10 hiểu lầm phổ biến về tham vấn, trị liệu tâm lý

Đặc trưng của các rối loạn tâm lý, tâm thần là sự thay đổi đáng kể trong nhận thức, điều chỉnh và hành vi. Sự thay đổi này gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến suy nghĩ, thái độ và hành động của khách hàng trong công việc, cuộc sống hàng ngày. Khi đó, khách hàng cần tới sự hỗ trợ tâm lý ở một phạm vi phù hợp với tình trạng.

Tham vấn (tư vấn) và trị liệu tâm lý là quá trình hỗ trợ cho các đối tượng gặp vấn đề về tâm lý. Tham vấn, tư vấn hay trị liệu tâm lý chưa phải hình thức quá phổ biến tại Việt Nam. Chính vì vậy, có rất nhiều người chưa thật sự có cái nhìn chính xác về nhưng vấn đề xoay quanh.

Trong bài viết dưới đây, BookingCare điểm qua một số hiểu lầm phổ biến về tham vấn, trị liệu tâm lý để bạn đọc có thêm góc nhìn khách quan và bao quát hơn.

10 hiểu lầm phổ biến về tham vấn, trị liệu tâm lý

Dưới đây là một số hiểu lầm phổ biến về tham vấn, trị liệu tâm lý.

1. Chỉ người yếu đuối, tâm thần hoặc bị điên mới cần tư vấn, trị liệu tâm lý

Đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm. Trong xã hội hiện đại, việc nhận thức được vấn đề tâm lý và chủ động tìm đến tham vấn, trị liệu tâm lý là hết sức bình thường, hợp lý.

Những người tìm đến tham vấn, trị liệu tâm lý thường phải vật lộn hàng ngày với rất nhiều vấn đề như: Các mối quan hệ xung quanh, cảm giác tự ti, lòng tự trọng, những áp lực, căng thẳng, sự thay đổi trong cuộc sống,... Những vấn đề đó gây ra cho khách hàng tâm lý lo âu và tình trạng trầm cảm.

Trầm cảm không phải là bệnh mà là một rối loạn về tâm lý, tâm thần. Vì vậy, những người tham gia tham vấn, tư vấn, trị liệu được gọi là khách hàng hoặc thân chủ, chứ không phải là bệnh nhân.

2. Các chuyên gia ngồi bên cạnh, bạn nằm trên ghế dài

Đây là hình ảnh rất dễ gặp khi chúng ta xem phim hay xem sách, ảnh, đọc báo về tư vấn, trị liệu tâm lý. Thực tế điều này rất hiếm khi xảy ra. Các chuyên gia, nhà tư vấn, trị liệu tâm lý thường được đào tạo và biết cách tạo khoảng cách giữa họ và khách hàng. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp quá trình tư vấn, trị liệu diễn ra an toàn.

Khoảng cách vừa đủ giữa chuyên gia và khách hàng tạo ra sự thoải mái cũng như giúp thân chủ cảm nhận được sự kết nối một cách an toàn.

Phòng tư vấn, trị liệu được bài trí giống như phòng khách của bạn, cả hai có thể ngồi trên ghế và trò chuyện, không quá gần gũi nhưng cũng không có rào cản. Thông thường, các chuyên gia sẽ hỏi ý kiến của thân chủ để biết liệu khoảng cách đó có phù hợp không. Các chuyên gia cũng rất hiếm khi ghi chép khi đang làm việc với thân chủ.

3. Chuyên gia tư vấn, trị liệu tâm lý và khách hàng là bạn tốt

Các chuyên gia, nhà tư vấn, trị liệu tâm lý sẽ chăm sóc và đối xử ân cần với khách hàng nhưng theo một góc độ chuyên nghiệp. Đó là cam kết tuyệt đối của các nhà trị liệu và yêu cầu về đạo đức cũng như luật pháp rằng mối quan hệ giữa nhà tư vấn, trị liệu và khách hàng chỉ giới hạn trong các buổi tư vấn và các liên hệ cần thiết qua email, điện thoại hoặc tin nhắn.

Tại một số quốc gia, việc phá vỡ nguyên tắc giữa mối quan hệ nghề nghiệp và tình bạn có thể khiến chuyên gia bị tước mất giấy phép vì những vi phạm đạo đức hành nghề và pháp luật. Ngoài ra, các thông tin cá nhân của khách hàng cũng như vấn đề, câu chuyện của họ cần được bảo mật.

4. Trị liệu tâm lý hầu hết chỉ là nói chuyện

Tư vấn, trị liệu tâm lý bao gồm cả việc các chuyên gia lắng nghe vấn đề của khách hàng và đưa ra các phản hồi khi cần thiết. Tuy nhiên không chỉ dừng lại ở đó. Tham vấn, tư vấn và trị liệu tâm lý cần có sự chủ động.

Ngày càng có những phương pháp trị liệu hiện đại, hiệu quả hơn. Các nhà tư vấn, trị liệu tâm lý được đào tạo về các phương thức dẫn dắt các trải nghiệm và trị liệu. Trong đó, chuyên gia và thân chủ tương tác, hợp tác dựa trên đối thoại và tham gia tích cực của thân chủ trong việc giải quyết vấn đề của họ.

Các nhà tư vấn, trị liệu tâm lý và thân chủ sẽ cùng nhau xác định vấn đề, đặt mục tiêu và theo dõi sự tiến bộ bằng nhiều hình thức khác nhau như bài tập về nhà,... Các liệu pháp tâm lý gồm: Liệu pháp phân tâm (phân tích tâm lý),liệu pháp hành vi, liệu pháp nhận thức, âm nhạc trị liệu,...

