Dấu hiệu nhận biết Trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh là một rối loạn cảm xúc được đặc trưng bởi sự giảm khí sắc, giảm quan tâm thích thú trong mọi việc kể cả việc chăm sóc con, xảy ra trong thời kỳ hậu sản được tính từ lúc mới sinh đến tuần thứ 6. Trầm cảm sau sinh cần được thăm khám và điều trị sớm dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Trầm cảm gặp tương đối phổ biến trong thời kỳ sau sinh, và là một rối loạn cảm xúc nghiêm trọng ảnh hưởng đến một số phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ, ở mọi nền văn hóa không phân biệt tầng lớp kinh tế xã hội, trình độ giáo dục hay chủng tộc. Trầm cảm sau sinh có thể gây ra những tác động xấu đến sức khỏe của người mẹ, cũng như mối quan hệ của người mẹ với các thành viên trong gia đình.

Mặt khác nó còn làm giảm sự gắn kết giữa người mẹ và đứa trẻ, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất, cảm xúc, tâm lý, hành vi cũng như trí tuệ của trẻ sau này. Nặng hơn nữa người mẹ có thể có hành vi hủy hoại bản thân và trẻ sơ sinh. Điều này ngoài gây hậu quả xấu cho sức khỏe của người mẹ còn ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển thể chất, tình cảm, ngôn ngữ, hành vi... của trẻ sau này.

Nội dung bài viết dưới đây, Ths.Bs. Nguyễn Hữu Lợi sẽ cung cấp và chia sẻ thêm các thông tin về trầm cảm sau sinh để bạn đọc tham khảo.

Các yếu tố liên quan Rối loạn trầm cảm sau sinh

Những chị em có một số đặc điểm sau sẽ có nguy cơ cao mắc trầm cảm sau sinh hơn những người khác: 

• Tiền sử bị trầm cảm sau sinh trước đó, nguy cơ lặp lại là 50%
• Tiền sử mắc một giai đoạn trầm cảm, nguy cơ trầm cảm sau sinh là 25%
• Sang chấn tâm lý trước và trong quá trình mang thai:  mang thai ngoài ý muốn, mang thai khi còn quá trẻ, mẹ không đủ khả năng nuôi con...
• Thiếu sự hỗ trợ, giúp đỡ, đồng cảm chia sẻ của người thân, đặc biệt là người chồng
• Mâu thuẫn vợ chồng, mâu thuẫn với gia đình
• Trẻ quấy khóc nhiều, ăn kém, mắc bệnh lý mạn tính...

Xem thêm 

• Bài Test online đánh giá mức độ trầm cảm sau sinh EPDS

Biểu hiện (triệu chứng) nhận biết trầm cảm sau sinh 

Trầm cảm sau sinh thường khó phát hiện vì một số biểu hiện dễ nhầm lẫn với những rối loạn trong thời kỳ hậu sản.

Trầm cảm sau sinh nếu được phát hiện và can thiệp sớm sẽ có thể khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng. Chính vì vậy, khi bạn có những biểu hiện dưới đây, hãy chia sẻ với người thân, tìm tới các cơ sở y tế chuyên khoa Tâm thần uy tín để được khám và điều trị kịp thời. 

• Mất mọi quan tâm thích thú với các hoạt động yêu thích trước đây, thờ ơ, không muốn quan tâm đến con.
• Thiếu năng lượng, luôn luôn cảm thấy mệt mỏi
• Giảm hoặc mất lòng tự tin, cho rằng mình không đủ khả năng để chăm sóc con, mình không phải là một người mẹ tốt.
• Ăn uống kém, không thấy ngon miệng.
• Rối loạn giấc ngủ, khó đi vào giấc, dễ tỉnh giấc bởi các tác động từ môi trường xung quanh. Sau khi dậy cho con bú thì không thể ngủ lại được dù rất mệt mỏi.
• Có suy nghĩ mình kém cỏi, không xứng đáng làm mẹ. Nghĩ đến việc tự sát và làm hại con để giải thoát.

