Điều trị viêm da cơ địa theo y học cổ truyền

Điều trị viêm da cơ địa theo y học cổ truyền không chỉ chú trọng cải thiện triệu chứng mà còn tác động trực tiếp tới nguyên nhân gây bệnh, bồi bổ sức khỏe, điều hoà khí huyết. Phương pháp điều trị bằng đông y an toàn, hiệu quả nhưng còn hạn chế về thời gian tác dụng và cơ địa của người bệnh. Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây. 

Đôi nét về bệnh viêm da cơ địa 

Viêm da cơ địa có tên khoa học là Atopic dermatitis, là dạng tổn thương da mãn tính liên quan đến yếu tố di truyền và cơ địa dị ứng.

Nguyên nhân chính xác của viêm da cơ địa cho đến nay vẫn chưa thật rõ ràng. Một số giả thiết cho rằng do da quá khô và dễ bị kích thích, đồng thời, những rối loạn trong hệ thống miễn dịch bẩm sinh cũng có thể gây nổi mẩn ngứa trên da.

Theo đó, tình trạng này có thể khởi phát sớm từ tuổi sơ sinh cũng như sẽ gặp nhiều trong gia đình có các thành viên có bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng,...

Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng như ngứa, da khô, đỏ,… Bệnh có tính chất mãn tính, thường tái đi tái lại nhiều lần, có khi bùng phát kéo dài vài tháng. 

Một số yếu tố khác được cho là làm tình trạng viêm da dễ khởi phát hơn hay làm những triệu chứng nặng nề hơn như tắm nước nóng hoặc tắm quá lâu, thay đổi xà phòng, thay đổi nhiệt độ, bài tiết mồ hôi, môi trường có độ ẩm thấp, mặc quần áo lông cừu hoặc vải nhân tạo, len dạ, tiếp xúc bụi bặm, lông động vật, khói thuốc lá hay ăn một số loại thực phẩm dễ bị dị ứng như trứng, sữa, cá, đậu nành hay lúa mì,...

Nói chung, để tìm kiếm nguyên nhân đôi khi cần phải thực hiện các xét nghiệm rất chuyên sâu nhưng cũng không phải lúc nào cũng xác định được. Do đó, người bệnh thường được khuyến cáo nên tránh các yếu tố dễ gây kích thích như đã liệt kê, nhằm hạn chế khả năng khởi phát bệnh.

Theo y học cổ truyền, viêm da cơ địa là hệ quả của tà khí (phong hàn) xâm nhập vào cơ thể, tiếp đến kết hợp cùng phong nhiệt gây tình trạng khí huyết uất kết, tích tụ lại độc tố và phát sinh thành các chứng trạng trên da.

Ngoài ra, bệnh cũng có thể xảy ra do cơ thể dị ứng với thức ăn có tính “hàn”, khiến chức năng tạng can thận bị suy giảm, suy nhược thể trạng, tâm trạng căng thẳng, nhiễm giun sán,... 

Để điều trị viêm da cơ địa, đông y không chỉ tập trung cải thiện triệu chứng mà còn giúp điều hoà khí huyết, bồi bổ cơ thể, giải phóng thấp nhiệt ứ trệ. So với các phương pháp tây y, đông y tác động toàn diện đến căn nguyên bệnh hơn nên thường đem lại hiệu quả lâu dài hơn. 

Ưu - nhược điểm khi điều trị viêm da cơ địa bằng đông y 

Ưu điểm

• Cơ chế điều trị từ gốc tới ngọn giúp giảm triệu chứng lâm sàng, đẩy lùi căn nguyên, phòng tái phát hiệu quả. 
• Thuốc đông y sử dụng dược liệu tự nhiên an toàn, lành tính, hiếm khi gây tác dụng phụ kể cả thuốc bôi ngoài da, thuốc uống nên có thể sử dụng lâu dài. 
• Thuốc đông y còn có tác dụng thanh lọc cơ thể, giải độc, nhuận gan, tăng cường miễn dịch, ổn định cơ địa. 
• Các phương pháp đông y điều trị viêm da cơ địa phù hợp với nhiều đối tượng người bệnh, kể cả trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và cho con bú, người cao tuổi,…
• Phương pháp y học cổ truyền không quá đắt đỏ, tiết kiệm chi phí cho người bệnh 

