Ngứa hậu môn: cách dự phòng và điều trị

Ngứa là hiện tượng thông thường ai cũng đã từng bị, có thể gặp ở mọi nơi, mọi lứa tuổi, mọi chỗ trên cơ thể, kể cả ở… hậu môn trực tràng. Đó có thể là một tình trạng tạm thời hoặc có thể kéo dài và gây khó chịu.

Một số người may mắn chỉ bị trong một thời gian ngắn rồi tự nhiên hết. Nhưng có trường hợp bệnh có thể kéo dài hết năm này tháng khác, gây phiền toái, rắc rối, lo âu cho người bệnh.

Ngứa hậu môn là bệnh gì?

Hậu môn chứa rất nhiều dây thần kinh nên rất nhạy cảm và dễ bị đau hoặc ngứa. Vì thế, gần như bất cứ một dữ kiện hoặc bệnh tật nào cũng có thể gây ngứa hậu môn nếu vì một lý do nào đó hậu môn hoặc lớp da xung quanh hậu môn bị kích thích, cọ sát không ngừng.

Ngứa hậu môn là ngứa quanh hậu môn, đó là nơi lối thoát cho trực tràng. Vị trí ngứa nằm ở hậu môn hoặc trên da xung quanh hậu môn, thường là dữ dội. Ngứa hậu môn gây ra trạng thái lúng túng và khó chịu cho người bệnh.

Triệu chứng 

Ngứa hậu môn được kết hợp với các triệu chứng khác tương tự trong và xung quanh hậu môn, bao gồm:

• Nóng hậu môn
• Đau nhức hoặc đau

Hầu hết các trường hợp ngứa sẽ tự khỏi, nhưng nếu ngứa hậu môn không thuyên giảm mà ngày càng nặng lên như các triệu chứng dưới đây thì cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay:

• Ngứa hậu môn nghiêm trọng hoặc kéo dài lâu hơn một vài tuần
• Có chảy máu từ trực tràng
• Không thể hình dung ra những gì gây ra ngứa
• Hậu môn ngứa dai dẳng có thể liên quan đến một tình trạng da hay vấn đề sức khỏe khác mà yêu cầu điều trị y tế

Người bệnh không được chủ quan mà cần đi khám chuyên khoa Hậu môn trực tràng để được chẩn đoán nguyên nhân gây tình trạng này là gì.

Nguyên nhân 

Ngứa hậu môn có nhiều nguyên nhân. Hầu hết các trường hợp ngứa hậu môn là do một vấn đề vô hại. Thỉnh thoảng ngứa hậu môn có thể là một dấu hiệu của các vấn đề y tế nghiêm trọng hơn. Theo đó, các nguyên nhân có thể của ngứa hậu môn bao gồm:

• Khô da: Khi tuổi cao, da trong và xung quanh hậu môn dễ bị khô. Khô da có thể gây ngứa dai dẳng, dữ dội vùng hậu môn.
• Quá nhiều độ ẩm: Độ ẩm xung quanh hậu môn do ra mồ hôi quá nhiều hoặc nguyên nhân khác gây ẩm, phân dính cũng có thể gây được kích thích.
• Táo bón, tiêu chảy: Ngứa hậu môn cũng có thể được gây ra bởi tiêu chảy, táo bón khi lượng phân sót lại trên da lâu ngày bị lở loét, nứt gây ngứa.
• Rửa quá nhiều: Lau quá nhiều với đồ khô, giấy vệ sinh hoặc chà kỹ quá mạnh với xà phòng có thể gây ra hoặc làm nặng thêm ngứa hậu môn. Không rửa sạch hoàn toàn xà phòng cũng có thể gây kích ứng.
• Lạm dụng thuốc nhuận tràng: Sử dụng quá nhiều hoặc sử dụng không đúng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến tiêu chảy mãn tính và nguy cơ kích ứng và ngứa hậu môn.
• Hóa chất gây kích ứng: Một số loại xà phòng giặt, nước hoa hay các sản phẩm ngừa thai có chứa hóa chất có thể gây kích ứng da trong và xung quanh hậu môn.
• Rối loạn da: Vấn đề về da thường gặp như bệnh vẩy nến, tăng tiết bã nhờn và eczema có thể tham gia và kích thích khu vực trong và xung quanh hậu môn.
• Nhiễm nấm men: Điều này là lây nhiễm thông thường, thường ảnh hưởng tới phụ nữ, có thể gây kích ứng vùng sinh dục và hậu môn.
• Bệnh trĩ: Gây căng tĩnh mạch nằm ngay dưới phần thấp nhất của trực tràng và hậu môn. Hậu môn ngứa có thể là một triệu chứng của trĩ.
• Trầy da, vết nứt và đường rò: Một vết xước nhỏ, một lỗ rò, một khe nứt hậu môn có thể gây ra ngứa hậu môn, cũng như đi tiêu đau và chảy máu.
• Thực phẩm gây kích ứng: Hậu môn ngứa có thể là kết quả của hóa chất gây kích thích khi đi qua ruột già. Thủ phạm thường gặp bao gồm chocolate, rượu, cà chua và hoa quả họ cam quýt, đồ uống bao gồm sữa hoặc có chứa caffein.
• Thuốc: Hậu môn ngứa có thể là một tác dụng phụ của thuốc nhất định, bao gồm cả một số thuốc kháng sinh, có thể gây tiêu chảy thường xuyên.
• Nhiễm trùng: Các bệnh lây truyền đường tình dục, ký sinh trùng như giun kim ở trẻ em...
• Nguyên nhân khác: Ngứa hậu môn có thể liên quan đến sự lo lắng hay căng thẳng, đôi khi là những nguyên nhân chưa xác định.

