Hội chứng sau bại liệt: Nguyên nhân và hậu qủa của bệnh

Bệnh bại liệt do Poliovirus gây ra lây nhiễm qua đường tiêu hóa. Bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, nhất là khả năng vận động của con người. Người bệnh sau khi điều trị khỏi bệnh nhiều năm có thể mắc hội chứng sau bại liệt.

Hội chứng sau bại liệt là một nhóm các dấu hiệu và triệu chứng có khả năng gây tàn tật xuất hiện hàng thập kỷ sau lần mắc bệnh bại liệt đầu tiên. Những dấu hiệu và triệu chứng này thường xuất hiện từ 30 đến 40 năm sau khi mắc bệnh bại liệt. Cùng tìm hiểu về hội chứng sau bại liệt chi tiết hơn qua bài viết dưới đây để thấy được sự nguy hiểm của bệnh.

Dấu hiệu, triệu chứng của hội chứng sau bại liệt

Hội chứng sau bại liệt chỉ ảnh hưởng đến những người mắc bệnh bại liệt. Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của hội chứng sau bại liệt bao gồm:

• Yếu cơ và khớp và cơn đau trở nên nặng hơn theo thời gian
• Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức
• Mất mô cơ (teo cơ)
• Khó khăn trong hoạt động hô hấp hoặc nuốt thức ăn
• Rối loạn hô hấp liên quan đến giấc ngủ, chẳng hạn như gặp hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Chịu đựng nhiệt độ lạnh kém hơn so với người bình thường.

Hội chứng sau bại liệt tiến triển chậm ở hầu hết mọi người. Họ có thể gặp các dấu hiệu và triệu chứng mới, sau đó là các giai đoạn ổn định.

Nguyên nhân hội chứng sau bại liệt

Nguyên nhân gây ra hội chứng sau bại liệt chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên các nhà khoa học đã đưa ra một số giả thuyết về nguyên nhân gây ra hội chứng này như sau:

Khi cơ thể nhiễm virus bại liệt nó sẽ ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh gọi là tế bào thần kinh vận động mang thông điệp (xung điện) giữa não và cơ của bạn. Poliovirus đặc biệt ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh vận động ở tủy sống.

Mỗi nơron vận động bao gồm ba thành phần cơ bản:

• Một cơ thể tế bào
• Sợi phân nhánh chính (sợi trục)
• Vô số sợi phân nhánh nhỏ hơn (đuôi gai)

Đơn vị giao tiếp cơ bản trong hệ thần kinh là tế bào thần kinh. Mỗi tế bào thần kinh bao gồm thân tế bào, bao gồm nhân, một sợi phân nhánh chính (sợi trục) và nhiều sợi phân nhánh nhỏ hơn (đuôi gai). Vỏ myelin là chất béo bao phủ, cách nhiệt và bảo vệ các dây thần kinh của não và tủy sống.

Nhiễm trùng bại liệt thường làm tổn thương hoặc phá hủy nhiều tế bào thần kinh vận động này. Bởi vì có ít tế bào thần kinh vận động hơn nên các tế bào thần kinh còn lại sẽ mọc ra các sợi mới và phát triển lớn hơn.

Điều này thúc đẩy quá trình phục hồi việc sử dụng cơ bắp của bạn, nhưng nó cũng có thể gây áp lực lên thân tế bào thần kinh để nuôi dưỡng các sợi bổ sung. Qua nhiều năm, sự căng thẳng này có thể là quá nhiều. Điều này có thể gây ra sự phân hủy dần dần của các sợi đã nảy mầm và cuối cùng là của chính tế bào thần kinh.