Nhược điểm 

Bên cạnh các ưu điểm, điều trị viêm da cơ địa bằng y học cổ truyền cũng có nhiều hạn chế như: 

• Đòi hỏi người bệnh phải kiên trì, dùng thuốc lâu dài, không bỏ thuốc vì thuốc thường có tác dụng chậm, không tức thì.
• Hiệu quả bài thuốc phụ thuộc nhiều vào cơ địa của người bệnh
• Mất thời gian đun sắc, bảo quản khó khăn. 
• Nhiều người thường không thích mùi thuốc đông y hay các phương pháp châm cứu. 

Điều trị viêm da cơ địa bằng y học cổ truyền 

Châm cứu – cấy chỉ điều trị viêm da cơ địa 

• Châm cứu tác động vào hệ thống kinh lạc để điều chỉnh sự mất cân bằng của các cơ quan khác nhau, nhờ đó có thể làm giảm ngứa do viêm da cơ địa, giảm mức độ căng thẳng của người bệnh, giúp an thần thư giãn. 
• Còn cấy chỉ là phương pháp đưa một đoạn chỉ tự tiêu vào các huyệt, duy trì sự kích thích tại huyệt giúp phòng - trị bệnh, điều hoà khí huyết - tạng phủ bên trong.
  • Cấy chỉ kích thích phản ứng miễn dịch giúp cơ thể phòng chữa các bệnh dị ứng như viêm da cơ địa, viêm mũi xoang, hen phế quản,...
  • Cấy chỉ được phát triển từ châm cứu với ưu điểm thời gian kích thích huyệt lâu, số lần điều trị ít, chu kỳ điều trị ngắn, an toàn, hiệu quả, giúp giảm chi phí điều trị. Nhiều nghiên cứu đã xác định tính an toàn của cấy chỉ trong điều trị các bệnh lý da liễu bao gồm cả viêm da cơ địa.

Có thể chọn các huyệt để châm cứu, cấy chỉ điều trị viêm da cơ địa như: Khúc trì, Huyết hải, Túc tam lý, Thần môn, Tam âm giao,…

Bài thuốc điều trị viêm da cơ địa

Một số bài thuốc bạn đọc có thể tham khảo như: 

• Bài Thanh dinh thang: 
• Điều trị các chứng liên quan đến dị ứng như viêm da cơ địa, dị ứng thức ăn, dị ứng thời tiết, dị ứng lông động vật,… 
• Thành phần: Trúc diệp 8g, hoàng liên 8g, liên kiều 10g, đan sâm 10g, tang bạch bì, đảng sâm, thương nhĩ tử, mạch đông, rau má, sài đất, dây ngân hoa, phù bình và đơn tướng quân mỗi thứ 12g.
• Bài Tiêu phong tán: 
• Tác dụng trừ thấp, thanh nhiệt và chống ngứa. Điều trị viêm da cơ địa cấp điển hình (da viêm đỏ, nổi nhiều mụn nước, rỉ dịch, phù nề, ngứa ngáy, đau rát,…). 
• Thành phần: Thổ phục linh, bồ công anh, kim ngân hoa, rau má, sài đất, thương truật và sinh địa mỗi thứ 12g, cam thảo 4g, tri mẫu, ngưu bàng tử, phòng phong, thạch cao mỗi thứ 8g, khổ sâm, đương quy và kinh giới mỗi thứ 10g, thuyền thoái 6g.
• Bài Tiêu độc thang: 
• Tác dụng thanh nhiệt, giải độc và bồi bổ khí huyết như cam thảo dây, dài đất, kim ngân,… thích hợp với viêm da cơ địa giai đoạn cấp (có kèm bội nhiễm) và hỗ trợ điều trị các vấn đề da liễu khác như mề đay mẩn ngứa, mụn nhọt, chốc lở.  
• Thành phần: Bồ công anh và sài đất mỗi thứ 16g, cam thảo dây, thương nhĩ tử và kim ngân dây mỗi thứ 12g.