Tiến triển và biến chứng

Ngứa kèm kích thích trong và xung quanh hậu môn có thể chỉ là tạm thời, hoặc nó có thể được kéo dài gây khó chịu, nhiều phiền toái vào ban đêm hay mỗi lúc ra khỏi nhà.

Ngứa hậu môn thường chỉ giới hạn ở xung quanh hậu môn, nhưng có thể lan sang bộ phận sinh dục, đặc biệt là rất ngứa ở trước và sau bộ phận sinh dục. Có thể ngứa lan sang phía sau bìu (nam giới),âm hộ và môi lớn, môi bé, âm đạo (nữ giới).

Đối với nữ giới, bởi vì khoảng cách giữa hậu môn, âm đạo và niệu đạo rất ngắn cho nên những biến chứng gây viêm ở hậu môn rất dễ lan sang bộ phận sinh dục và hệ tiết niệu.

Ngứa hậu môn lâu dần sẽ gây nứt các nếp nhăn và dẫn đến suy giảm thần kinh, ăn không còn cảm giác, gây rối loạn giấc ngủ, từ đó mệt mỏi, chán ăn, buồn phiền và sút cân.

Điều trị ngứa hậu môn

Điều trị ngứa hậu môn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra vấn đề đó. Nó có thể là điều trị bằng phương pháp tự chăm sóc, thay đổi chế độ ăn uống, lối sống sinh hoạt hay phẫu thuật…

Thuốc điều trị hỗ trợ bao gồm: thuốc mỡ bôi bên ngoài để làm giảm triệu chứng viêm và ngứa. Trường hợp năng hơn bác sĩ chuyên khoa sẽ bổ sung thêm thuốc kháng histamin để giảm ngứa cho đến khi điều trị tại chỗ có hiệu quả.

Việc sử dụng thuốc điều trị ngứa hậu môn tùy theo nguyên nhân, tình trạng mỗi bệnh nhân. Và cần có sự hướng dẫn cụ thể của bác sĩ chuyên khoa Hậu môn trực tràng, tuyệt đối không tự ý mua thuốc về sử dụng. 

Điều trị đúng cách ngứa hậu môn sẽ khỏi trong một vài ngày, nếu ngứa vẫn tiếp tục kéo dài hơn 1 tuần dù đã dùng thuốc thì có thể liên quan tới bệnh về da hay vấn đề sức khỏe khác. Lúc này cần phải tìm gặp đúng bác sĩ để tìm ra giải pháp điều trị thích hợp.

Phòng ngừa ngứa hậu môn 

Phòng bệnh hơn chữa bệnh rất đúng đối với bệnh ngứa hậu môn. Để không gặp phải căn bệnh khó nói này hay giúp bệnh nhanh chóng thuyên giảm hơn:

• Vệ sinh vùng hậu môn, tầng sinh môn đúng cách
• Sau khi đi vệ sinh không nên lau vùng hậu môn quá mạnh nhiều lần
• Hàng ngày nên dùng nước ấm, sạch vệ sinh vùng hậu môn
• Khi bị ngứa không nên gãi vì sẽ làm tình trạng thêm trầm trọng hơn
• Dùng đồ lót có chất liệu thoáng mát, thấm mồ hôi tốt
• Thay đổi đồ lót hàng ngay hay bất cứ khi nào bẩn
• Nếu dùng thuốc nên dùng theo đúng hướng dẫn của bác sĩ Hậu môn trực tràng...

Ngứa hậu môn khám ở đâu?

Là bệnh liên quan tới vị trí nhạy cảm cho nên nhiều người bệnh không có đủ can đảm để đi khám. Chính điều này khiến bệnh ngày càng nặng hơn, quá trình chữa trị sẽ gặp nhiều khó khăn, trở ngại. Người bệnh cần xóa bỏ mặc cảm khi có dấu hiệu của ngứa hậu môn nhiều ngày cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ.

Khi ngứa hậu môn, người bệnh nên đến khám với bác sĩ chuyên khoa về Tiêu hóa, hậu môn - trực tràng. Ngứa hậu môn là bệnh không quá nguy hiểm cho nên người bệnh có thể đếm khám và điều trị tại các bệnh viện tuyến Huyện hoặc Tỉnh. Trường hợp ngứa ngày một năng hơn người bệnh nên đến khám, chữa trị tại các bệnh viện tuyến Trung ương.

Tại Hà Nội, khi ngứa hậu môn người bệnh có thể đến khám và điều trị tại: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Hồng Ngọc, Bệnh viện Trung ương Quân đội 103, Bệnh viện Quân y 103, Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, Bệnh viện Thu Cúc, Bệnh viện Bảo Sơn 2...