5. Các chuyên gia có sẵn giải pháp cho mọi vấn đề

Trong việc thiết lập mối quan hệ giữa nhà tư vấn, trị liệu và khách hàng, điều quan trọng không phải sự thay đổi mà nhà tư vấn, trị liệu mang lại mà là điều mà khách hàng quan tâm và đề cao.

Một chuyên gia tâm lý giỏi sẽ điều chỉnh các buổi điều trị theo nhu cầu của khách hàng thay vì đặt khách hàng vào các công thức chung để thiết lập sẵn.

Các nhà tâm lý sẽ lắng nghe nội dung câu chuyện của khách hàng mà còn đi sâu tìm hiểu những vấn đề sâu xa hơn phía sau để đưa ra những giải pháp phù hợp nhất. Với mỗi khách hàng, chuyên gia sẽ đưa ra những phản hồi khác nhau, không dựa trên những khuôn mẫu nhất định.

6. Các chuyên gia sẽ đổ lỗi các vấn đề của khách hàng cho sự giáo dục

Một chuyên gia tư vấn, trị liệu tâm lý giỏi sẽ không bao giờ đổ lỗi hay trách cứ khách hàng cũng như những người thân quanh quanh họ.

Các nhà tư vấn, trị liệu giúp khách hàng có một cái nhìn khách quan, trực diện hơn về vấn đề họ đang gặp phải và cho phép họ chịu trách nhiệm về cuộc sống của chính mình.

Các chuyên gia thường không khuyên bảo, đổ lỗi hay khiến khách hàng tự ti, xấu hổ vì phải thay đổi.

7. Các nhà trị liệu tâm lý có thể kê thuốc

Đây là một hiểu lầm hết sức phổ biến. Các nhà tư vấn, trị liệu tâm lý được đào tạo, cấp bằng và cấp phép hành nghề. Nhà tư vấn, trị liệu tâm lý có thể xuất thân từ những chuyên ngành khác nhau: nhân viên các cơ quan xã hội, điều dưỡng viên tâm thần, bác sĩ tâm thần,...

Các nhà tư vấn, trị liệu tâm lý có kỹ năng giúp cho khách hàng giải quyết các vấn đề của họ. Nhà tư vấn, trị liệu tâm lý khác với bác sĩ tâm thần. Bác sĩ tâm thần là bác sĩ y khoa mới có thể kê đơn thuốc.

Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ tâm thần sẽ khám, chẩn đoán, kê đơn thuốc và theo dõi quá trình tiến triển của bệnh nhân.

8. Trị liệu tâm lý có thể giải quyết vấn đề nhanh chóng

Một, hai buổi tư vấn, trị liệu tâm lý chưa chắc đã giải quyết được vấn đề của khách hàng. Trung bình một buổi tư vấn kéo dài khoảng 50-60 phút. Buổi gặp đầu tiên sẽ là buổi làm quen và tiếp nhận.

Để đi đến trọng tâm của một vấn đề và giải quyết nó, liệu pháp tâm lý cần nhiều buổi trị liệu, thậm chí có thể kéo dài nhiều năm trời. Tuy nhiên, quá trình trị liệu diễn ra quá dài được đánh giá là không hiệu quả.

Thời gian trung bình lý tưởng cho một liệu trình tư vấn, trị liệu tâm lý thường kéo dài khoảng 3 - 4 tháng.

9. Tính cách được hình thành từ khi 5 tuổi

Nhiều người cho rằng tính cách con người được hình thành từ sớm và rất khó để thay đổi khi đã trưởng thành. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng bộ não có thể dễ uốn nắn và công nghệ MRI cho phép chúng ta thấy được sự thay đổi này.

Công nghệ chụp ảnh não MRI mới nhất đã chỉ ra rằng thiền định làm tăng khối lượng thần kinh (chất xám) của não một cách tự nhiên và có lợi bằng cách khai thác tiềm năng “tế bào thần kinh” của não. 

Một số kỹ thuật trị liệu tâm lý mới nhất được sử dụng trong điều trị bao gồm sự đồng cảm và lòng trắc ẩn tác động vào sự dẻo dai của thần kinh tạo ra các đường dẫn thần kinh mới trong não.

10. Bạn sẽ ngay lập tức cảm thấy tốt hơn sau buổi tư vấn, trị liệu

Khách hàng là những người tham gia tích cực trong khi các nhà trị liệu giúp họ đối mặt và khám phá ra cũng như đối mặt với những điều đang làm phiền họ.

Quá trình đó cần thời gian và ban đầu có thể khó khăn và đau đớn đối với khách hàng. Làm cho cảm xúc khuấy động là một phần của quá trình trị liệu. Khi các nhà trị liệu tâm lý mô tả quỹ đạo chữa bệnh, họ thường nói rằng đôi khi mọi thứ trở nên tồi tệ hơn trước khi chúng trở nên tốt hơn. 

Nhưng các nhà trị liệu có kỹ năng và được đào tạo về cách dẫn dắt thân chủ vượt qua lo âu, mặc cảm cũng như khủng hoàng để bình tĩnh hơn.

Trên đây là những lầm tưởng phổ biến về quá trình tham vấn, trị liệu tâm lý, tâm thần. Hy vọng bài viết sẽ phần nào giải đáp được những thắc mắc của bạn đọc.