Các yếu tố nguy cơ mắc hội chứng sau bại liệt

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển hội chứng sau bại liệt bao gồm:

• Mức độ nghiêm trọng của bệnh nhiễm trùng bại liệt ban đầu. Nhiễm trùng ban đầu càng nghiêm trọng thì bạn càng có nhiều triệu chứng của hội chứng sau bệnh bại liệt và tương ứng với mức độ nặng.
• Tuổi khởi phát bệnh ban đầu: Nếu bạn mắc bệnh bại liệt khi còn là thanh thiếu niên hoặc người trưởng thành tỷ lệ mắc hội chứng sau bại liệt sẽ tăng lên.
• Mức độ hồi phục: Khả năng phục hồi sau bệnh bại liệt cấp tính càng lớn thì hội chứng sau bại liệt càng có nhiều khả năng phát triển. Điều này có thể là do khả năng phục hồi cao hơn sẽ gây thêm căng thẳng cho các tế bào thần kinh vận động.
• Hoạt động thể chất quá mức: Nếu bạn thường xuyên tập thể dục đến mức kiệt sức hoặc mệt mỏi, bạn có thể làm việc quá sức khiến các tế bào thần kinh vận động vốn đã căng thẳng và tăng nguy cơ mắc hội chứng sau bệnh bại liệt.

Biến chứng của hội chứng sau bại liệt

Hội chứng sau bại liệt hiếm khi đe dọa tính mạng nhưng tình trạng yếu cơ nghiêm trọng có thể dẫn đến các biến chứng:

Thường xuyên ngã

Cơ bắp ở chân bị yếu khiến bạn dễ mất thăng bằng và dễ té ngã. Sau đó, có thể bị gãy xương, chẳng hạn như xương hông, dẫn đến các biến chứng khác.

Mệt mỏi

Mệt mỏi rất phổ biến ở những người mắc hội chứng sau bại liệt. Sự mệt mỏi có thể làm mất khả năng hoạt động, thậm chí sau khi hoạt động rất ít. Nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề về sự tập trung và trí nhớ.

Đau đớn

Những bất thường về cơ xương và yếu cơ có thể dẫn đến đau mãn tính.

Suy dinh dưỡng, mất nước và viêm phổi 

Những người từng mắc bệnh bại liệt hành não, ảnh hưởng đến dây thần kinh dẫn đến các cơ liên quan đến nhai và nuốt, thường gặp khó khăn với các hoạt động này và có các dấu hiệu khác của hội chứng sau bệnh bại liệt.

Các vấn đề về nhai và nuốt có thể dẫn đến thiếu dinh dưỡng và mất nước, cũng như viêm phổi do hít phải do hít phải các hạt thức ăn vào phổi (hút).

Suy hô hấp mãn tính

Sự suy yếu ở cơ hoành và cơ ngực khiến bạn khó thở sâu và ho hơn, điều này có thể khiến chất lỏng và chất nhầy tích tụ trong phổi.

Béo phì, hút thuốc, cong cột sống, gây mê, bất động kéo dài và một số loại thuốc có thể làm giảm khả năng thở của bạn hơn nữa, có thể dẫn đến nồng độ oxy trong máu giảm mạnh (suy hô hấp cấp tính). Sau đó, bạn có thể cần điều trị để giúp thở (liệu pháp thông khí).

Loãng xương

Việc không hoạt động và bất động kéo dài thường đi kèm với tình trạng mất mật độ xương và loãng xương ở cả nam và nữ. 

Rối loạn giấc ngủ

Chứng ngưng thở khi ngủ và hội chứng chân không yên thường gặp ở những người mắc hội chứng sau bại liệt. Những rối loạn giấc ngủ này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất ngủ và mệt mỏi nếu không được điều trị.

Hội chứng sau bệnh bại liệt là hậu quả mà nhiều người mắc bệnh phải đối mặt, khi tình trạng kéo dài của bệnh bại liệt vẫn tiếp tục tác động đến cuộc sống hàng ngày. Mặc dù có những biện pháp điều trị và hỗ trợ, nhưng sự ảnh hưởng của nó có thể tồn tại suốt đời và tạo ra những thách thức lớn về mặt vận động, tinh thần và xã hội.