Tăng huyết áp thai kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Theo thống kê, có tới hơn 5% trên tổng số phụ nữ mang thai mắc phải căn bệnh tăng huyết áp thai kỳ. Chăm sóc sức khỏe cẩn thận và thăm khám thường xuyên là yếu tố quan trọng giúp chị em ngăn chặn hoặc phát hiện bệnh sớm, giảm thiểu nguy cơ mắc những biến chứng nguy hiểm.

Tăng huyết áp thai kỳ là gì? 

Trước hết chúng ta cần hiểu, huyết áp là áp lực tác động lên thành động mạch để đưa máu từ tim tới nuôi dưỡng các mô trong cơ thể.  Khi một người bị tăng huyết áp (huyết áp cao), điều đó có nghĩa là áp lực lên thành mạch máu cao hơn mức bình thường.

Phụ nữ mang thai được coi là bị tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu (HATT) ≥ 140mmHg và hoặc huyết áp tâm trương (HATTr) ≥ 90mmHg. Trường hợp HATT >170 và/ hoặc HATTr > 110 mmHg, đây là biểu hiện của tăng huyết áp nặng. 

Các dạng của rối loạn tăng huyết áp thai kỳ

Rối loạn tăng huyết áp thai kỳ là một thuật ngữ chỉ chung tình trạng phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp. Trong đó, các rối loạn này được chia ra thành nhiều dạng khác nhau. Dưới đây là 4 dạng của rối loạn tăng huyết áp thai kỳ phổ biến:

Tăng huyết áp mãn tính

Huyết áp cao bắt đầu trước khi mang thai hoặc trong 20 tuần đầu của thai kỳ. Huyết áp cao thường không có triệu chứng rõ ràng nên khó có thể biết được chính xác bệnh bắt đầu từ khi nào.

Tiền sản giật ghép trên nền tăng huyết áp mạn tính 

Tình trạng này xảy ra khi tăng huyết áp mãn tính dẫn đến tình trạng huyết áp cao trở nên trầm trọng hơn ở phụ nữ mang thai. Những người mắc bệnh này có thể phát triển protein trong nước tiểu hoặc các biến chứng khác.

Tăng huyết áp thai nghén

Những người bị tăng huyết áp thai kỳ có huyết áp cao bắt đầu từ sau 20 tuần mang thai. Không có protein dư thừa trong nước tiểu và không có dấu hiệu tổn thương nội tạng nào khác. Tuy nhiên trong một số trường hợp, tăng huyết áp thai kỳ cuối cùng có thể dẫn đến tiền sản giật.

Tiền sản giật

Tiền sản giật xảy ra khi tăng huyết áp phát triển sau 20 tuần mang thai. Tiền sản giật có liên quan đến các dấu hiệu tổn thương các hệ cơ quan khác, bao gồm thận, gan, máu hoặc não.

Tiền sản giật không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng - thậm chí gây tử vong cho cả mẹ và bé. 

Nguyên nhân gây tăng huyết áp thai kỳ

Nguyên nhân chính xác gây tăng huyết áp thai kỳ vẫn chưa được xác định rõ. Một số điều kiện nhất định có thể làm tăng nguy cơ. Dưới đây là một số yếu tố cụ thể:

• Tuổi tác: Phụ nữ mang thai dưới 20 tuổi hoặc trên 40 tuổi có nguy cơ cao bị tăng huyết áp thai kỳ hơn những độ tuổi còn lại.
• Yếu tố di truyền: Các chuyên gia của Đại học Turin (Italy) ước tính có khoảng 30 - 50% các trường hợp tăng huyết áp liên quan đến di truyền. Nếu gia đình có thành viên tăng huyết áp đặc biệt mẹ hoặc chị em gái, chị em cần chia sẻ với bác sĩ để được tư vấn khi mang thai hoặc trước khi mang thai.
• Phụ nữ có tiền sử mắc bệnh: Chị em từng bị tăng huyết áp thai kỳ hoặc tiền sản giật trong những lần mang thai trước đó có nguy cơ tái phát ở những lần mang thai kế tiếp.
• Mắc các bệnh khác: Nếu phụ nữ mang thai mắc các căn bệnh như tiểu đường, tiểu đường thai kỳ, bệnh thận, lupus,... cũng có nguy cơ cao bị tăng huyết áp thai kỳ.
• Đa thai: Phụ nữ sinh đôi hoặc sinh ba cũng có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này.

