Vô kinh: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị và phòng ngừa

Muốn điều trị vô kinh hiệu quả, chị em phụ nữ cần sớm đến thăm khám với các bác sĩ Sản phụ khoa để biết được nguyên nhân và cách khắc phục.

Vô kinh là gì?

Vô kinh là tình trạng không có kinh nguyệt liên tục, tạm thời hoặc vĩnh viễn nguyên nhân do rối loạn chức năng vùng dưới đồi, tuyến yên, buồng trứng, tử cung hoặc âm đạo.

Vô kinh được chia ra 2 loại:

• Vô kinh giả: Phụ nữ vẫn có kinh nguyệt bình thường nhưng do khiếm khuyết ở cơ quan sinh dục như không có âm đạo, màng trinh bị bịt kín nên máu kinh không chảy ra ngoài như bình thường.
• Vô kinh thật: Bộ máy sinh dục bình thường nhưng phụ nữ không có kinh nguyệt từ khi dậy thì đến lúc trưởng thành .

Chu kỳ kinh nguyệt thường dễ bị ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài nên mất kinh nguyệt trong vòng một chu kì thường không quá nghiêm trọng. Ngược lại, nếu vô kinh kéo dài có thể là dấu hiệu sớm của rối loạn nào đó trong cơ thể và cần sớm đi khám cũng như được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa.

Nguyên nhân dẫn đến vô kinh

Nguyên nhân dẫn đến vô kinh là:

Vô kinh do tình trạng toàn thân

• Người quá gầy yếu do suy dinh dưỡng, thiếu máu, nhiễm độc,...
• Người có bệnh gan, thận mạn tính,…
• Sau khi phải dùng dài ngày các thuốc an thần, thuốc chuyển hóa hoặc thuốc chống ung thư.
• Khi có những biến động về tâm thần quá mức như vui, buồn, sợ hãi, vất vả, thay đổi môi trường sống…

Vô kinh do rối loạn hoạt động nội tiết

• Do vùng điều hòa hoạt động nội tiết ở trên não bị ức chế hoặc do tăng hoạt động quá mức toàn bộ hệ thống hay từng bộ phận làm ảnh hưởng đến các hoạt động của các bộ phận khác trong hệ thống đó.
• Do các rối loạn của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể như tuyến thượng thận, tuyến giáp…

Vô kinh do nguyên nhân khác 

• Người phụ nữ bị rối loạn di truyền như bất thường số lượng, cấu trúc nhiễm sắc thể  khiến cơ thể nói chung, đặc biệt bộ phận sinh dục không phát triển.
• Người mang dị tật bẩm sinh không có buồng trứng, không có tử cung. Có khi tuy có buồng trứng, có tử cung nhưng lại không có âm đạo hoặc do màng trinh bịt kín âm đạo gây nên tình trạng “vô kinh giả”.
• Những trường hợp người phụ nữ do bệnh tật hay tai biến của sanh đẻ gây tổn thương ở não hoặc phải cắt bỏ tử cung, buồng trứng sẽ bị vô kinh sau mổ.
• Bệnh nhân có tiền căn nạo hút buồng tử cung nhiều lần khiến tổn thương nội mạc tử cung làm cho tử cung bị dính đưa đến thiểu kinh (kinh ít) hoặc vô kinh.

Triệu chứng vô kinh 

Các dấu hiệu chính của vô kinh là không có chu kỳ kinh nguyệt. Mất kinh bất thường 3 tháng liên tục hoặc chưa có kinh khi đã 15 tuổi hoặc trên 15 tuổi.

Tùy thuộc vào nguyên nhân của vô kinh, có thể trải nghiệm những dấu hiệu hoặc triệu chứng cùng với sự vắng mặt của kỳ kinh, chẳng hạn như:

• Tiết dịch ở đầu vú màu đục như sữa mặc dù chưa có con
• Rụng tóc, da khô
• Nhức đầu, mệt mỏi
• Gặp vấn đề trong việc giữ cân bằng, phối hợp và thị lực
• Nổi mụn trứng cá
• Sự tăng lên bất thường số lượng lông trên cơ thể
• Nhịp tim chậm
• Táo bón
• Tăng cân bất thường
• Đau vùng xương chậu

Các biến chứng của vô kinh

Với những người mắc vô kinh nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến biến chứng, ảnh hưởng tới sức khỏe như:

• Hiếm muộn
• Vô sinh
• Loãng xương

Chẩn đoán vô kinh

Vì có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vô kinh. Vì vậy, để chẩn đoán nguyên nhân vô kinh, bác sĩ cần khai thác bệnh sử cẩn thận cũng như thăm khám toàn thân.

1. Tiền sử bệnh sử: các thông tin về hoạt động tình dục, tiền sử thực hiện thủ thuật phụ khoa, các biện pháp tránh thai, chế độ sinh hoạt, tập luyện hàng ngày,…

2. Các xét nghiệm máu:

• Thử thai: đây là xét nghiệm đầu tiên được bác sĩ chỉ định để loại trừ hoặc xác nhận nguyên nhân có thai.
• Kiểm tra chức năng tuyến giáp (TSH, FT3, FT4): để xác định xem tuyến giáp có hoạt động bình thường không.
• Kiểm tra chức năng buồng trứng (FSH, LH, Estrogen, Progesterone, Testosteron): xác định xem buồng trứng có hoạt động bình thường không.
• Xét nghiệm Prolactin: Nồng độ Prolactin máu tăng cao bất thường có thể là nguyên nhân của khối u tuyến yên.

3. Phương pháp thăm dò:

• Siêu âm ổ bụng hoặc siêu âm tử cung phần phụ qua ngả âm đạo: kiểm tra bất thường ở cơ quan nội tạng hoặc cơ quan đường sinh dục.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): trong trường hợp cần khảo sát kỹ hơn về các bất thường đường sinh dục hoặc u tuyến yên.
• Nội soi buồng tử cung: đánh giá các bất thường về hình thái tử cung, cổ tử cung, sẹo gây dính buồng tử cung( trong hội chứng Asherman).

Điều trị vô kinh

Điều trị vô kinh khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản. Để điều trị vô kinh hiệu quả, điều quan trọng nhất là các chị em phải biết nguyên nhân chính gây nên vô kinh… 

Nếu là sự mất cân bằng nội tiết tố có thể được điều trị bằng các loại hormone tự nhiên hoặc tổng hợp, có thể giúp bình thường hóa và cân bằng các hormone sinh dục.

Bác sĩ cũng có thể phẫu thuật loại bỏ u nang buồng trứng, mô sẹo,tổn thương tử cung, phục hồi cấu trúc đường sinh dục bình thường nếu đây là nguyên nhân khiến phụ nữ vô kinh.

Phẫu thuật đối với bệnh nhân có những bất thường cấu trúc đường sinh dục nhằm phục hồi hoặc tạo hình âm đạo để máu kinh thoát ra. Các phẫu thuật có thể tiến hành như: phẫu thuật nội soi loại bỏ mô sẹo trong tử cung, phẫu thuật loại bỏ khối u lành tính tuyến yên.

Đối với vô kinh do buồng trứng đa nang, việc điều trị phụ thuộc nhu cầu bệnh nhân và ngăn ngừa các biến chứng về sau như tăng sản nội mạc tử cung, béo phì, rối loạn chuyển hóa.

Các chỉ định điều trị đối với vô kinh do hội chứng buồng trứng đa nang là giảm cân bằng cách ăn kiêng và tập thể dục, sử dụng các loại thuốc như metformin trị tiểu đường.

Khi bị vô kinh, phụ nữ nên đi khám để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng vô kinh. Cần tuân thủ kế hoạch điều trị và tham gia tất cả các cuộc hẹn tái khám.

Chăm sóc và phòng ngừa vô kinh tại nhà

Đối với các nguyên nhân đơn giản, một vài thay đổi về lối sống và áp dụng các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa vô kinh tại nhà có thể góp phần điều trị căn bệnh này hiệu quả.

Cần xây dựng và duy trì một lối sống lành mạnh vì điều này có ảnh hưởng lớn đến chu kỳ kinh nguyệt: ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn và vừa sức, có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, duy trì cân nặng phù hợp với thể trạng…

Ngoài ra, phụ nữ cần đến các cơ sở y tế để kiểm tra phụ khoa định kỳ để phát hiện vô kinh kịp thời.

Vô kinh ảnh hưởng to lớn tới cuộc sống của chị em phụ nữ. Vì vậy, chị em cần hết sức lưu ý để luôn giữ gìn cơ thể khỏe mạnh.