Sau đại dịch COVID-19, có thể là "đại dịch" bệnh tâm thần

Cả thế giới đang sống chung với đại dịch COVID-19, cùng với đó là nỗi lo về sức khỏe, gia đình, tài chính và vấn đề việc làm đang trở thành áp lực của hàng triệu người.

Hiện nay, trên các phương tiện truyền thông hay các số liệu báo cáo trên thế giới đều cho rằng khi đại dịch đến sẽ gây gánh nặng tâm lý rất lớn, tạo ra áp lực căng thẳng về đời sống tinh thần cho mọi người, như là nguy cơ bị nhiễm bệnh. Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu sẽ cùng BookingCare chia sẻ các thông tin đến bạn đọc trong nội dung dưới đây.

Đại dịch đã gây ảnh hưởng trầm trọng với Sức khỏe tâm thần. Gần đây tỉ lệ bệnh nhân đi khám ngoại trú tại Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai tăng lên đáng kể, đạt khoảng 300 người/ ngày. Chủ yếu gặp những vấn đề về rối loạn lo âu, rối loạn giấc ngủ, căng thẳng lo lắng.

Chính COVID-19 trực tiếp và gián tiếp gây ra rất nhiều loại rối loạn tâm thần cho người bệnh và những người chịu ảnh hưởng nặng nề của việc phong tỏa kinh tế, cách ly xã hội… Với nhiều người, đó là những ảnh hưởng như: 

• Không đi làm, không đi học
• Không có thời gian bên cạnh người thân, người mình thích
• Không được tham gia các hoạt động giải trí (xem phim, ca nhạc, gym, yoga, không được mua sắm theo ý mình...)
• Nhiều cha mẹ "đau đầu" khi có con ở nhà, không cân bằng được giữa công việc với việc quản lý và chăm sóc con trẻ
• Các bác sĩ, nhân viên y tế lo lắng về khả năng phơi nhiễm của gia đình mình với SARS-COV-2
• Nhiều công ty buộc phải cắt giảm nhân sự, giảm lương, hàng loạt nhân viên bán hàng, nhân viên khách sạn... phải nghỉ việc. Gây áp lực rất lớn về vấn đề cơm áo gạo tiền"...

• Bị nghỉ việc, mất thu nhập, đóng cửa hàng, cấm đi lại, kinh tế suy thoái... dẫn đến các căng thẳng vượt quá mức chịu đựng của người bình thường.

Các ảnh hưởng dù là trực tiếp hay gián tiếp đều có thể mạnh mẽ, thậm chí dẫn đến các rối loạn tâm thần. Rối loạn tâm thần do COVID-19 rất đa dạng và phong phú, hay gặp nhất là trầm cảm và rối loạn lo âu.

BÀN NHIỀU HƠN VỀ TRẦM CẢM...

Trong những rối loạn tâm lý thường gặp giai đoạn dịch bệnh virus, thì trầm cảm là một trong những tình trạng gặp phải nhiều nhất. 

Cụ thể, người bệnh thường có tâm trạng buồn bã, không có động lực, giảm hứng thú trong mọi việc, kể cả những hoạt động nằm trong sở thích trước đây. Các triệu chứng trầm cảm (hoặc làm bài test trầm cảm tại đây):

• Bi quan về đại dịch COVID-19 nói chung, về số phận của mình nói riêng
• Cảm giác buồn bã hay bất hạnh
• Khó chịu hay thất vọng, ngay cả đối với những việc nhỏ
• Mất quan tâm hay niềm vui trong các hoạt động bình thường
• Giảm ham muốn tình dục
• Mất ngủ
• Dễ kích động hoặc bồn chồn
• Suy nghĩ, hoạt động chậm chạp hơn trước đây
• Mệt mỏi và mất năng lượng,
• Cảm xúc vô dụng hay tội lỗi, hoặc đổ lỗi cho chính mình khi mọi thứ không đúng
• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử
• Khóc không có lý do rõ ràng...

Khi có dấu hiệu trầm cảm, bạn không nên tự chịu đựng, mà nên đi khám tại các bệnh viện, phòng khám chữa trầm cảm uy tín hoặc tư vấn với bác sĩ từ xa qua Video để được chẩn đoán, tư vấn và điều trị. 

Với những người trầm cảm do COVID-19, cần đẩy mạnh tuyên truyền kiến thức về dịch bệnh. Tuyên truyền sao cho mọi người không chủ quan về đại dịch, nhưng cũng không được hoang mang. Nếu tuân thủ tốt các yêu cầu giãn cách xã hội thì dịch COVID-19 sớm được khống chế, các bệnh nhân trầm cảm cũng sẽ dần dần khỏi bệnh. Các trường hợp trầm cảm có mất ngủ trầm trọng, bỏ ăn, có ý định tự sát cần được nhập viện và điều trị tại chuyên khoa tâm thần.

Theo Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, có rất nhiều biện pháp để cải thiện chứng trầm cảm như sử dụng các liệu pháp tâm lý, hoặc các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Bên cạnh các phương pháp điều trị trên, người bệnh cần tạo thói quen, sở thích và tập luyện kiên trì để tự giúp mình thoát khỏi trầm cảm, như vậy mới có hiệu quả tốt nhất. 