Xét nghiệm chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ

Để có thể xác định chính xác tình trạng bệnh cũng như đề phòng những rủi ro tiềm ẩn khác, bác sĩ có thể chỉ định thai phụ một số các biện pháp chẩn đoán sau:

• Đo huyết áp đúng cách để chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ
• Thực hiện các xét nghiệm phân tích nước tiểu, máu,...
• Siêu âm thai định kỳ để đánh giá sự phát triển của thai nhi
• Xét nghiệm chức năng gan, thận, đường máu... đánh giá tổn thương các cơ quan nếu có tiền sản giật

Các triệu chứng thường gặp ở phụ nữ bị tăng huyết áp thai kỳ

Triệu chứng của tăng huyết áp thường không rõ ràng. Chính vì vậy, chị em đang mang thai cần chủ động theo dõi huyết áp thường xuyên. Dưới đây là một số lưu ý về chỉ số huyết áp mà chị em cần biết:

• Tăng huyết áp giai đoạn 1: Tăng huyết áp giai đoạn 1 là huyết áp tâm thu dao động từ 130 đến 139 mm Hg hoặc huyết áp tâm trương dao động từ 80 đến 89 mm Hg .
• Tăng huyết áp giai đoạn 2: Giai đoạn này nặng hơn. Đó là huyết áp tâm thu từ 140 mm Hg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mm Hg trở lên.

Sau 20 tuần mang thai, huyết áp cao hơn 140/90 mmHg mà không có tổn thương cơ quan nào khác được coi là tăng huyết áp thai kỳ. Huyết áp cần được đo và ghi lại hai lần trở lên, cách nhau ít nhất bốn giờ.

Mặc dù những triệu chứng của tăng huyết áp là không rõ ràng nhưng chị em có thể để ý những thay đổi bất thường trong cơ thể do tăng huyết áp gây ra. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp:

• Sưng phù tay chân
• Tăng cân đột ngột
• Gặp các vấn đề về thị lực
• Buồn nôn, nôn mửa
• Đau đầu dữ dội, đau vùng thượng vị, đau ngực sau xương ức và khó thở.
• ...

Điều trị tăng huyết áp thai kỳ như thế nào?

Việc điều trị tăng huyết áp thai kỳ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Sức khỏe tổng thể của người bệnh, mức độ nghiêm trọng của tình trạng và độ tuổi của thai nhi.

Các bác sĩ có thể yêu cầu theo dõi huyết áp chặt chẽ và kiểm tra các triệu chứng của tăng huyết áp. 

Điều này đồng nghĩa với việc người bệnh cần khám thai thường xuyên hơn để kiểm tra huyết áp và nước tiểu với mục đích tìm kiếm dấu vết của tiền sản giật. 

Tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh cụ thể mà chị em sẽ được chỉ định điều trị bằng những phương pháp khác nhau:

• Theo dõi huyết áp tại nhà.
• Điều trị bằng thuốc để giảm huyết áp.
• Nhập viện.

Các biện pháp phòng ngừa tăng huyết áp thai kỳ

Tăng huyết áp thai kỳ khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau và có thể xuất hiện ở bất kì đối tượng mang thai nào. Chình vì vậy, phòng ngừa bệnh ngay từ ban đầu là yếu tố quan trọng giúp chị em hạn chế nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm.

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa tăng huyết áp thai kỳ mà chị em nên thực hiện:

• Tránh mang thai, sinh nở khi tuổi đã cao hoặc tuổi còn quá nhỏ.
• Phụ nữ thừa cân cần có kế hoạch giảm cân trước khi mang thai đặc biệt là phụ nữ mắc bệnh béo phì.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành lạnh, ăn nhiều hoa quả, rau xanh,… để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ. Nếu đã mắc bệnh đái tháo đường, chị em cần kiểm soát tốt đường huyết trước và trong suốt quá trình mang thai.
• Tập thể dục thể thao điều độ trước và trong thai kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Những thai phụ được chẩn đoán tiền sản giật cần vận động nhẹ nhàng, không khuyến khích nằm tại giường trong thời gian dài.
• Có tinh thần thoải mái, tích cực điều trị.

Tăng huyết áp thai kỳ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ mà còn khiến thai nhi bị đe dọa đến tính mạng. Ngay khi nhận thấy cơ thể xuất hiện những biểu hiện bất thường, chị em cần thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị chính xác.