Phân loại bệnh lao họng và các biểu hiện

Bệnh lao họng thường phát sau lao phổi hoặc lao da. Lao họng có nhiều triệu chứng giống bệnh Tai Mũi Họng thông thường khác nên dễ bị bỏ qua. Chính điều này khiến việc điều trị trở nên khó khăn. 

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lao họng như: Hệ thống miễn dịch bị suy yếu, bệnh nhân đái tháo đường, mắc bệnh thận nặng, bệnh nhân ung thư, suy dinh dưỡng, trẻ nhỏ hoặc người già yếu, người lạm dụng chất gây nghiện...

Các loại bệnh lao họng

Bệnh lao họng gồm nhiều thể, các thể bệnh có biểu hiện và tiên tượng nặng nhẹ khác nhau:

• Lao kê họng
• Lao loét bã đậu ở họng
• Luput họng
• Lao họng nguyên phát. 

1. Lao kê họng

Lao kê họng hiện ít gặp, thông thường chỉ bệnh nhân đang bị lao phổi. Vi khuẩn lao lan tràn vào họng bằng đường máu khi lao phổi bước vào thời kỳ trầm trọng hoặc lao kết hợp một số bệnh làm suy giảm miễn dịch (như cúm, sởi, sau đẻ, nhiễm HIV). Triệu chứng bao gồm: 

• Bệnh nhân thường ở độ tuổi 20 - 40
• Có biểu hiện sốt, nhiệt độ không đều, ra mồ hôi như tắm
• Khó thở
• Nuốt đau nhói lên tai, không ăn được và hay bị sặc lên mũi khi uống nước.
• Người bệnh mệt mỏi nhiều và gầy sút nhanh.
• Trong họng có những hạt như hạt kê, lổn nhổn, tập trung thành từng mảng xù xì, dày cộp, khi vỡ ra để lại những vết loét nông rất bẩn.

2. Lao loét bã đậu ở họng

Lao loét bã đậu ở họng là những người đang bị lao phổi đã được xác nhận là lao phổi thể hang. Bệnh diễn biến chậm, nhưng nếu không điều trị kịp thời, tổn thương sẽ ăn mất lưỡi gà, amidan, lan xuống sàn miệng, niêm mạc má. 

Triệu chứng bệnh lao loét bã đậu ở họng:

• Ho khạc nhiều, gầy sút, có vi khuẩn lao trong đờm, chụp phổi thấy tổn thương hang lao...
• Đau họng, khó nuốt, nói giọng mũi hoặc khàn tiếng, thường sặc lỏng
• Nước bọt chảy ra rất nhiều, chảy cả ra ngoài miệng mà không nuốt kịp
• Tình trạng nuốt đau ngày càng tăng.
• Miệng và họng có nhiều nước bọt và đờm, hôi, thối.
• Niêm mạc họng tái nhợt, bị xước nham nhở với những vết loét nông, đáy xám, rất bẩn.
• Hạch cổ lổn nhổn thành từng chuỗi, hoặc sưng to thành khối, có khi bị nhuyễn hóa và rò mủ.

3. Luput họng

Luput họng luôn xuất hiện sau luput mặt hoặc luput mũi. Bệnh nhân thường là phụ nữ và không có bệnh tích lao ở phổi. Bệnh thường không nặng, ít khi tử vong trừ một số ít trường hợp tiến triển thành lao kê họng.

• Có cảm giác vướng và rát ở họng miệng, thường không thấy đau.
• Khám họng thấy lổn nhổn những hạt lấm tấm màu vàng xám, những vết loét nông bờ không đều hoặc các vết loét sâu, đầu nhỏ như đầu kim.
• Vết loét ít xuất tiết.
• Vùng bị loét về sau có sẹo dúm hoặc dính niêm mạc hầu, lưỡi gà bị biến dạng và dính vào thành họng, gây rối loạn một số chức năng của họng, khiến bệnh nhân khó chịu thường xuyên.

4. Lao họng nguyên phát

Lao họng nguyên phát thường biểu hiện không rõ rệt, chỉ giống như viêm amidan thông thường.

• Người bệnh xanh xao, ăn uống kém, niêm mạc nhợt nhạt, hạch cổ có tính chất của hạch lao...
• Dựa vào một số xét nghiệm cận lâm sàng để biết rõ như: tốc độ lắng máu, phản ứng Mantoux, sinh thiết nơi tổn thương và hạch cổ có hình ảnh điển hình của lao.

Mỗi dạng bệnh lao họng sẽ có triệu chứng khác nhau, người bệnh cần đi khám Tai Mũi Họng sớm khi có một số triệu chứng như kể trên. 

Điều trị bệnh lao họng

Lao họng được điều trị theo phác đồ phòng chống lao chung, kết hợp vệ sinh mũi họng thật tốt bằng một số thuốc (như thuốc súc họng có độ kiềm nhẹ để làm thay đổi pH của họng) hoặc bằng tia cực tím, tia lửa điện nguội, đốt cote điện…

Việc điều trị bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa nhằm tránh để lại những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng tới sức khỏe, tính mạng. Trong quá trình dùng thuốc nếu có khó khăn nào người bệnh hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ. 

Phòng bệnh lao họng

• Tiêm vắc-xin phòng lao cho trẻ sơ sinh trong vòng 1 tháng sau sinh là cách tốt nhất để phòng bệnh. Người trưởng thành cũng có thể sử dụng vắc-xin nếu sống ở các nước đang phát triển có tốc độ lây lan bệnh lao cao.
• Những người bị dương tính với bệnh lao nên xem sử dụng thuốc điều trị bệnh lao trong thời gian đến 9 tháng.
• Nếu có xét nghiệm bệnh lao dương tính, hãy tránh lây lan sang người khác. Thông thường, bệnh nhân lao phải điều trị bằng các thuốc chống lao vài tuần trước khi không truyền nhiễm nữa.
• Thường xuyên tiếp xúc với những người bị bệnh sẽ làm tăng cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn lao. Vì vậy, nên đeo khẩu trang và thường xuyên rửa tay để làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.

Những người sống hoặc làm việc trong các nhà tù, các trung tâm nhập cư hoặc nhà dưỡng lão do thiếu dinh dưỡng và trong điều kiện vệ sinh đông đúc... đều có nguy cơ cao mắc bệnh lao, vì bệnh này dễ xuất hiện ở những nơi đông người và thông gió kém. Vì vậy các trường hợp này nên giữ gìn sức khỏe cẩn thận, có nếp sống lành mạnh để ngừa nhiễm bệnh lao.