Phương pháp điều trị và dự phòng ung thư da

Ung thư da thường gặp ở người da trắng nhiều hơn da đen, dễ ảnh hưởng đến vùng da hở thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Với từng phân loại chẩn đoán ung thư da mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị khác nhau: điều trị ung thư tế bào đáy, điều trị ung thư tế bào vảy và tuyến phụ thuộc da.  

Các phương pháp điều trị ung thư da

Điều trị ung thư da dựa vào loại mô bệnh học, vị trí u, mức độ lan rộng, giai đoạn bệnh của ung thư. Riêng ung thư da tế bào vảy còn dựa vào xếp độ ác tính mô học.

Điều trị bệnh ung thư da tế bào đáy     

• Điều trị triệt căn ung thư da chủ yếu bằng phẫu thuật, trong đó có phẫu thuật cắt rộng u và phẫu thuật tạo hình. Không cần vét hạch trừ trường hợp đặc biệt có di căn hạch nhưng rất hiếm.
• Tia xạ điều trị ung thư da tế bào đáy có kết quả tương đương phẫu thuật nhưng thời gian điều trị dài, thẩm mỹ kém, hay tái phát.
• Điều trị bổ trợ tia xạ tại vùng liều cao nếu có di căn hạch.

Điều trị bệnh ung thư tuyến phụ thuộc da

• Ung thư tuyến phụ thuộc da ít đáp ứng với tia xạ hoặc hóa chất nên vai trò phẫu thuật rất lớn. Phẫu thuật gồm cắt bỏ u rộng rãi và vét hạch khu vực một cách hệ thống.
• Cân nhắc chỉ định điều trị bổ trợ, thường ít hiệu quả như mong muốn.

Điều trị bệnh ung thư da tế bào vảy

• Điều trị không triệt căn ung thư da nhằm giảm triệu chứng, chống chảy máu, hạn chế nhiễm khuẩn, chống đau. Đối với ung thư biểu mô tế bào vảy biệt hóa kém và không biệt hóa có thể hóa trị toàn thân, kéo dài thời gian sống thêm và duy trì chất lượng sống nhờ sự đáp ứng hoá chất.
• Đối với những bệnh nhân giai đoạn muộn, bên cạnh hóa chất điều trị kháng thể đơn dòng cetuximab - ức chế yếu tố phát triển biểu bì (EGFR).

Điều trị ung thư tế bào hắc tố

Các phương pháp điều trị phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố bao gồm: giai đoạn bệnh, vị trí khối u, thể trạng, bệnh lý đi kèm, tinh thần và nguyện vọng của bệnh nhân. Hiện nay, các hướng dẫn điều trị ung thư từ Bộ Y tế và các hiệp hội ung thư trên thế giới đều nhấn mạnh vai trò của việc phối hợp nhiều phương pháp điều trị như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị (còn gọi là điều trị đa mô thức), nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Đồng thời, việc đưa ra kế hoạch điều trị còn tùy thuộc từng trường hợp bệnh nhân cụ thể (cá thể hóa).

Điều trị tái phát

• Tái phát sau mổ ung da tế bào đáy có thể phẫu thuật lại hoặc tia xạ, kết quả tốt. 
• Tái phát sau mổ ung da tế bào vảy hoặc tuyến phụ thuộc da thường rất khó khăn do bệnh ác tính cao. Tái phát ung thư da ở chi nên chỉ định cắt cụt hoặc tháo khớp. Tái phát tại hạch cần cắt bỏ khối hạch. Nếu trước đây chưa xạ trị thì nên xạ trị bổ trợ sau mổ.

Ung da tế bào vảy giai đoạn 3 có chỉ định hoá trị nếu tái phát. Hầu hết các trường hợp di căn xa rất khó điều trị khỏi, vậy nên điều trị triệu chứng.

Dự phòng bệnh ung thư da cho ngày nắng nóng

• Tránh ánh nắng mặt trời

Ánh nắng mặt trời có chứa các tia UV, là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư da. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài, đặc biệt vào buổi trưa (10-16h) sẽ làm da chúng ta bị bỏng, cháy nắng và có nguy cơ bị ung thư. Do vậy, hạn chế các công việc ngoài trời từ 10-16h.

• Bôi kem chống nắng thường xuyên

Các chuyên gia khuyến cáo bôi kem chống nắng lên khắp cơ thể 30 phút trước khi ra ngoài trời nắng, giúp giảm nguy cơ và ngăn ngừa ung thư da đáng kể. Nếu sử dụng đúng cách, kem chống nắng có SPF 15 sẽ giúp bảo vệ làn da trong 150 phút. Vì vậy hãy thoa nhiều kem và thoa lại sau mỗi hai giờ hoặc thường xuyên hơn nếu đi bơi hoặc đổ mồ hôi nhiều. Nên bôi kem ở mọi nơi trên cơ thể có thể tiếp xúc với ánh nắng, bao gồm cả da đầu, môi, tai, lưng bàn tay và bàn chân, cổ, ngực.

• Mặc đồ bảo hộ, quần áo chống nắng

Kem chống nắng không thể bảo vệ làn da 100% khỏi các tia UV từ mặt trời, do đó chúng ta cần tăng cường bảo vệ bằng cách mặc quần áo che chắn cánh tay và chân, sử dụng mũ vành rộng để che mặt và cổ.

• Tránh các loại thuốc làm da nhạy cảm với ánh nắng

Một số loại thuốc có thể làm cho làn da trở nên nhạy cảm hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Hãy hỏi bác sĩ về tác dụng phụ của thuốc, cố gắng tránh ra ngoài hoặc hỏi bác sĩ để đổi thuốc nếu cần.

• Khám da thường xuyên

Nếu phát hiện da có những bất thường như: nốt ruồi, u da, tổn thương da mạn tính, những tổn thương có thay đổi về màu sắc, kích thước, đường viền không rõ nét… cần đến khám tại cơ sở y tế để khám và sàng lọc ung thư da.

Ung thư da tế bào đáy có tiên lượng tốt do tiến triển chậm, hầu như không di căn hạch và di căn xa. Kết quả sống thêm 5 năm đạt 98%. Vì vậy, khi phát hiện da có những dấu hiệu bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Sau khi điều trị ung thư da cần khám định kỳ mỗi 3 tháng trong 2 năm đầu, 6 tháng/ lần trong 3 năm tiếp theo, sau đó 1 năm/lần.