Lá tắm chữa viêm da cơ địa 

Ngoài các bài thuốc sắc uống, còn có một số thảo dược có thể dùng làm nước tắm chữa viêm da cơ địa, có thể áp dụng ngay tại nhà để kiểm soát triệu chứng, đẩy lùi bệnh như: 

• Lá kinh giới: lượng vừa đủ nấu cùng 1.5 lít nước sạch rồi pha với nước để tắm. Kiên trì áp dụng một vài tuần sẽ điều trị khỏi bệnh. 
• Lá tía tô: tía tô chứa nhiều tinh dầu giúp kháng khuẩn, kháng viêm, hồi phục tổn thương da. Dùng 1 nắm lá tía tô nấu cùng 2 lít nước cho sôi trong 10 phút rồi pha thêm nước để tắm.
• Lá trà xanh: chuẩn bị 1 nắm lá trà xanh, vò nát, nấu cùng 2 lít nước, đợi sôi thì cho thêm ít muối tiếp tục đun trong 5 phút sau đó tắt bếp. Pha thêm nước mát vào dùng để tắm tuần 3 - 4 lần. 
• Lá trầu không: trầu không giúp kháng khuẩn, sát trùng, chống viêm, điều trị ngứa ngáy và viêm da hiệu quả. Nấu nước lá trầu không tắm tuần 3 - 4 lần. 

Có thể áp dụng thêm các loại lá khác như lá cây sài đất, lá khế ngọt, lá ổi,… cũng có hiệu quả cao trong giảm triệu chứng viêm da cơ địa. Tuy nhiên cần lưu ý: 

• Trước khi tắm các loại lá cần hỏi bác sĩ để tránh trường hợp dị ứng với thảo dược. 
• Khi nấu nước lá nên chọn lá tươi, không sâu bệnh, không hoá chất để đảm bảo an toàn, lành tính với da. 
• Các loại lá tắm không thay thế thuốc và các phương pháp điều trị khác. 
• Mẹo chữa bằng nước lá tắm chỉ có tác dụng trong các trường hợp bệnh nhẹ. 
• Cần kết hợp thêm chế độ ăn uống, luyện tập, nghỉ ngơi hợp lý. 

Phòng ngừa và tránh tái phát viêm da cơ địa 

• Tránh các yếu tố nguy cơ gây viêm da cơ địa như: lông động vật, thực phẩm gây dị ứng,… 
• Thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh.
• Tắm rửa sạch sẽ mỗi ngày nhưng không nên tắm quá lâu để tránh da mất nước, khô da. Không tắm bằng nước quá nóng làm mất lớp dầu tự nhiên của da, làm da khô, nứt. Sử dụng xà phòng trung tính. 
• Sử dụng kem dưỡng ẩm cho da. 
• Bổ sung nước từ bên trong bằng cách uống đủ nước mỗi ngày. 
• Ăn nhiều trái cây, rau xanh giúp bổ sung vitamin, chất chống oxy hoá cho da. 
• Người bị viêm da cơ địa nên mặc các loại quần áo rộng rãi, được may từ chất liệu cotton thoáng mát, dễ thấm hút mồ hôi để da luôn được sạch sẽ, khô thoáng. 
• Tránh để tinh thần rơi vào trạng thái căng thẳng, stress quá độ sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tái phát dễ dàng hơn.

Trên đây là một số phương pháp điều trị viêm da cơ địa bằng y học cổ truyền mà chúng tôi muốn giới thiệu đến các bạn đọc. Nắm rõ được ưu – nhược điểm của phương pháp này sẽ giúp bạn lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.