ngày, thậm chí hàng tuần.
- Bệnh nhân có hoang tưởng bị hại và có ảo thị: nhìn thấy các động vật nhỏ như chim, chuột, dơi, kiến, hiếm hơn có các ảo thị ghê rợn khiến bệnh nhân lo lắng, sợ hãi.
- Bệnh nhân cũng có thể có ảo thanh, tiếng nói rất rõ là tiếng của người nào đó, nội dung thường là đe dọa, chửi bới.
- Bệnh nhân có rối loạn định hướng không gian, thời gian và bản thân.
- Xuất hiện các rối loạn thần kinh thực vật như: run, giảm trương lực cơ, xung huyết da, tăng tiết mồ hôi, tim đập nhanh…
Ảo giác
- Ảo thanh chiếm ưu thế.
- Ảo giác chi phối hành vi của bệnh nhân, người bệnh mất khả năng phê phán với ảo giác.
- Ảo thanh do rượu có thể tiến triển cấp tính từ vài ngày đến 1 tháng hoặc bán cấp tính từ 1-3 tháng và mãn tính từ trên 3 tháng trở lên. Ảo thanh có thể dẫn đến những hành vi nguy hiểm như: tự sát, đập phá, đốt nhà và giết người.
- Có thể có những hoang tưởng bị truy hại, hoang tưởng liên hệ nhưng không bền vững và nhất thời.
Hoang tưởng do rượu
- Là một bệnh loạn tâm thần, biểu hiện bời các hoang tưởng bị chi phối, ảo thanh và không có rối loạn ý thức.
- Hoang tưởng ghen tuông và ghen tưởng bị truy hại là những triệu chứng chủ yếu. Nội dung của hoang tưởng liên quan đến các sự vật có thật xung quanh bệnh nhân như: vợ, con, hàng xóm, đồng nghiệp và bạn bè.
- Người bệnh rất đa cảm, họ luôn hoảng sợ, hoang tưởng luôn chi phối hành vi và thường tấn công người khác.
- Đa số các hoang tưởng đi kèm theo ảo thanh, một số khác có ảo thị.
Các bệnh cơ thể phối hợp
Bên cạnh các triệu chứng loạn thần còn thấy các bệnh cơ thể phối hợp như viêm loét dạ dày, xơ gan, rối loạn huyết áp và thần kinh thực vật. Ngoài ra ở nhiều bệnh nhân có biểu hiện trạng thái suy kiệt do nhiễm độc rượu lâu ngày.
Phương pháp điều trị
Loạn thần do rượu nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể để lại hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh cả về sức khỏe và tinh thần. Do đó, cần lựa chọn một phương pháp tốt để áp dụng ngay khi phát hiện những dấu hiệu ban đầu.
Theo bác sĩ Trần Thị Hồng Thu hiện nay, có 2 phương pháp điều trị phổ biến là sử dụng thuốc và trị liệu tâm lý.
Sử dụng thuốc
- Các thuốc an thần kinh: Một số chuyên gia khuyên nên sử dụng các loại thuốc an thần kinh vì chúng không ảnh hưởng đến quá trình chuyển hoá thải trừ của rượu.
- Các thuốc bình thần: thường sử dụng Diazepam để giải lo âu với liều lượng trung bình.
- Các thuốc chống trầm cảm: thường sử dụng thuốc chống trầm cảm ba vòng với liều thấp hoặc trung bình.
- Liệu pháp Vitamin: nghiện rượu lâu thường dẫn đến thiếu Vitamin B1, giảm giữ trữ glucoza gây ra tình trạng suy kiệt. Dùng Vitamin B1 liều cao khắc phục được tình trạng này, phòng ngừa tiến triển xấu dẫn đến các bệnh não do rượu.
Liệu pháp tâm lý
Nhằm mục đích thiết lập các mối quan hệ tin cậy, thông cảm với bệnh nhân, làm cơ sở cho việc điều trị tiếp theo. Các bệnh nhân ảo giác do rượu có hành vi nguy hiểm cần phải điều trị nội trú tại các bệnh viện chuyên khoa tâm thần, phải ngưng sử dụng rượu, cai rượu bằng phương pháp giải độc từ từ.
Phục hồi chức năng tâm lý xã hội để chống tái nghiện, giúp bệnh nhân tái hoà nhập với gia đình và cộng đồng. Phối hợp tâm lí, quản lí, lao động nghề nghiệp để có thể chuyển đổi hành vi của bệnh nhân theo chiều hướng tốt.