• Gạt bỏ những vấn đề hoặc các mối quan hệ khiến mình phải lo lắng, suy nghĩ quá nhiều.
• Làm mới lại các mối quan hệ. Nếu bạn đã rút lui khỏi cộng đồng, hãy từng bước quay lại, chỉ đơn giản là ra ngoài và gặp gỡ mọi người, đi uống cà phê...
• Tập yoga. Cảm giác lo âu, trầm cảm, giận dữ và các triệu chứng về thần kinh được cải thiện một cách đáng kể khi bạn tập yoga trong thời gian dài. 
• Chia sẻ với bạn bè, người thân: Hãy chia sẻ với bạn bè và gia đình bạn, việc tìm kiếm sự an ủi có thể giúp giảm trầm cảm.
• Bắt đầu làm những việc mình thích nhất. Tìm kiếm đam mê và đi theo niềm đam mê đó.
• Quan tâm đến bản thân trong thời điểm hiện tại, không quá chú trọng đến những mục tiêu xa vời.
• Đừng quá quan tâm đến những suy nghĩ của người khác về bản thân.
• Ngừng cố gắng sửa chữa những vấn đề đã xảy ra.
• Chấp nhận thực tế cuộc sống không hoàn hảo như mình mong muốn.
• Nuôi thú cưng...

Ngoài ra, thăm khám và kiên trì điều trị theo chỉ dẫn bác sĩ chuyên khoa Tâm thần là điều rất quan trọng. Đặc biệt khi bạn đang trong quá trình điều trị bằng thuốc, tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ. Tự ý ngưng thuốc có thể khiến tình trạng nghiêm trọng hơn. 

Nếu không có thời gian đi khám trực tiếp tại bệnh viện, phòng khám, bạn có thể đăng ký tư vấn từ xa qua Video với bác sĩ sẽ nhanh chóng hơn, thuận lợi hơn.

Tạo thói quen lành mạnh

Hãy duy trì thói quen của cuộc sống hàng ngày nhiều nhất có thể hoặc thực hiện một số điều mới:

• Thức dậy và đi ngủ vào cùng một giờ mỗi ngày
• Giữ vệ sinh cá nhân
• Ăn uống lành mạnh và đúng giờ
• Tập thể dục thường xuyên
• Phân định thời gian cho công việc và nghỉ ngơi
• Dành thời gian cho những điều bạn hứng thú

Giao tiếp xã hội là quan trọng

Nếu bạn bị hạn chế di chuyển hoặc cách ly xã hội, hãy duy trì liên lạc thường xuyên với người thân bằng điện thoại hoặc mạng xã hội. Không nên tự cách ly mình khỏi các mối quan hệ xung quanh.

Hạn chế sử dụng rượu bia và chất gây nghiện

Hạn chế uống rượu bia hoặc tốt nhất là không uống. Đừng tập uống nếu trước đó bạn chưa bao giờ uống. Tránh quan điểm sử dụng rượu và chất gây nghiện như phương tiện để vượt qua nỗi sợ hãi, lo lắng, buồn chán và cách ly xã hội.

Bên cạnh đó, uống rượu và dùng các chất gây nghiện có thể làm giảm hiệu quả các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng, chẳng hạn việc tuân thủ giữ vệ sinh tay.

Sử dụng thời gian ngồi trước màn hình vừa đủ

Giới hạn thời lượng cố định mỗi ngày và đảm bảo thời gian nghỉ giải lao trong khi sử dụng các thiết bị với màn hình.

Giúp đỡ người khác

Nếu có thể, hãy giúp đỡ những người trong cộng đồng cần sự hỗ trợ , chẳng hạn mua thực phẩm giúp mọi người.

Đừng kỳ thị

Sợ hãi là phản ứng bình thường của con người trong những tình huống không chắc chắn. Nhưng đôi khi, nỗi sợ hãi được thể hiện theo cách mà làm tổn thương người khác, vì vậy hãy luôn nhớ:

• Đừng quá sợ hãi mà phân biệt đối xử với mọi người xung quanh chỉ vì sợ lây COVID-19
• Đừng kỳ thị người mà bạn nghĩ là có thể nhiễm coronavirus
• Đừng kỳ thị nhân viên y tế. Nhân viên y tế xứng đáng được tôn trọng và biết ơn. COVID-19 đã ảnh hưởng rộng lớn tới hơn 200 quốc gia, vì vậy, đừng gán COVID-19 cho bất kỳ nhóm người cụ thể nào.

Nếu bạn từng mắc bệnh lý tâm thần trước đó

• Nếu bạn đang điều trị một tình trạng sức khỏe tâm thần (như: trầm cảm, lo âu, tâm thần phân liệt, loạn thần do rượu hoặc ma túy, nghiện game hoặc cờ bạc...), đảm bảo tiếp tục uống thuốc theo đơn của bác sĩ chuyên khoa.
• Nếu bạn phải tái khám với bác sĩ Tâm thần, bác sĩ trị liệu hoặc chuyên gia Tâm lý, hãy tìm cách để được theo dõi liên tục trong thời gian dịch bệnh. Ví dụ, bạn có thể tìm đến giải pháp thăm khám từ xa qua Video.
• Lưu ý rằng dịch COVID-19 có thể dẫn đến làm tăng cảm giác sợ hãi, lo lắng hoặc bị cô lập mà có thể làm tăng nguy cơ tái phát bệnh, nguy cơ sử dụng chất gây nghiện và xu hướng không tuân thủ liệu trình điều trị.
• Giữ liên lạc với người chăm sóc và/ hoặc nhà chuyên môn, biết rõ ai là người có thể liên lạc để được giúp đỡ khi tình trạng sức khỏe tâm thần của bạn suy giảm.

Nội dung chuyên môn bài viết trên đây được chia sẻ bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu - Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương.