Bệnh viêm da cơ địa là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Viêm da cơ địa hay còn gọi là chàm (eczema) là bệnh lý da liễu phổ biến, dễ tái phát. Viêm da cơ địa không phải là một bệnh nghiêm trọng nhưng tiến triển dai dẳng hay tái phát gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Viêm da cơ địa thường xảy ra ở trẻ em và kéo dài cho đến khi trưởng thành, vì vậy nên phụ huynh cần hết sức lưu ý.

Viêm da cơ địa là gì?

Viêm da cơ địa là tình trạng da ửng đỏ và ngứa ngáy. Bệnh thường xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi nhưng cũng có thể gặp phải ở cả người trưởng thành. Bệnh thường kéo dài mãn tính và có thể bùng phát thành nhiều đợt cấp theo từng giai đoạn.

Biểu hiện thường thấy của viêm da cơ địa là ngứa. Theo thói quen, việc gãi vào vết ngứa khiến da dày lên, và nguy cơ bị bội nhiễm vi trùng làm bệnh nặng lên.

Dấu hiệu của viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa ở trẻ dưới 2 tuổi

• Mụn nước tập trung thành đám trên nền da đỏ ở mặt, trán, má, cằm, mũi, quanh miệng.
• Thương tổn cũng có thể lan rộng xuống tứ chi và thân mình.

Viêm da cơ địa ở trẻ em 2 – 12 tuổi

• Thương tổn là các sẩn nổi cao hơn mặt da rải rác hoặc tập trung thành mảng da dày, lichen hoá. Có thể gặp mụn nước tập trung thành đám. Thương tổn có thể kèm theo bội nhiễm.
• Vị trí thương tổn: mặt duỗi hay nếp gấp như khuỷu tay, khoeo chân, cổ tay, mi mắt
• Thương tổn có thể ở một bên hoặc đối xứng.
• Triệu chứng cơ năng: rất ngứa.

Viêm da cơ địa ở thanh thiếu niên và người lớn

• Bệnh tiến triển từ giai đoạn trẻ em chuyển sang, có thể khởi phát ở tuổi dậy thì hoặc ở tuổi lớn hơn.
• Thương tổn đa dạng thường là các sẩn nổi cao hơn mặt da rải rác hoặc tập trung thành đám, những mảng da đỏ khô lichen hoá, các vết xước do gãi. Thương tổn có thể kèm theo bội nhiễm và rất ngứa.
• Vị trí tổn thương hay gặp ở các nếp gấp như khoeo chân, khuỷu tay, hậu môn, sinh dục, núm vú.

Ngoài những triệu chứng điển hình trên, viêm da cơ địa có thể có các triệu chứng không điển hình có thể gặp ở bất kỳ lứa tuổi nào giai đoạn nào của bệnh:

• Khô da
•  Dấu hiệu vẽ nổi
•  Viêm kết mạc
• Dày sừng nang lông

Nguyên nhân viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa thường bị ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền, khiến làn da mất đi sức đề kháng. Da không khỏe mạnh sẽ dễ bị tấn công bởi các tác nhân bên ngoài như vi khuẩn, chất kích thích.

Bệnh viêm da cơ địa luôn có liên quan tới một cơ địa dị ứng (tiền sử bị các bệnh dị ứng như hen phế quản, mề đay, viêm da tiếp xúc, dị ứng thức ăn,...) Theo nghiên cứu, có tới 35% trẻ viêm da cơ địa có biểu hiện hen trong cuộc đời.

Các yếu tố thuận lợi làm khởi phát bệnh:

• Thời tiết giao mùa
• Stress
• Nhiễm khuẩn
• Dị ứng thức ăn

Xét nghiệm chẩn đoán viêm da cơ địa

Chẩn đoán viêm da cơ địa chủ yếu dựa vào tiền sử và các triệu chứng lâm sàng.

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng mà bạn đang gặp phải, thời gian xuất hiện và diễn biến của chúng. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ tìm hiểu về lịch sử bệnh gia đình và các yếu tố môi trường có thể gây kích ứng.
• Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ vùng da bị ảnh hưởng
•  Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm da để loại trừ các bệnh da khác có triệu chứng tương tự.

Phương pháp điều trị viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Vì vậy, việc điều trị viêm da cơ địa chủ yếu tập trung điều trị giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa các đợt cấp. Nếu không tiến hành điều trị, bệnh sẽ phát triển theo thời gian trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm trời.

Dùng thuốc trị viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa cấp tính: Đắp một số dung dịch như Jarish, nước muối sinh lý  giúp làm khô vùng da tổn thương, bôi kem có chứa corticoid và kháng sinh bôi hoặc uống chống tụ cầu trùng vàng nếu bị bội nhiễm.

Viêm da cơ địa bán cấp và viêm da cơ địa mạn tính cần được điều trị bằng các loại thuốc:

• Thuốc corticosteroid: Rất cần thiết để điều trị viêm da cơ địa nhưng lại gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hại cho cơ thể, chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn
• Thuốc chống viêm khác không phải corticosteroid, không gây tác dụng phụ và có thể sử dụng điều trị lâu dài như Tacrolimus, pimecrolimus,...
• Kháng histamin chống ngứa và dị ứng
• Trong trường hợp các phương pháp khác không hiệu quả, có thể sử dụng thuốc sinh học đường tiêm dupilumab để điều trị viêm da cơ địa nặng
• Liệu pháp ánh sáng áp dụng với những bệnh nhân không đáp ứng với biện pháp điều trị tại chỗ hoặc thường xuyên tái phát với tần suất dày
• Quấn băng ướt (thường làm ẩm bằng nước ấm) quanh vùng da tổn thương sau khi đã bôi corticoid giúp giảm viêm, giảm ngứa và tránh gãi khi bệnh nhân ngủ vào buổi tối

Khi nào cần khám viêm da cơ địa với bác sĩ Da liễu?

Bệnh nhân, đặc biệt là trẻ nên thăm khám viêm da cơ địa ngay với bác sĩ Da liễu khi:

• Trẻ gãi nhiều gây nhiễm trùng da, vết thương đóng vảy vàng, vùng da xung quanh sưng đỏ hoặc sốt cao
• Triệu chứng dai dẳng lâu ngày dù đã áp dụng biện pháp điều trị tại nhà
• Các triệu chứng xuất hiện ảnh hưởng tới hoạt động, sinh hoạt thường ngày
• Rối loạn giấc ngủ do ngứa ngáy, khó chịu

Điều trị viêm da cơ địa hiệu quả tại nhà

• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian được hướng dẫn.
• Khi bị ngứa, có thể chườm lạnh để làm giãn mao mạch, giảm ngứa tạm thời và làm dịu tình trạng bệnh.
• Khi da bị ngứa không nên tự tiện gãi, càng gãi càng dễ gây phân cực cho cơn ngứa. Bệnh chàm nhìn chung không dễ để lại sẹo, tuy nhiên gãi nhiều có thể để lại sẹo, có thể tích tụ nhiều nốt thâm gây mất thẩm mỹ.
• Hạn chế tối đa việc sự dụng và tiếp xúc vào các chất gây dị ứng cho bản thân.
• Sử dụng các loại xà phòng thích hợp, tránh các chất tẩy rửa kích thích da

• Quần áo nên mặc càng rộng càng tốt, đồ lót nên được giặt thường xuyên, đặc biệt chú ý đến giữ gìn cơ thể luôn sạch sẽ.

Sống chung với bệnh viêm da cơ địa

Để phòng ngừa và hạn chế tối đa viêm da cơ địa tái phát, bạn nên lưu ý:

• Giáo dục người bệnh, người nhà người bệnh kiến thức về bệnh, yếu tố khởi động, quan điểm điều trị, lợi ích và nguy cơ.
• Giữ không gian sống thoáng mát, tránh tiếp xúc lông gia súc, gia cầm, len, dạ,...
• Tắm nước ấm, không quá nóng, không quá lạnh, nhiệt độ < 36°C, ngay sau khi tắm xong bôi thuốc ẩm da, dưỡng da. Nếu dùng xà phòng thì chọn loại ít gây kích ứng, dành riêng cho da viêm da cơ địa.
• Giữ độ ẩm không khí trong phòng.
• Ăn kiêng chỉ áp dụng cho trường hợp bệnh nặng, trẻ nhỏ, khi đã xác định rõ loại thức ăn gây kích thích.
• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, stress

Tuy bệnh viêm da cơ địa không phải là một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng sự ngứa ngáy và tái phát thường xuyên có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.