Bệnh mề đay là gì? Triệu chứng? Nguyên nhân? Cách điều trị hiệu quả

Bệnh mề đay hay mày đay thường không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nổi mề đay liên tục gây ảnh hưởng nhiều đến tới tâm lý cũng như chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Theo thống kê khoảng 15 – 20% dân số đã từng bị mày đay 1-2 lần trong đời.

Cùng Bookingcare tìm hiểu thông tin chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị bệnh mề đay ngay trong bài viết dưới đây.

Bệnh mề đay là gì?

Bệnh mề đay là phản ứng của mao mạch trên da với các yếu tố khác nhau gây nên phù cấp hoặc mạn tính ở trung bì. Đây là một dạng bệnh dị ứng phổ biến, tuy không lây nhiễm nhưng rất dễ tái phát.

Bệnh mề đay có 2 dạng chính:

• Dạng cấp tính: Bệnh mề đay khởi phát cấp tình và kéo dài dưới 6 tuần
• Dạng mạn tính: Bệnh mề đay tái phát nhiều lần và kéo dài hơn 6 tuần, thậm chí hàng năm. 

Mề đay xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, bệnh dễ nhận biết nhưng rất khó tìm được nguyên nhân chính xác.

Triệu chứng mề đay

• Các nốt sẩn phù ranh giới rõ, kích thước to nhỏ khác nhau xuất hiện ở bất kì vùng da nào trên cơ thể. Sẩn phù hơi nổi cao trên mặt da, màu sắc đỏ hoặc nhợt nhạt hơn vùng da xung quanh  và có viền đỏ. Kích thước và hình dáng của các mảng sẩn thay đổi nhanh chóng, xuất hiện nhanh, mất đi nhanh thường dưới 24h.
• Nốt mẩn có thể khu trú hoặc lan rộng toàn thân. Ở vùng tổ chức lỏng lẻo như mi mắt, môi, sinh dục ngoài... các ban đỏ, sẩn phù xuất hiện đột ngột làm sưng to cả một vùng, còn gọi là phù mạch hay phù Quincke.
• Nếu phù Quincke ở thanh quản hay ống tiêu hóa sẽ gây nên bệnh lí nặng như khó thở nặng, đi ngoài phân lỏng, đau bụng quặn, tụt huyết áp, rối loạn tim mạch hay sốc phản vệ thực sự.
• Đa số trường hợp mề đay rất ngứa, càng gãi càng ngứa và nổi thêm nhiều sẩn khác. Tuy nhiên, có trường hợp chỉ là cảm giác châm chích hoặc rát bỏng.
• Sau vài phút hoặc vài giờ thì các sẩn phù lặn mất, không để lại dấu vết gì trên da. Bệnh hay tái phát từng đợt.

Bệnh mề đay xảy ra với bất cứ người nào, nhưng thường gặp từ trẻ sơ sinh tới 9 tuổi và phụ nữ độ tuổi 30-40, hầu hết các trường hợp (80-90%) không rõ căn nguyên.

Nguyên nhân gây bệnh mề đay

Căn nguyên gây bệnh mề đay rất phức tạp. Trên cùng một người bệnh, có thể có một hoặc nhiều căn nguyên gây mề đay cùng kết hợp. Dưới đây là một số căn nguyên thường gặp:

Do thức ăn

Có nhiều thức ăn nguồn gốc động vật, thực vật có thể gây nổi mề đay. Những thức ăn thường gặp là sữa, trứng, cá biển, tôm cua, sò, ốc, phô mai,...

Do thuốc

Trong nhiều trường hợp, thuốc là nguyên nhân chính gây mề đay. Tất cả các loại thuốc và các đường đưa thuốc vào cơ thể đều có thể gây mề đay.

Thường gặp nhất là nhóm bêta-lactam, sau đó là nhóm cyclin, macrolid, chloramphenicol. Các thuốc chống viêm không steroid; các vitamin; các  loại  vắcxin, huyết thanh; thuốc chống sốt rét; thuốc ức chế men chuyển đều có thể gây mề đay.

Ngoài ra, các thuốc chống dị ứng như glucocorticoid, prednisolon, dexamethason, các kháng histamin tổng hợp như clarytin, theralen…cũng gây mề đay.

Mề đay do thuốc thường xảy ra ngay sau khi dùng thuốc hoặc sau dùng thuốc vài ngày, có thể đơn thuần hay kèm với sốt, đau khớp, nổi hạch.

Do nọc độc

Mề đay có thể xuất hiện do tăng mẫn cảm với các vết đốt của một số côn trùng như muỗi, mòng, bọ chét, ong, kiến, sâu bọ. 

Do tác nhân đường hô hấp 

Mề đay có thể xuất hiện khi người bệnh hít phải các chất gây dị ứng như rơm rạ, phấn hoa, bụi nhà, bụi kho, lông vũ, khói thuốc, men mốc.

Do nhiễm trùng

Mề đay có thể gây nên do nhiễm virút như viêm gan siêu vi B, C; nhiễm vi khuẩn ở tai, mũi, họng; bộ phận tiêu hóa, răng, miệng, tiết niệu- sinh dục, nhiễm ký sinh trùng đường ruột hay nhiễm nấm Candida ở da, nội tạng.

Do tiếp xúc với chất hữu cơ hay hóa học

Mề đay có thể xuất hiện do tiếp xúc với các loại mỹ phẩm, son, phấn, nước hoa, thuốc nhuộm tóc, thuốc sơn móng tay, móng chân, xà phòng….Các chất tạo màu thực phẩm và các chất bảo quản thực phẩm cũng có thể gây mề đay.

Mề đay vô căn

Đây là dạng mề đay không tìm ra nguyên nhân, chiếm khoảng 50% các trường hợp.

Chẩn đoán bệnh mề đay

Mề đay được chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng, các dấu hiệu, triệu chứng mà bác sĩ quan sát được. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm giúp chẩn đoán nguyên nhân bệnh như:

• Công thức máu: xác định số lượng bạch cầu đa nhân ái toan, nếu có tăng gợi ý bệnh dị ứng hoặc do ký sinh trùng; số lượng bạch cầu giảm trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
• Thử nghiệm lẩy da (prick test) với dị nguyên nghi ngờ (mạt bụi nhà, phấn
  hoa, …).
  Thử nghiệm áp da (patch test) với dị nguyên nghi ngờ.
• Sinh thiết da nếu mày đay kéo dài và giúp xác định viêm mao mạch.
•  Định lượng kháng nguyên đặc hiệu loại IgE theo công nghệ MAST CLA 1(còn gọi là test 36 dị nguyên).

Phương pháp điều trị bệnh mề đay

Điều trị mề đay phụ thuộc vào loại mề đay, mức độ trầm trọng và thời gian
kéo dài của bệnh.

Điều trị mề đay tại nhà

• Dừng tất cả các loại thuốc hoặc thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng
• Hạn chế gãi, chà xát mạnh trên da
• Có thể áp lạnh hoặc tắm lạnh, tránh tắm nóng
• Tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp
• Tẩy giun sán, chống táo bón
• Mặc quần áo cotton nhẹ nhàng, vừa vặn
• Tránh các hoạt động nặng nhọc hoặc các nguyên nhân gây ra mồ hôi
• Cố gắng nghỉ ngơi và giảm các stress

Điều trị mề đay bằng thuốc 

Các trường hợp nhẹ: Sử dụng thuốc kháng histamin H1

Các trường hợp nặng: phối hợp kháng histamin H1 với corticoid

• Corticoid (uống hay tiêm): chỉ nên dùng trong điều trị mày đay cấp, nặng
  và/hoặc có phù thanh quản, hoặc một số trường hợp mày đay do viêm mạch, do áp lực không đáp ứng với các thuốc kháng histamin thông thường. Không nên dùng để điều trị mày đay mạn tính tự phát.
• Epinephrin (adrenalin) kết hợp kháng histamin liều cao: được chỉ định khi
  có phù mạch cấp tính.
• Có thể phối hợp kháng histamin H1 với kháng histamin H2.

Bạn đọc lưu ý, mày đay mạn tính thường liên quan đến các bệnh lí bên trong nên người bệnh cần được khám chuyên khoa, làm thêm các xét nghiệm cần thiết để tìm đúng nguyên nhân và có cách điều trị thích hợp.

Phòng ngừa bệnh mề đay

Để phòng ngừa, hạn chế nổi mề đay, bệnh nhân nên chủ động thực hiện một số biện pháp phòng bệnh như:

• Hạn chế tối đa với các yếu tố gây dị ứng như xà phòng, phấn rôm, hải sản, phấn hoa...
• Cẩn thận trong các thời điểm giao mùa nếu bị dị ứng thời tiết
• Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc nhiều với môi trường ô nhiễm, khói bụi
• Nếu bị nổi mề đay do mỹ phẩm, hóa chất thì không nên sử dụng hoặc hạn chế tiếp xúc tối đa bằng sử dụng găng tay,...
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, tránh quần áo làm từ những loại vải dễ gây kích ứng da như len, bố, da lộn cọ sát vào da gây kích ứng
• Giữ gìn vệ sinh cơ thể và môi trường sống sạch sẽ
• Thường xuyên tập thể dục tăng cường sức đề kháng, hạn chế bệnh tái phát
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng
• Ăn các thực phẩm giải nhiệt như đậu phụ, bí đao, củ cải, mướp đắng và các loại nước ép cà rốt, cam, mật ong, bưởi,...

Trên đây là những chia sẻ của BookingCare về bệnh mề đay. Hy vọng bài viết sẽ mang lại nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc.