Chèn ép tủy sống: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị

Chèn ép tủy sống là tình trạng xảy ra khi ống sống hẹp lại, tạo áp lực lên tủy sống - bó dây thần kinh quan trọng truyền tín hiệu từ não bộ đến các bộ phận khác của cơ thể. 

Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động, cảm giác và chức năng bàng quang/ruột của bạn. Bài viết này sẽ giúp bạn giải mã bí ẩn về căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị hiệu quả.

Triệu chứng chèn ép tủy sống

Dấu hiệu và triệu chứng của chèn ép tủy sống có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của tình trạng.

Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau: Đau có thể xuất hiện ở cổ, lưng, hoặc lan xuống cánh tay, chân. Đau thường tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
• Tê bì: Tê bì, ngứa ran hoặc cảm giác kiến bò ở cánh tay, bàn tay, chân hoặc bàn chân.
• Yếu cơ: Yếu cơ ở một hoặc nhiều chi, khiến bạn khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Mất kiểm soát chức năng bàng quang và ruột: Khó khăn trong việc đi tiểu hoặc đại tiện, hoặc són tiểu, són phân.
• Rối loạn chức năng tình dục: Giảm ham muốn tình dục hoặc rối loạn cương dương.

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp cải thiện hoặc ngăn ngừa biến chứng do chèn ép tủy sống.

Nguyên nhân

Tủy sống là một phần quan trọng trong hệ thần kinh trung ương, đóng vai trò như "cáp mạng" truyền tải thông tin giữa não bộ và các bộ phận khác của cơ thể. Khi tủy sống bị chèn ép, chức năng dẫn truyền thông tin sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến nhiều triệu chứng nguy hiểm. 

Có 2 nhóm nguyên nhân chính:

Chèn ép tủy sống do các yếu tố bên ngoài

• Thoái hóa cột sống: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường gặp ở người cao tuổi. Theo thời gian, các đĩa đệm trong cột sống bị lão hóa, mòn dần, dẫn đến hẹp ống sống và chèn ép tủy sống.
• Thoát vị đĩa đệm: Khi phần nhân mềm của đĩa đệm bị rách, thoát ra ngoài, chèn ép vào tủy sống hoặc dây thần kinh.
• Hẹp ống sống bẩm sinh: Một số người có ống sống hẹp hơn bình thường bẩm sinh, khiến tủy sống dễ bị chèn ép.
• Chấn thương cột sống: Tai nạn giao thông, ngã cao, hoặc các va đập mạnh có thể gây gãy xương, trật khớp cột sống, dẫn đến chèn ép tủy sống.
• Khối u: Khối u xuất hiện trong hoặc xung quanh cột sống có thể chèn ép tủy sống.
• Nhiễm trùng: Viêm tủy, áp xe epidural có thể gây chèn ép tủy sống.

Chèn ép tủy sống do các yếu tố bên trong

• Bệnh lý tự miễn: Một số bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp có thể gây viêm và sưng các mô xung quanh tủy sống, dẫn đến chèn ép.
• Bệnh Paget: Bệnh Paget là một rối loạn chuyển hóa xương, khiến xương phát triển bất thường, có thể chèn ép tủy sống.

Chèn ép tủy sống là một tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn đến liệt vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.

Xét nghiệm chẩn đoán

Chèn ép tủy sống là tình trạng xảy ra khi tủy sống bị chèn ép bởi các cấu trúc xung quanh, dẫn đến ảnh hưởng đến chức năng của nó. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây chèn ép là vô cùng quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp.

Dưới đây là một số xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán tình trạng này:

• Chụp X-quang: Chụp X-quang có thể giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc cột sống, chẳng hạn như hẹp ống sống hoặc gãy xương.
• Chụp CT: Chụp CT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cột sống và các mô xung quanh, giúp phát hiện các nguyên nhân gây chèn ép tủy sống, chẳng hạn như thoát vị đĩa đệm hoặc khối u.
• Chụp MRI: Chụp MRI cung cấp hình ảnh chi tiết nhất về tủy sống và các mô xung quanh. Chụp MRI có thể giúp phát hiện các tổn thương tủy sống do chèn ép.
• Điện cơ đồ (EMG): EMG là xét nghiệm được sử dụng để đánh giá chức năng của các dây thần kinh và cơ bắp. EMG có thể giúp xác định xem có tổn thương thần kinh do chèn ép tủy sống hay không.

Bác sĩ sẽ lựa chọn các xét nghiệm phù hợp dựa trên các triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bạn.

Phương pháp điều trị

Chèn ép tủy sống dẫn đến tổn thương thần kinh và ảnh hưởng đến chức năng vận động, cảm giác và bài tiết. Việc điều trị kịp thời và hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn chức năng thần kinh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Lựa chọn phương pháp điều trị chèn ép tủy sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của tình trạng, tuổi tác và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Điều trị không phẫu thuật bao gồm:

• Thuốc: Thuốc giảm đau, chống viêm, giãn cơ.
• Vật lý trị liệu: Tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện chức năng vận động.
• Tiêm steroid: Giảm viêm và giảm đau.

Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp:

• Chèn ép tủy sống do thoát vị đĩa đệm nặng.
• Hẹp ống sống bẩm sinh.
• U cột sống.
• Chấn thương cột sống gây gãy, vỡ đốt sống.
• Các phương pháp điều trị không phẫu thuật không hiệu quả.

Biến chứng chèn ép tủy sống

Biến chứng do chèn ép tủy sống có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến vận động, cảm giác, chức năng ruột và bàng quang, thậm chí là tính mạng.

Dưới đây là một số biến chứng thường gặp của chèn ép tủy sống:

• Liệt: Áp lực lên tủy sống có thể làm tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến tê bì, yếu cơ, hoặc thậm chí liệt hoàn toàn. Liệt có thể ảnh hưởng đến một phần cơ thể hoặc toàn bộ cơ thể, tùy thuộc vào vị trí và mức độ chèn ép.
• Mất cảm giác: Tủy sống chịu trách nhiệm truyền tín hiệu cảm giác từ cơ thể đến não. Khi tủy sống bị chèn ép, người bệnh có thể mất cảm giác ở một số bộ phận cơ thể, chẳng hạn như tê bì, ngứa ran, hoặc không cảm nhận được nhiệt độ hoặc đau đớn.
• Rối loạn chức năng ruột và bàng quang: Tủy sống cũng kiểm soát chức năng ruột và bàng quang. Chèn ép tủy sống có thể dẫn đến són tiểu, táo bón, hoặc mất khả năng kiểm soát đại tiện và tiểu tiện.
• Đau đớn: Chèn ép tủy sống có thể gây ra đau đớn dữ dội ở lưng, cổ, hoặc các chi. Đau đớn có thể dai dẳng và ảnh hưởng đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
• Suy giảm chức năng tình dục: Chèn ép tủy sống có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục ở cả nam và nữ.

Chèn ép tủy sống là một tình trạng nguy hiểm, nhưng có thể điều trị được nếu được phát hiện sớm. Việc hiểu rõ về các biến chứng của chèn ép tủy sống sẽ giúp bạn phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Chăm sóc hiệu quả tại nhà

Chăm sóc hiệu quả tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm thiểu biến chứng. Dưới đây là một số hướng dẫn cụ thể để chăm sóc hiệu quả tại nhà cho người bị chèn ép tủy sống:

• Vệ sinh cá nhân:
  • Giúp người bệnh tắm rửa thường xuyên, ít nhất 2 lần mỗi ngày. Nên sử dụng nước ấm và khăn mềm để tránh làm tổn thương da.
  • Vệ sinh vùng kín cho người bệnh cẩn thận, đảm bảo sạch sẽ và khô ráo.
  • Thay tã lót thường xuyên cho người bệnh, tránh để da bị ẩm ướt và hăm.
  • Chải răng, đánh răng cho người bệnh mỗi ngày.
  • Cắt móng tay, móng chân cho người bệnh thường xuyên.
• Chế độ dinh dưỡng:
  • Cung cấp cho người bệnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ dưỡng chất, cân bằng và dễ tiêu hóa.
  • Nên chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa trong ngày để người bệnh dễ ăn hơn.
  • Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây và nước lọc cho người bệnh.
  • Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng và khó tiêu.
• Vật lý trị liệu:
  • Tập vật lý trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp người bệnh phục hồi chức năng vận động.
  • Massage nhẹ nhàng cho người bệnh để giúp tăng cường lưu thông máu và giảm đau.
  • Giúp người bệnh tập các bài tập vận động đơn giản, phù hợp với tình trạng sức khỏe.
• Theo dõi sức khỏe:
  • Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của người bệnh như huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và nhiệt độ cơ thể.
  • Ghi chép lại các triệu chứng của người bệnh như đau nhức, tê bì, yếu cơ,…
  • Đưa người bệnh đi khám bác sĩ định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Sống chung với bệnh hiệu quả

Chèn ép tủy sống mang đến nhiều thử thách cho cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, hãy giữ tinh thần lạc quan và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nhóm hỗ trợ, gia đình và bạn bè. 

Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, thay đổi lối sống phù hợp và tham gia các hoạt động hỗ trợ là chìa khóa giúp bạn chung sống hiệu quả với căn bệnh này.

Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Hãy chú ý đến những dấu hiệu bất thường của cơ thể và đến gặp bác sĩ để được thăm khám nếu bạn có bất kỳ nghi ngờ nào.

Với tinh thần lạc quan, sự hỗ trợ từ bác sĩ và tuân thủ điều trị, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát chèn ép tủy sống và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.