Top nguyên nhân nổi mề đay thường gặp

Mề đay hay mày đay là phản ứng mao mạch của da gây nên phù khu trú ở trung bì cấp hoặc mạn tính. Mề đay là bệnh da liễu phổ biến dễ nhận biết bởi những dấu hiệu đặc trưng nhưng rất khó tìm được nguyên nhân nổi mề đay chính xác.

Căn nguyên gây bệnh mề đay rất phức tạp. Trên cùng một người bệnh, có thể có một hoặc nhiều căn nguyên gây mề đay cùng kết hợp.

Nguyên nhân nổi mề đay

Mề đay là một phản ứng gây phù tại chỗ và ở ngoài da. Mề đay có hình dạng không đều, kích thước cũng khác nhau: Từ sẩn đỏ bằng đầu đũa đến nổi to từng mảng đỏ, sưng phù, luôn luôn kèm theo triệu chứng ngứa. Mề đay có thể nổi vào buổi sớm sau khi ngủ dậy, nổi lúc chiều tối hoặc có thể cả ngày.

Dưới đây là một số nguyên nhân nổi mề đay thường gặp:

1. Mề đay thông thường

Do thức ăn

Có nhiều thức ăn nguồn gốc động vật, thực vật có thể gây nổi mề đay. Những thức ăn thường gặp là sữa, trứng, cá biển, tôm cua, sò, ốc, phô mai, đồ hộp, mắm, tương, chao, sô-cô-la, đồ uống lên men (rượu, bia),... Bất cứ loại đồ ăn nào cũng có thể gây mề đay.

Do thuốc

Trong nhiều trường hợp, thuốc là nguyên nhân chính gây mề đay. Tất cả
các loại thuốc và các đường đưa thuốc vào cơ thể đều có thể gây mề đay.

• Thường gặp nhất là nhóm bêta-lactam, sau đó là nhóm cyclin, macrolid, chloramphenicol.
• Các thuốc chống viêm không steroid; các vitamin; các loại vắcxin, huyết thanh; thuốc chống sốt rét; thuốc ức chế men chuyển đều có thể gây mề đay.
• Các thuốc chống dị ứng như glucocorticoid, prednisolon, dexamethason, các kháng histamin tổng hợp như clarytin, theralen,… cũng gây mề đay.

Mề đay do thuốc thường xảy ra ngay sau khi dùng thuốc hoặc sau dùng
thuốc vài ngày, có thể đơn thuần hay kèm với sốt, đau khớp, nổi hạch.

Do nọc độc

Mề đay có thể xuất hiện do tăng mẫn cảm với các vết đốt của một số côn trùng như muỗi, mòng, bọ chét, ong, kiến, sâu bọ.

Do tác nhân đường hô hấp

Mề đay có thể xuất hiện khi người bệnh hít phải các chất gây dị ứng như rơm rạ, phấn hoa, bụi nhà, bụi kho, lông vũ, khói thuốc, men mốc.

Do nhiễm trùng

Mề đay có thể gây nên do nhiễm virút như viêm gan siêu vi B, C; nhiễm vi khuẩn ở tai, mũi, họng; bộ phận tiêu hóa, răng, miệng, tiết niệu sinh dục, nhiễm ký sinh trùng đường ruột hay nhiễm nấm Candida ở da, nội tạng.

Do tiếp xúc với chất hữu cơ hay hóa học

Mề đay có thể xuất hiện do tiếp xúc với các loại mỹ phẩm, son, phấn, nước hoa, thuốc nhuộm tóc, thuốc sơn móng tay, móng chân, xà phòng… Các chất tạo màu thực phẩm và các chất bảo quản thực phẩm cũng có thể gây mề đay.

2. Mề đay vật lý

Mề đay xuất hiện do các yếu tố vật lý từ bên ngoài, thường do cơ chế không dị ứng, chiếm hơn 50% các trường hợp mề đay mạn tính, bao gồm:

• Chứng da vẽ nổi
• Mề đay do lạnh 
• Mề đay rung động 
• Mề đay  ánh sáng 
• Mề đay áp lực
• Mề đay do nhiệt

3. Mề đay do các bệnh hệ thống

Mề đay có thể xuất hiện do người bệnh mắc bệnh toàn thân như:

• Bệnh chất tạo keo: lupus ban đỏ, bệnh lý tuyến giáp tự miễn (Hashimoto)
•  Cryoglobulin niệu
•  Phát ban sẩn ngứa ở phụ nữ có thai
•  Viêm khớp dạng thấp, viêm bì cơ

4. Mề đay do di truyền

Khoảng 50-60% các trường hợp mề đay liên quan đến yếu tố này. Nếu chỉ
mẹ hoặc bố bị mề đay thì khoảng 25% con cũng bị bệnh này. Nếu cả hai bố mẹ bị mề đay thì tỷ lệ lên đến 50%.

5. Mề đay tự phát (vô căn)

Là mề đay không tìm ra nguyên nhân, chiếm khoảng 50% các trường hợp.

Bạn đọc có thể tham khảo chế độ ăn loại trừ dưới đây để xác định nguyên nhân nổi mề đay do thực phẩm:

• Bắt đầu ăn trong ba tuần chỉ gồm các loại không có chất dị ứng cho bạn như gạo, khoai tây, cà rốt, các loại đậu, bí, bầu, thịt,... Có thể uống trà, cà phê nhưng không có sữa.
• Nếu mề đay không xuất hiện thì bắt đầu ăn thêm từng món nghi ngờ. Ăn đến món nào thấy mề đay nổi lên thì đó là nguyên nhân gây bệnh phải tránh sau này và cứ như thế tiếp tục. 

Vì có quá nhiều nguyên nhân gây bệnh, bệnh nhân cần phải thật chú ý tới chế độ sinh hoạt, chế độ ăn uống, lối sống,... để tìm ra căn nguyên gây bệnh.