Dị ứng thuốc có biểu hiện như thế nào?

Dị ứng thuốc là phản ứng dị ứng cấp tính đối với các loại thuốc. Bất kỳ loại thuốc nào - kê đơn hay không kê đơn, thậm chí là thảo dược, cũng có thể gây dị ứng thuốc. Tuy nhiên, dị ứng thuốc có nhiều khả năng xảy ra với một số loại thuốc nhất định.

Các triệu chứng khi bị dị ứng thuốc

Phản ứng dị ứng với thuốc thường xảy ra trong vòng một vài phút cho đến một giờ sau khi bệnh nhân sử dụng thuốc, ở trường hợp đặc biệt như hội chứng Stevens-Johnson có thể xuất hiện trong vòng 1 đến 3 tuần. Thời gian xảy ra phản ứng dị ứng thuốc càng nhanh nếu thuốc tác nhân là các thuốc tiêm truyền hoặc bề mặt tiếp xúc của thuốc đối với cơ thể càng lớn. Biểu hiện và mức độ nghiêm trọng của chúng có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp cụ thể.

Một số triệu chứng nhẹ có thể bao gồm:

• Ngứa
• Chảy nước mắt
• Đau đầu, chóng mặt
• Phát ban: hồng ban đa dạng, mề đay, sẩn hồng ban, lichen phẳng,...
• Sổ mũi
• Sưng (phù hạch)

Nếu phản ứng dị ứng do thuốc không được can thiệp sẽ diễn tiến đến sốc phản vệ, diễn tiến chậm sẽ dẫn đến hội chứng Stevens-Johnson, hội chứng hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN). Nếu diễn tiến đến sốc phản vệ, các triệu chứng có thể tăng dần và xuất hiện như sau:

• Khó nuốt, nuốt có cảm giác vướng mặc dù vẫn cố gắng nuốt được
• Khó thở tăng dần đều, không có tư thế nào làm giảm khó thở, thường đi kèm với nặng ngực
• Choáng váng, chóng mặt
• Hồi hộp, đánh trống ngực
• Ngất hoặc lơ mơ
• Bứt rứt, bồn chồn, mệt mỏi nhiều, cảm giác rát đau ngoài da ở các vùng phát ban.
• ...

Trong một số ít trường hợp, bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng của dị ứng thuốc chậm, ít nguy hiểm hơn sốc phản vệ nhưng cần phải can thiệp chuyên sâu bằng nhiều loại thuốc ức chế miễn dịch đặc biệt:

• Vùng phát ban dạng dát hình bia bắn, hồng ban đa dạng,  bong tróc da, đỏ da toàn thân.
• Ho khan dữ dội.
• Ớn lạnh nhiều, nhưng khi kẹp nhiệt độ thì không có sốt.

Phản ứng cũng có thể kéo dài nhiều ngày sau khi người bệnh đã ngưng dùng thuốc. Những phản ứng này có thể bao gồm:

• Sốt
• Hồng ban da: giảm chậm hơn với mức độ hồi phục của cơ thể sau khi bị dị ứng thuốc.
• Đau khớp hoặc sưng khớp

Một số loại thuốc thường gây dị ứng

Bất kì loại thuốc nào cũng có khả năng gây dị ứng tùy vào cơ địa của từng người. Tuy nhiên, một số loại thuốc có khả năng gây dị ứng cao hơn cả, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh, chẳng hạn như penicillin
• Thuốc giảm đau, chẳng hạn như aspirin, ibuprofenvà naproxen 
• Thuốc hóa trị để điều trị ung thư
• Thuốc điều trị các bệnh tự miễn, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp.
• Thuốc chống động kinh: phenytoin, carbamazepine,...

Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh

Bất kì ai cũng có khả năng bị phản ứng dị ứng với một số loại thuốc nào đó. Tuy nhiên, nhiều yếu tố nguy cơ khác cũng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh này, cụ thể như:

• Người có tiền sử dị ứng

Người có tiền sử bị dị ứng với thuốc hoặc đồ ăn là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Khi có sự xuất hiện của các tác nhân gây dị ứng trong thuốc mà cơ thể đã từng gặp trước đó, các hoạt chất trung gian gây viêm hệ thống sẽ được giải phóng để chống lại các chất này và gây ra những triệu chứng của dị ứng thuốc.

• Người có người thân bị dị ứng thuốc

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa tính di truyền giữa cha mẹ và con cái trong việc bị dị ứng cùng 1 loại thuốc. Thế hệ sau có thể mắc hội chứng này với xác suất khoảng 50% nếu cha mẹ chúng bị dị ứng thuốc.

• Người bị bệnh mãn tính

Người mắc các bệnh như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, giãn phế quản, viêm amidan mạn tính, viêm phế quản mạn tính, bệnh lý thần kinh, hệ thống miễn dịch thường trở nên nhạy cảm hơn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng dị ứng với một số loại thuốc mà trước đây người bệnh chưa từng gặp phải.

• Uống thuốc sai cách

Sử dụng thuốc với liều lượng cao, không đúng loại thuốc hoặc sử dụng thuốc sai bệnh cũng có thể khiến người bệnh bị dị ứng thuốc.

Khi gặp phải một vấn đề sức khỏe nào đó bắt buộc phải điều trị bằng thuốc, người bệnh cần thăm khám trực tiếp với bác sĩ để được chẩn đoán và chỉ định đúng loại thuốc điều trị. Tránh trường hợp tự ý mua thuốc uống dẫn đến nhiều trường hợp dị ứng thuốc phức tạp.