Xét nghiệm sinh hóa máu: Các chỉ số? Quy trình? Cách đọc kết quả?

Xét nghiệm sinh hóa máu là một xét nghiệm thường quy được sử dụng để đánh giá chức năng của các cơ quan và mô trong cơ thể. Xét nghiệm này đo nồng độ của các chất trong máu, bao gồm: đường huyết, cholesterol, triglyceride. protein, creatinin,...

Bài viết dưới đây sẽ thông tin chi tiết tới bạn những vấn đề xoay quanh chủ đề xét nghiệm sinh hóa máu như chúng là gì, để là gì, có những chỉ số như thế nào,...

Xét nghiệm sinh hóa máu là gì?

Xét nghiệm sinh hóa máu đo lường nồng độ hoặc hoạt độ của các chất hóa học cụ thể trong máu, như chức năng của gan, thận và nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Quá trình này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện sớm bệnh lý, hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi quá trình điều trị.

Có nhiều loại xét nghiệm sinh hóa máu khác nhau được thực hiện trong thực hành lâm sàng hàng ngày. Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định phù hợp, tránh tình trạng dư thừa không cần thiết.

Trong đó các xét nghiệm sinh hóa máu quan trọng và thông dụng thường được chỉ định là xét nghiệm đánh giá chức năng gan, chức năng thận, mỡ máu, tiểu đường, gút. Đôi khi trong những trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ cần đo định lượng độ các hormone, vitamin, khoáng chất, điện giải, phản ứng viêm, chất chỉ điểm ung thư,…

Khi nào cần xét nghiệm sinh hóa máu?

Bác sĩ sẽ tư vấn chi tiết với người bệnh về thời điểm thích hợp cần làm xét nghiệm sinh hóa máu sau khi thảo luận về tiền sử, bệnh sử cá nhân và gia đình. Tuy nhiên, nhìn chung, xét nghiệm sinh hóa máu thường được tiến hành trong những trường hợp chủ yếu sau đây:

• Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm sinh hóa máu thường được thực hiện trong kiểm tra sức khỏe định kỳ để đánh giá tình trạng cơ bản của cơ thể.
• Nếu cơ thể bạn có những triệu chứng bất thường, như mệt mỏi, đi tiểu thường xuyên, hoặc buồn nôn, xét nghiệm sinh hóa máu có thể giúp xác định nguyên nhân.

• Chẩn đoán và theo dõi bệnh lý: Xét nghiệm sinh hóa máu cũng được sử dụng để chẩn đoán bệnh lý và theo dõi quá trình điều trị.

Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa máu?

Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa máu cơ bản bao gồm:

• Nhóm đánh giá chức năng gan: AST, ALT, GGT, ALP ngoài ra còn Albumin, Bilirubin, NH3, LDH
• Đánh giá chức năng thận: Urê, creatinin, eGFR
• Tiểu đường: Glucose, HbA1c
• Mỡ máu: Cholesterol, triglyceride, HDL-C, LDL-C
• Bệnh Gút: Acid Uric
• Các chất điện giải: Na⁺, K⁺,Cl^-, bicacbonat
• Tình trạng dinh dưỡng: Protein, albumin
• Khác (như viêm, khoáng chất, tụy, Tim mạch…): CRP, ASO, RF, Calci, Magie, Sắt, Kẽm, Lipase, Amylase, CK, CK-MB, LDH…
• Hormone, sàng lọc ung thư như: FT3, FT4, TSH, CA153, CA125, CEA, AFP, PIVKA II, TG, ViTD….

Quy trình xét nghiệm sinh hóa máu

Bước 1: Lấy mẫu máu

Máu thường được lấy từ tĩnh mạch ở cánh tay. Kỹ thuật viên sẽ dùng kim tiêm để lấy một lượng máu nhỏ, sau đó cho máu vào ống chứa chất chống đông phù hợp rồi lắc trộn đều 5-7 lần và sẽ được dán nhãn các thông tin nhận dạng như tên, tuổi, barcode…

Bước 2: Phân tích mẫu máu

Mẫu máu được chuyển đến phòng thí nghiệm để phân tích. Các chất trong máu được phân tích bằng các máy móc kỹ thuật cao với thuốc thử chuyên dụng bởi bác sĩ, kỹ thuật viên có chuyên môn. 

Bước 3: Xem xét kết quả xét nghiệm

Kết quả xét nghiệm sinh hóa máu được đưa ra dưới dạng chữ số với đơn vị đo nồng độ tương ứng. Kết quả xét nghiệm được so sánh với giá trị tham chiếu của quần thể bình thường để xác định xem có bất thường hay không.

Cách đọc kết quả xét nghiệm sinh hóa máu

Kết quả xét nghiệm sinh hóa máu thường được trình bày dưới dạng chữ số với đơn vị đo nồng độ tương ứng. Nhìn chung, việc kết luận kết quả xét nghiệm sinh hóa máu cần dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:

• Kết quả của bệnh nhân
• Giá trị tham chiếu của quần thể bình thường (Ngoài kết quả của bệnh nhân, giá trị tham chiếu của quần thể bình thường cũng được hiển thị để hỗ trợ đưa ra kết luận là bình thường hay bất thường.)
• Giới tính, tuổi tác và tiền sử bệnh của bệnh nhân
• Tình trạng bệnh hiện tại của bệnh nhân
• Thuốc bệnh nhân đang sử dụng

Trên cơ sở các yếu tố này, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Nếu kết quả xét nghiệm bất thường, bác sĩ sẽ cần kiểm tra lại để xác định nguyên nhân và có biện pháp điều trị kịp thời. Ngược lại, nếu kết quả xét nghiệm bình thường, người làm xét nghiệm nên lưu trữ các thông số này để làm giá trị tham chiếu cho những lần khám sau.

Tùy loại xét nghiệm sinh hóa mà người xét nghiệm có thể cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm. Một số loại thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm sinh hóa máu vì vậy bạn đọc nên lưu ý tìm hiểu trước khi thực hiện, tránh kết quả sai lệch.