Chẩn đoán phân biệt

Tình trạng thiếu máu

Biểu hiện mệt mỏi, hay đau đầu, hoa mắt chóng mặt, ăn uống kém, ngủ kém, da xanh, niêm mạc nhợt… Xét nghiệm công thức máu giúp chẩn đoán phân biệt. 

Hội chứng Sheehan (suy thùy trước tuyến yên)

Biểu hiện lâm sàng giống như một giai đoạn trầm cảm điển hình. Nguyên nhân do người bệnh mất máu cấp với một lượng máu lớn trong cuộc đẻ. Do mất máu nhiều dẫn tới máu cung cấp cho não bị suy giảm kết quả làm tổn thương tuyến yên. Khi tuyến yên bị suy dẫn tới suy giảm hàng loạt chức năng của các tuyến nội tiết khác như tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến sinh dục…

Ngoài các triệu chứng mệt mỏi, ăn uống kém, ngủ kém, suy giảm nhận thức, giảm tập trung chú ý … người bệnh còn có biểu hiện không có sữa, teo dần bộ phận sinh dục ngoài, da lạnh, táo bón, phù niêm, nhịp tim chậm… Các xét nghiệm như công thức máu, hormon sinh dục, tuyến giáp… giúp chẩn đoán phân biệt

Hậu quả của Trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh (TCSS) không chỉ gây hậu quả cho chính bản thân người bệnh, ảnh hưởng đến mối quan hệ vợ chồng cũng như mối quan hệ với các thành viên trong gia đình mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đứa trẻ. TCSS nếu không được phát hiện và điều trị thì có thể kéo dài nhiều tháng thậm chí hàng năm và rất dễ trở thành mạn tính, nguy cơ tái phát cao có hoặc không liên quan đến thời kỳ sinh đẻ.  

Bên cạnh những ảnh hưởng đến người mẹ, TCSS còn ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ. TCSS ảnh hưởng đến sự tương tác giữa mẹ và con. Các giác quan của trẻ ngay từ 3 tháng tuổi thậm chí sớm hơn đã bắt đầu hoàn thiện. Đây là giai đoạn khởi đầu cho kỹ năng giao tiếp của trẻ.

Tuy nhiên, các bà mẹ bị TCSS thường biểu hiện thái độ thờ ơ, lãnh đạm, đôi khi là khó chịu, thù địch với trẻ. Họ ít tham gia vào chăm sóc trẻ, đùa chơi với trẻ, ít biểu lộ cảm xúc. Thiếu sự tương tác của người mẹ ảnh hưởng đến đến sự phát triển nhận thức, kỹ năng giao tiếp của trẻ.

Một số nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ sơ sinh của các bà mẹ bị TCSS thường ít biểu cảm ngôn ngữ hơn và chức năng nhận thức ngôn ngữ cũng kém hơn, trẻ kém linh hoạt hơn so với những trẻ khác. Mặt khác, một số nghiên cứu còn cho thấy các bà mẹ TCSS thường dừng việc cho trẻ bú sữa mẹ vào tuần thứ 4 đến tuần thứ 16 sau sinh.

Một số nghiên cứu về ảnh hưởng của TCSS lên sự phát triển của trẻ ở các nước phát triển cho thấy những đứa trẻ của các bà mẹ bị TCSS có nguy cơ bị thiếu cân, còi cọc nhiều hơn gấp 1,5 lần các trẻ khác. Nguy hiểm hơn một số bà mẹ bị trầm cảm nặng có thể  có hành vi hủy hoại bản thân và trẻ sơ sinh.

Xem thêm 

• 9 Bác sĩ khám và tư vấn Tâm lý trầm cảm online (cuộc gọi Video)
• 6 bệnh viện, phòng khám Trầm cảm uy tín tại Hà Nội 

Khi có một số triệu chứng, dấu hiện nghi ngờ trầm cảm sau sinh, bạn nên đi khám và tư vấn bác sĩ Tâm bệnh sớm. Tránh để bệnh tiến triển nặng, có thể để lại hậu quả đáng buồn về sau. 

Nội dung chuyên môn bài viết trên đây được chia sẻ bởi bác sĩ Chuyên khoa Sức khỏe Tâm thần - Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hữu Lợi.