Tìm hiểu về nguyên nhân gây ra dịch hạch

Dịch hạch là một căn bệnh lây truyền nguy hiểm và cực kỳ nghiêm trọng. Bệnh có thể gây dịch và tử vong cho hàng triệu người qua các thế kỷ (Cái chết đen thời trung cổ, Mãn Châu 1911) . Nguyên nhân gây ra dịch hạch không chỉ là một câu chuyện về lịch sử, mà còn liên quan đến nhiều yếu tố khoa học và xã hội.

Cùng tìm hiểu về nguyên nhân gây dịch hạch đã được các nhà khoa học tìm ra qua bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về nguyên nhân gây ra dịch hạch

Vi khuẩn dịch hạch, hay còn được biết đến như trực khuẩn Yersinia pestis, thuộc giống Yersinia và họ vi khuẩn đường ruột. Đây chính là nguyên nhân chính gây ra bệnh dịch hạch, một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm.

Vi khuẩn dịch hạch có hình dạng ngắn, phát triển mạnh mẽ trong điều kiện môi trường thông thường, với nhiệt độ lý tưởng từ 28 - 37 độ C. Đây là loại vi khuẩn có độ đề kháng yếu, có thể bị tiêu diệt bởi ánh sáng mặt trời trong vài giờ, và ở nhiệt độ 55 độ C có thể bị diệt trong khoảng 30 phút, đồng thời ở 100 độ C chỉ cần 1 phút.

Các ổ chứa vi khuẩn trong môi trường tự nhiên là các loài gặm nhấm (Chuột, sóc, chó hoang…). Trong xác chết, đất ẩm vi khuẩn có thể tồn tại trong thời gian từ vài chục ngày đến vài tháng. Phương pháp kiểm tra bao gồm nhuộm soi, nuôi cấy, xét nghiệm huyết thanh học và PCR.

Trực khuẩn dịch hạch có khả năng tạo ra cả nội độc tố và ngoại độc tố. Nội độc tố là nguyên nhân chính gây ra triệu chứng sốt trong bệnh dịch hạch, trong khi ngoại độc tố, còn được biết đến với tên gọi độc tố chuột, gây ra tình trạng tan hồng cầu, hoạt động trên mạch máu, dẫn đến hiện tượng ứ máu và sốc.

Trực khuẩn dịch hạch chứa từ 16 đến 28 kháng nguyên trong đó, có 3 loại kháng nguyên quan trọng nhất bao gồm:

• Kháng nguyên vỏ (F1): xuất hiện trong vi khuẩn khi được nuôi cấy ở nhiệt độ 37 độ C hoặc trong mẫu bệnh phẩm từ bệnh nhân mắc bệnh. Đây là kháng nguyên giúp vi khuẩn chống lại hệ thống miễn dịch để có thể sinh trưởng và phát triển.
• Kháng nguyên thân: là một phần của nội độc tố và là kháng nguyên chung với các vi khuẩn đường ruột.
• Kháng nguyên V và W: bao gồm protein V và lipoprotein W, liên quan đến khả năng chống lại hệ thống miễn dịch của vi khuẩn.Chẩn đoán sớm là rất quan trọng vì tỷ lệ tử vong tăng lên đáng kể nên việc điều trị lâu hơn sẽ bị trì hoãn.

Các con đường lây truyền của dịch hạch

Bệnh dịch hạch thường phát sinh chủ yếu ở loài gặm nhấm hoang dã, như chuột, chuột, sóc, và chó dại, và được truyền từ loài gặm nhấm này sang người thông qua vết cắn của bọ chét. Sự lây truyền cũng có thể xảy ra qua tiếp xúc với chất lỏng hoặc mô của động vật nhiễm bệnh.

Sự lây truyền từ người sang người xảy ra khi hít phải các giọt từ những bệnh nhân bị nhiễm trùng phổi (thể viêm phổi) rất dễ lây.

Ở những khu vực lưu hành đặc biệt ở Hoa Kỳ, một số trường hợp có thể xuất phát từ vật nuôi trong gia đình, đặc biệt là mèo, mà bị nhiễm bệnh thông qua việc tiêu thụ thịt từ loài gặm nhấm. Việc truyền bệnh có thể xảy ra từ mèo sang bọ chét, hoặc nếu con mèo mắc bệnh viêm phổi, đường lây lan cũng có thể qua giọt nhỏ được bệnh nhân hít phải.

Bệnh dịch hạch thể phổi cũng có thể lây truyền qua phơi nhiễm trong phòng thí nghiệm hoặc lan truyền qua dạng phun như hành động “vũ khí sinh học”.

Đối diện với nguy cơ trở thành đại dịch, các biện pháp phòng ngừa như kiểm soát động vật, cải thiện vệ sinh môi trường, và thực hiện chương trình tiêm chủng là cực kỳ quan trọng. Biết về nguyên nhân và cách thức truyền nhiễm giúp xây dựng chiến lược phòng tránh và đối phó hiệu quả hơn, nhằm giảm thiểu tác động của dịch hạch và bảo vệ sức khỏe cộng đồng toàn cầu.