Polyp mũi: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị và cách phòng ngừa

Polyp mũi là gì?

Polyp mũi là tổn thương dạng u lành tính ở hốc mũi hoặc ở trong các xoang mặt hay có đồng thời ở cả xoang và hốc mũi. Polyp mũi thường có kích thước nhỏ, chỉ khoảng 1-2 mm, nhưng cũng có thể phát triển lớn đến 1-2 cm hoặc lớn hơn. Polyp mũi thường xuất hiện ở cả hai bên mũi, nhưng cũng có thể chỉ xuất hiện ở một bên.

Polyp mũi là những tổn thương dạngi u lành tính phát triển trong mũi hoặc xoang - Ảnh BookingCare

Triệu chứng của polyp mũi

Polyp mũi nhỏ thường không gây ra vấn đề gì nghiêm trọng, nhưng nếu có kích thước lớn chúng sẽ làm tắc và gây khó thở đường mũi. Điều này dẫn đến việc thở bằng miệng, đặc biệt là ở các trường hợp polyp mũi ở trẻ em. Các triệu chứng và dấu hiệu khác của polyp mũi bao gồm:

• Sổ mũi thường xuyên, có thể chảy máu cam.
• Chảy dịch mũi: dịch mũi, thường là dịchi trong, nhưng cũng có thể dịch  mũi xanh hoặc vàng.
• Giảm hoặc mất khứu giác.
• Đau nhức mặt hoặc nhức đầu.
• Đau vùng răng hàm trên.
• Cảm giác đè nặng trên mặt và trán.
• Ngáy, rối loạn giấc ngủ.

Nguyên nhân của polyp mũi

Polyp mũi là những khối u mềm, không gây đau, hình thành ở lớp niêm mạc mũi hoặc các xoang. Chúng là hậu quả của tình trạng viêm mũi xoang mạn tính. Viêm mũi xoang mạn tính khiến các mạch máu ở niêm mạc mũi hoặc xoang bị giãn ra, khiến dịch tích tụ trong các mô. Theo thời gian, các mô ứ dịch  này sẽ bị kéo xuống dưới, dồn lại, hình thành các polyp.

Có nhiều nguyên nhân gây ra polyp mũi, bao gồm:

• Viêm mũi xoang mạn tính: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây polyp mũi. Viêm mũi xoang mạn tính là tình trạng viêm  ở mũi và các xoang mặt kéo dài quá 12 tuần.
• Viêm mũi dị ứng: Viêm mũi dị ứng là tình trạng cơ thể phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng, chẳng hạn như phấn hoa, bụi, lông động vật,...
• Bệnh xơ nang: Bệnh xơ nang là một bệnh di truyền hiếm gặp gây ra bởi sự tích tụ chất nhầy đặc ở các bộ phận khác nhau của cơ thể, bao gồm cả mũi và xoang.
• Hội chứng Churg-Strauss: Hội chứng Churg-Strauss là một bệnh hiếm gặp gây ra bởi tình trạng viêm mãn tính ở các mạch máu nhỏ.
• Nhạy cảm với thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): NSAIDs là một nhóm thuốc dùng để giảm đau, hạ sốt và chống viêm. Một số người bị dị ứng với NSAIDs có thể bị polyp mũi.
• Xét nghiệm chẩn đoán polyp mũi

Xét nghiệm chẩn đoán polyp mũi

Để chẩn đoán polyp mũi, bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng và tiền sử bệnh của họ. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể thực hiện các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu: bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân làm xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ viêm, dị ứng, nhiễm trùng hoặc các bệnh lý khác có liên quan đến polyp mũi như xơ nang, hội chứng Churg-Strauss…
• Xét nghiệm dị ứng: bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân làm xét nghiệm dị ứng để xác định các chất gây dị ứng có thể làm tăng nặng tình trạng và mức độ  viêm mũi xoang và polyp mũi. Xét nghiệm dị ứng có thể bao gồm xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu.
• Chụp X-quang, CT scan hoặc MRI: bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân chụp X-quang, CT scan hoặc MRI để xem rõ hơn cấu trúc và kích thước của polyp mũi, cũng như để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự như polyp mũi, ví dụ như u nhú mũi xoang (Papiloma), u ác tính, u xơ, u nang…

Phương pháp điều trị polyp mũi

Mục tiêu của việc điều trị polyp mũi là làm giảm kích thước hoặc loại bỏ hoàn toàn các polyp, cải thiện chức năng hô hấp và khứu giác, giảm các triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa sự tái phát của polyp mũi. Các phương pháp điều trị polyp mũi bao gồm:

Điều trị nội khoa ( điều trị bằng thuốc) 

Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc sau để giúp làm giảm viêm, giảm sưng và thu nhỏ kích thước của polyp mũi :

• Thuốc xịt mũi corticosteroid: đây là loại thuốc chủ yếu được sử dụng để điều trị polyp mũi. Các ví dụ về thuốc xịt mũi corticosteroid bao gồm budesonide, fluticasone, mometasone, triamcinolone…
• Thuốc uống corticosteroid: đây là loại thuốc được dùng khi polyp mũi quá lớn hoặc không phản ứng với thuốc xịt mũi. Các ví dụ về thuốc uống corticosteroid bao gồm prednisone, methylprednisolone…
• Thuốc chống dị ứng: đây là loại thuốc giúp làm giảm các triệu chứng dị ứng như sổ mũi, ngứa mũi, hắt hơi… Các ví dụ về thuốc chống dị ứng bao gồm cetirizine, loratadine, fexofenadine…
• Thuốc kháng sinh: đây là loại thuốc được dùng khi có nhiễm trùng xoang do vi khuẩn. Các ví dụ về thuốc kháng sinh bao gồm amoxicillin, azithromycin, cefuroxim…
• Thuốc kháng viêm: đây là loại thuốc giúp làm giảm đau và sưng. Các ví dụ về thuốc kháng viêm bao gồm ibuprofen, naproxen, paracetamol…

Điều trị ngoại khoa (điều trị bằng phẫu thuật) 

Bbác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để cắt bỏ các polyp mũi khi các phương pháp điều trị bằng thuốc không hiệu quả hoặc khi polyp mũi gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi mũi xoang: đây là phương pháp phổ biến nhất để điều trị polyp mũi. Bác sĩ sẽ dùng một thiết bị nội soi nhỏ được gắn một camera và một nguồn sáng để quan sát sâu vào bên trong mũi và xoang của bệnh nhân. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng các dụng cụ phẫu thuật để cắt bỏ các polyp và làm thông thoáng các lỗ thông xoang.

Biến chứng của polyp mũi

Nếu không được điều trị kịp thời, polyp mũi có thể gây ra các biến chứng sau :

• Nhiễm trùng xoang: do polyp mũi làm tắc nghẽn cáclỗ thông xoang, nên gây rối loạn chức năng dẫn lưu dịch của xoang do đó gây ra sự tích tụ của chất nhầy và vi khuẩn, gây nên viêm nhiễm xoang. Nhiễm trùng xoang có thể gây ra các triệu chứng như chảy dịch mũi đục hay màu vàng xanh, ngạt mũi, ho đờm, đau nhức vùng mặt, đau đầu…
• Viêm xoang mạn tính: do polyp mũi làm tăng cường viêm mũi xoang cấp.,Khi tình trạng viêm mũi xoang cấp tính không được điều trị hoặc điều trị không khỏi hoàn toàn dễ dẫn đến tình trạng viêm xoang mạn tính (khi viêm xoang kéo dài hơn 12 tuần), gây ra các triệu chứng như nghẹt mũi, sổ mũi, mất khứu giác, đau nhức vùng mặt và đau đầu, ho đờm đục hoặc vàng xanh, …Mất khứu giác: do polyp mũi làm cản trở khả năng nhận biết các mùi hương của mũi, dễ gây ra tình trạng mất khứu giác hoặc giảm khứu giác. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của bệnh nhân, ví dụ như không thể cảm nhận được mùi thức ăn, mùi khói, mùi hóa chất…
• Thoái hóa xương hốc mũi: do polyp mũi làm tăng áp lực lên xương hốc mũi, dễ gây ra tình trạng xương hốc mũi bị mòn hoặc bị hẹp lại. Điều này có thể làm thay đổi hình dạng khuôn mặt và gây ra các vấn đề về thẩm mỹ hoặc chức năng của mũi.

Chăm sóc hiệu quả tại nhà

Ngoài việc điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật, bệnh nhân cũng có thể chăm sóc tại nhà để giảm các triệu chứng và ngăn ngừa sự tái phát của polyp mũi. Các biện pháp chăm sóc tại nhà bao gồm:

• Tránh các chất gây dị ứng: bệnh nhân nên tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng như bụi, phấn hoa, nấm mốc, lông thú, khói thuốc lá… Bệnh nhân cũng nên giữ cho không khí trong nhà sạch sẽ và thoáng mát, sử dụng máy lọc không khí, máy hút ẩm hoặc máy tạo ẩm nếu cần thiết.
• Rửa mũi bằng nước muối: đây là cách đơn giản và hiệu quả để làm sạch và làm ẩm mũi, giúp loại bỏ chất nhầy, bụi bẩn, vi khuẩn và các chất gây dị ứng. Bệnh nhân có thể dùng bình xịt mũi, bình rửa mũi để rửa mũi bằng nước muối hàng ngày.
• Uống đủ nước: bệnh nhân nên uống đủ nước hàng ngày để giúp làm loãng chất nhầy trong mũi và xoang, từ đó giúp dịch trong xoang dẫn lưu ra ngoài dễ dàng hơn, giúp bệnh nhân dễ thở hơn. Bệnh nhân cũng có thể uống các loại nước ấm như nước chanh, nước gừng, nước mật ong… để giảm viêm và phù nề niêm mạc  mũi.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: bệnh nhân nên tránh sử dụng các chất kích thích như cà phê, rượu, thuốc lá, ma túy… vì chúng có thể làm tăng viêm mũi xoang và polyp mũi. Bệnh nhân cũng nên hạn chế sử dụng các loại thuốc có chứa aspirin hoặc NSAIDs nếu có nhạy cảm với chúng.
• Tập thể dục thường xuyên: bệnh nhân nên tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường hệ miễn dịch, giảm stress và giảm viêm. Bệnh nhân có thể chọn các loại hình thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thở sâu… và tránh các hoạt động gây khó thở hoặc kích ứng mũi.

Sống chung với bệnh hiệu quả

Polyp mũi là một bệnh lý mạn  tính, có thể tái phát sau khi điều trị. Do đó, bệnh nhân cần phải tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ, sử dụng thuốc đúng cách, thường xuyên theo dõi sức khỏe và khám tai mũi họng  định kỳ phát hiện kịp thời khi Polyp mũi tái phát để xử lý kịp thời. Bệnh nhân cũng nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc tại nhà như đã nêu trên, để giảm nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên tìm kiếm sự hỗ trợ và động viên từ gia đình, bạn bè và các nhóm cộng đồng có cùng bệnh lý, để giảm cảm giác cô đơn, lo lắng về tình trạng bệnh của mình..

Polyp mũi là một bệnh lý khá phổ biến, có thể gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể khống chế được bệnh và tránh được các biến chứng nghiêm trọng. Bệnh nhân cũng nên chú ý đến việc phòng ngừa và chăm sóc tại nhà, để giảm các triệu chứng và ngăn ngừa sự tái phát của polyp mũi. Bệnh nhân cũng nên duy trì một lối sống lành mạnh, tích cực và lạc quan, để cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể.