Chụp PET/CT đánh giá sự sống còn của cơ tim

Giới thiệu về Kỹ thuật chụp PET/CT

• PET (Positron Emission Tomography – ghi hình cắt lớp positron) cung cấp thông tin về chức năng của các cơ quan trong cơ thể
• CT (Computed Tomography - chụp cắt lớp vi tính) cung cấp các hình ảnh về giải phẫu và cấu trúc cơ thể.

PET/CT là sự kết hợp của 2 phương pháp PET và CT để mang lại một hình ảnh lý tưởng cho phép các bác sĩ chẩn đoán sớm, toàn diện các tổn thương bệnh lý từ đó quyết định các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

Nguyên lý chụp PET/CT đánh giá sự sống còn của cơ tim

Acid béo tự do là nguồn năng lượng chính tế bào cơ tim sử dụng khi cơ thể ở trạng thái đói (fasting). Trong khi đó, glucose được tế bào cơ tim sử dụng chủ yếu sau bữa ăn hoặc khi ở trạng thái thiếu máu cơ tim. Chính vì vậy mà mức độ sử dụng glucose thể hiện khả năng chuyển hóa, sự sống của tế bào cơ tim.18FDG được tiêm vào cơ thể và được tế bào cơ tim hấp thụ vào nội bào theo con đường của glucose. Trong tế bào cơ tim, 18FDG được phosphorat hóa trở thành FDG- 6-phosphate và bị giữ lại (trapped),phân rã cho các positron (electron mang điện tích dương). Các positron này khi gặp các điện tử lân cận trong tổ chức sẽ xảy ra phản ứng hủy cặp sinh ra 2 photon trùng phùng có mức năng lượng 511 Kev và được ghi lại bởi hệ thống hình ảnh PET.

Hình ảnh chuyển hóa 18FDG PET thường được so sánh đồng bộ với hình ảnh tưới máu cơ tim 99mTc-sestamibi, tetrofosmin ... chụp bằng gamma camera SPECT hoặc các đồng vị phát positron (13NH3, 15O, 82Rb) chụp bằng PET.

Ứng dụng chụp PET/CT

• Xác định người bệnh thích hợp để can thiệp tái tưới máu động mạch vành khi một phần cơ tim mất vận động hoặc đông miên ảnh hưởng tới chức năng tâm thu thất trái.
• Phân biệt tổ chức cơ tim giảm chức năng nhưng còn sống với sẹo nhồi máu cơ tim để quyết định điều trị ở người bệnh có bệnh tim thiếu máu cục bộ, giảm chức năng thất trái.
• Về mặt lâm sàng, chỉ định chụp 18FDG PET đánh giá khả năng sống cơ tim thường là người bệnh nhồi máu cơ tim có suy chức năng tâm thu EF ≤ 40%, những xét nghiệm đánh giá cơ tim sống khác (siêu âm sử dụng dobutamin, xạ hình sử dụng 99mTc-MIBI,…) chưa đủ cho phép quyết định điều trị can thiệp tái tưới máu.

Các trường hợp chống chỉ định

• Chống chỉ định sử dụng Insulin
• Tăng Kali máu nặng chưa được kiểm soát
• Chống chỉ định sử dụng đồng vị phóng xạ: phụ nữ đang có thai, đang cho con bú (không muốn dừng cho con bú).

Chuẩn bị người bệnh

• Giải thích, tư vấn trước cho người bệnh và thân nhân về phương pháp và các bước tiến hành chụp PET và PET/CT.
• Người bệnh nhịn ăn trước 4 - 6 giờ, không sử dụng tiêm truyền dịch hoặc/và thuốc có đường trong vòng 6 giờ.
• Đo đường máu người bệnh:

+ Nếu đường máu < 7,22 mmol/l (110mg/dl):

Người bệnh uống 20 g glucose / pha trong 200 ml nước. Đo đường máu sau 45 phút.

Căn cứ vào đường máu của người bệnh để tiến hành tiếp.

+ Nếu đường máu người bệnh> 13,9 mmol/l (250mg/dl):

Căn cứ vào đường máu của người bệnh để tiến hành quy trình kích hoạt chuyển hóa glucose đường uống (oral glucose loading).

• Kiểm tra chức năng thận, nếu có chỉ định sử dụng thuốc cản quang.
• Lập đường truyền tĩnh mạch.

Các bước tiến hành

Thu nhận chụp hình FDG PET

• Tư thế người bệnh: nằm ngửa, hai tay để gác lên giá đỡ phía trên đầu. Gắn điện cực điện tim theo dõi.
• Chụp X quang định vị CT Scout.
• Chup CT scanner liều thấp hiệu chỉnh hiệu ứng suy giảm (CT attenuation correction): chế độ 3D, 01s/bed, 3,75mm/slice, pitch 0,562:1, FOV large, energy 120kv, 250 mA noise index 20%,
• Chụp PET:chuẩn 3 D, 1 bed x 15 phút, matrix size: 128 x 128, FOV: 41,9 mm
• Có thể chụp pha muộn sau tiêm FDG 120 - 180 phút nếu hình ảnh nhiễu xấu, đặc biệt ở người bệnh đái tháo đường. Theo dõi sát tình trạng người bệnh trong suốt thời gian chuẩn bị và chụp hình.

Xử trí hình ảnh

• 3D Recon Method: iterative 28 subsets, 20 iterlations, 3D filterbutterworth cutoff 15mm
• Hiệu chỉnh hiệu ứng suy giảm với CT.
• Tái xử trí, trình bày hình ảnh chuyển hóa FDG PET theo các lớp cắt trên các trục ngắn short axis, trục dài vertical long axis, horizolal long axis và với phần mềm chuyên dụng.
• Tái xử trí hình ảnh chuyển hóa FDG PET với 99mTc – MIBI SPECT tưới máu cơ tim pha nghỉ hoặc pha gắng sức (thường lấy hình ảnh chụp pha gắng sức) để so sánh theo các lớp cắt trên các trục ngắn short axis, Vetical long axis, Horizol long axis và với phần mềm chuyên dụng.

Theo dõi và xử lý tai biến

• Theo dõi người bệnh trong suốt quá trình chuẩn bị và ghi hình
• Người bệnh dị ứng với thuốc phóng xạ: rất hiếm gặp.
• Xử trí: dùng thuốc chống dị ứng, tuỳ mức độ.