Viêm màng ngoài tim: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh

Viêm màng ngoài tim là tình trạng lớp màng ngoài bao phủ tim bị viêm. Thông thường, bệnh có thể tự khỏi trong thời gian ngắn, tuy nhiên, cũng có trường hợp bệnh tiến triển nặng dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Viêm màng ngoài tim là gì

Viêm màng ngoài tim là tình trạng viêm và kích ứng các mô ở  túi mỏng, hai lớp, mà giữa hai lớp chứa một lớp chất lỏng mỏng bao phủ bề mặt bên ngoài của tim. Tình trạng này thường phát triển đột ngột và có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.

Viêm màng ngoài tim thường nhẹ và tự khỏi sau ba tháng, nhưng đôi khi tình trạng có thể kéo dài trong nhiều năm. Điều trị cho những trường hợp nặng hơn có thể cần phải can thiệp phẫu thuật.

Trong một số trường hợp, viêm màng ngoài tim có thể dẫn đến tình trạng dư thừa dịch chứa trong hai lớp của màng tim, gây ra tràn dịch màng tim.

Phân loại viêm màng ngoài tim

Các bệnh viêm màng ngoài tim thường gặp bao gồm:

• Viêm màng ngoài tim cấp tính: Viêm màng ngoài tim phát triển đột ngột cùng với các triệu chứng khởi phát đột ngột.
• Viêm màng ngoài tim mãn tính: Viêm màng ngoài tim kéo dài ba tháng hoặc lâu hơn sau đợt cấp tính ban đầu.
• Viêm màng ngoài tim co thắt: Một dạng viêm màng ngoài tim nghiêm trọng, trong đó các lớp màng ngoài tim bị viêm cứng lại, phát triển mô sẹo, dày lên và dính vào nhau. Viêm màng ngoài tim co thắt cản trở chức năng bình thường của tim,  thường xảy ra sau nhiều đợt viêm màng ngoài tim cấp tính.
• Viêm màng ngoài tim truyền nhiễm: phát triển do nhiễm virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng.
• Viêm màng ngoài tim vô căn: Viêm màng ngoài tim không rõ nguyên nhân.
• Viêm màng ngoài tim do chấn thương: phát triển do chấn thương ở ngực, chẳng hạn như sau một tai nạn xe hơi.
• Viêm màng ngoài tim tăng ure máu: phát triển do suy thận.
• Viêm màng ngoài tim ác tính: phát triển do ung thư phát triển trong cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến viêm màng ngoài tim

Trong những trường hợp bệnh nhân mắc viêm màng ngoài tim, có tới 90% không xác định rõ nguyên nhân, hay còn được gọi là viêm màng ngoài tim vô căn.

Một số nguyên nhân đã được xác định là có khả năng gây viêm màng ngoài tim như:

• Biến chứng do nhiễm virus (thường là virus viêm đường tiêu hóa) gây ra viêm màng ngoài tim do virus.
• Nhiễm trùng do vi khuẩn, bao gồm cả bệnh lao, gây viêm màng ngoài tim do vi khuẩn.
• Nhiễm nấm gây viêm màng ngoài tim do nấm.
• Nhiễm ký sinh trùng gây viêm màng ngoài tim do ký sinh trùng.
• Một số bệnh tự miễn, chẳng hạn như lupus, viêm khớp dạng thấp và xơ cứng bì cũng có thể gây viêm màng ngoài tim.
• Chấn thương ở ngực, chẳng hạn như sau một vụ tai nạn ô tô, gây ra viêm màng ngoài tim do chấn thương.
• Suy thận gây viêm màng ngoài tim tăng ure huyết.
• Các khối u như ung thư hạch gây viêm màng ngoài tim ác tính.

Triệu chứng nhận biết viêm màng ngoài tim

Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh viêm màng ngoài tim là cảm thấy đau tức ngực. Người bệnh có thể cảm thấy  cơn đau nhói như dao đâm ở ngực xuất hiện đột ngột. Cơn đau có thể bắt đầu ở giữa hoặc bên trái ngực, phía sau xương ức, sau đó lan lên vai, cổ, cánh tay hoặc hàm.

Ngoài ra, một số triệu chứng khác có thể phát triển như:

• Sốt
• Cơ thể yếu, mệt mỏi
• Khó thở, đặc biệt là khi nằm
• Tim đập nhanh
• Ho khan
• Sưng ở bàn chân, cẳng chân và mắt cá chân của bạn

Nếu nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim là do vi khuẩn, bạn có thể bị sốt, ớn lạnh, khi xét nghiệm, số lượng bạch cầu trên mức bình thường. Nếu nguyên nhân là do virus, bạn có thể có các triệu chứng giống cúm hoặc đau dạ dày.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán tình trạng viêm màng ngoài tim, các bác sĩ sẽ đặt câu hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ sử dụng ống nghe để kiểm tra tình trạng màng tim. Khi người bệnh mắc viêm màng ngoài tim, sẽ xuất hiện âm thanh bất thường kho hai lớp túi của màng tim cọ sát vào nhau.

Ngoài ra, một số phương pháp chuyên sâu hơn cũng được bác sĩ chỉ định để xác định rõ hơn tình trạng viêm màng ngoài tim như:

• Điện tâm đồ
• Chụp X-quang ngực
• Siêu âm tim
• Chụp cắt lớp vi tính tim (CT-scan)
• Chụp cộng hưởng từ tim (MRI)
• Xét nghiệm máu, trong đó, hai chỉ số tốc độ máu lắng (ESR) và mức protein phản ứng C thường cao hơn bình thường

Phương pháp điều trị bệnh

Điều trị viêm màng ngoài tim phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Viêm màng ngoài tim nhẹ có thể thuyên giảm mà không cần điều trị. Trường hợp viêm màng tim từ trung bình đến nặng sẽ cần phải điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật:

• Sử dụng thuốc: Các loại thuốc sử dụng để giảm viêm và sưng thường được kê đơn như: thuốc giảm đau (aspirin hoặc ibuprofen); một số trường hợp có thể cần sử dụng corticosteroid như prednisone có thể được kê đơn nếu các triệu chứng viêm màng ngoài tim không thuyên giảm. Trường hợp viêm màng ngoài tim do nhiễm trùng vi khuẩn có thể bao gồm dùng kháng sinh và dẫn lưu nếu cần thiết.
• Phẫu thuật: Nếu viêm màng ngoài tim gây ra sự tích tụ chất lỏng xung quanh tim, có thể cần phải phẫu thuật để dẫn lưu chất lỏng. Không chỉ thế, sẽ cần đến phẫu thuật cắt bỏ màng ngoài tim nếu túi bao quanh tim bị cứng vĩnh viễn do viêm màng ngoài tim co thắt

Viêm màng ngoài tim tuy là trường hợp bệnh lý tim mạch hiếm gặp, tuy nhiên chúng ta vẫn không nên chủ quan. Việc chủ động nắm bắt các thông tin về bệnh lý giúp chúng ta phòng ngừa bệnh và có cách đối phó với bệnh nếu chẳng may mắc phải.