Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế: triệu chứng, nguyên nhân, cách đi khám và điều trị

Theo nghiên cứu của Học viện Sức khỏe Tâm thần Hoa Kỳ cho thấy căn bệnh rối loạn ám ảnh cưởng chế đang dần trở nên phổ biến.

Theo đó, rối loạn ám ảnh cưỡng chế ảnh hưởng đến hơn 2% dân số, có nghĩa là căn bệnh này phổ biến hơn bệnh tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, rối loạn hoảng sợ.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một bệnh trong nhóm các bệnh về sức khỏe tâm thần ngày càng hay gặp trong cộng đồng xã hội. Bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống và công việc của người bệnh.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là gì

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một loại rối loạn lo âu, trong đó có suy nghĩ và lo sợ không hợp lý (ám ảnh) dẫn đến tham gia vào các hành vi lặp đi lặp lại. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường xoay quanh các chủ đề, chẳng hạn như một nỗi sợ hãi bị ô nhiễm bởi vi trùng.

Người bị ảnh hưởng của bệnh có những ý nghĩ và hành vi lặp lại một cách vô nghĩa mà không kiểm soát được chẳng hạn rửa tay hàng chục lần mặc dù tay đã sạch hay dành quá nhiều thời gian để sắp xếp đồ vật trong nhà quá mức gọn gàng.

Triệu chứng bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế 

Theo bác sĩ Trần Thị Hồng Thu đặc điểm chủ yếu của chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế là nỗi ám ảnh lặp đi lặp lại hay sự ép buộc nặng đến mức họ dành tất cả những thời gian mà họ có để phục vụ cho nỗi ám ảnh đó.

Các triệu chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế bao gồm cả sự ám ảnh và cưỡng chế.

Nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Các lý thuyết chính

Nguyên nhân của rối loạn ám ảnh cưỡng chế vẫn chưa được xác định rõ. Các lý thuyết chính bao gồm:

• Sinh học: Một số bằng chứng cho thấy bệnh có thể là một kết quả của sự thay đổi tự nhiên hóa học của cơ thể hoặc chức năng não.
• Môi trường: Một số nhà nghiên cứu tin rằng bệnh xuất phát từ thói quen liên quan đến hành vi đã học được qua thời gian. Ví dụ thói quen kiểm tra cửa thường xuyên.
• Thiếu serotonin: Cấp không đầy đủ của serotonin, một trong những chất hóa học của bộ não, có thể đóng góp cho chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
• Liên cầu họng: Một số nghiên cứu cho rằng một số trẻ em phát triển rối loạn ám ảnh cưỡng chế sau khi nhiễm liên cầu nhóm A, liên cầu khuẩn tán huyết beta.

Yếu tố nguy cơ

Yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển hoặc gây ra chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế bao gồm:

• Lịch sử gia đình: Cha mẹ hoặc thành viên gia đình khác với rối loạn có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.

• Các sự kiện cuộc sống căng thẳng: Nếu có xu hướng phản ứng mạnh mẽ với sự căng thẳng, nguy cơ có thể tăng lên. Phản ứng này có thể gây ra những suy nghĩ xâm nhập, lễ nghi và các đặc tính cảm xúc buồn bực của rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

• Mang thai: Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ mang thai và bà mẹ mới sinh có nguy cơ cao, nhưng nó không rõ ràng lý do tại sao.

Tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Các tiêu chuẩn chung

• Phải có hoặc ám ảnh hoặc hành vi ép buộc.
• Phải nhận ra rằng sự ám ảnh và ép buộc là quá nhiều hoặc không hợp lý.
• Ám ảnh và ép buộc ảnh hưởng đáng kể đến thói quen hàng ngày.

Ý nghĩ ám ảnh phải đáp ứng các tiêu chí cụ thể

• Suy nghĩ thường xuyên và liên tục, hình ảnh được xâm nhập và gây ra đau khổ.
• Những suy nghĩ không chỉ đơn giản là lo lắng quá mức về vấn đề thực sự trong cuộc sống.
• Cố gắng để bỏ qua hoặc ngăn chặn những suy nghĩ, hình ảnh hoặc xung.
• Có biết những suy nghĩ, hình ảnh và xung động là một sản phẩm của tâm của riêng.

Hành vi cưỡng chế phải đáp ứng các tiêu chí cụ thể

• Lặp đi lặp lại hành vi cảm thấy hướng để thực hiện, chẳng hạn như rửa tay, hoặc hành vi lặp đi lặp lại tinh thần, chẳng hạn như đếm thầm.
• Các hành vi này hoặc hành vi tâm thần có nghĩa là để ngăn chặn hoặc làm giảm suy về nỗi ám ảnh không thực tế.

Điều trị rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế

Nếu bạn bị rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế, chuyên gia trị liệu sẽ dùng cách tiếp cận ba mũi nhọn để điều trị, bao gồm:

Trị liệu về hành vi nhận thức

Đây là một loại trị liệu tâm thần phổ biến. Trong quá trình trị liệu hành vi nhận thức, bạn sẽ gặp một chuyên gia tâm thần theo một kế hoạch đã được xây dựng trước. Bạn sẽ trao đổi với chuyên gia về bất kỳ vấn đề lo âu, căng thẳng hoặc trầm cảm nào của mình. Chuyên gia tâm thần cũng sẽ khuyến khích bạn bớt chú trọng vào công việc, thay vào đó, chú ý hơn đến gia đình, giải trí và các mối quan hệ cá nhân khác.

Dùng thuốc

Bác sỹ cũng có thể sẽ kê đơn thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc để làm giảm việc suy nghĩ cứng nhắc và theo định hướng. Sử dụng thuốc lâu dài thường không được khuyến nghị cho bệnh nhân bị rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế.

Luyện tập thư giãn

Luyện tập thư giãn bao gồm kỹ năng hít thở và kỹ năng thư giãn để làm giảm cảm giác căng thẳng của bạn. Ví dụ về các bài luyện tập thư giãn này là tập yoga hay thái cực quyền.

Xem thêm Clip

• Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế

• Thực hiện: Đài TH HTV7
• Thời lượng: 10 phút 27 giây

Khám và điều trị rối loạn ám ảnh cưỡng chế ở đâu

Triển vọng của người bị rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế thường tốt hơn những rối loạn tâm lý khác. Điều trị có thể giúp bạn nhận thức rõ hơn về việc các triệu chứng của bệnh ảnh hưởng tiêu cực đến người khác như thế nào.

Cũng như các rối loạn tâm thần khác, tìm ra cách điều trị phù hợp với bạn là nền tảng của việc điều trị thành công. Trị liệu về nhận thức có thể cải thiện khả năng tương tác và đồng cảm với người thân.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một trong những bệnh sức khỏe tâm thần hay gặp, khi cần đi khám người bệnh (hoặc người thân) nên đi khám với bác sĩ chuyên khoa Tâm thần (Tâm bệnh).