Tổng quan nguyên nhân, biểu hiện và điều trị co thắt mạch vành

Bệnh co thắt động mạch vành xảy ra khi các động mạch vành co thắt và trở nên hẹp, co thắt động mạch vành dẫn đến tim thiếu máu nuôi gây đau thắt ngực. Tùy thuộc vào mức độ co thắt động mạch vành mà các cơn đau ngực có nhiều biểu hiện khác nhau. 

Đa phần, người bệnh sẽ bị co thắt mạch vành thoáng qua, các cơn đau ngực tự khỏi và người bệnh thường không chú ý, cho đến khi các biểu hiện xuất hiện rầm rộ hoặc kiểm tra sức khỏe tim mạch chuyên sâu. Do đó, người bệnh thường dễ bị bỏ sót bệnh co thắt mạch vành và không điều trị kịp thời

Nguyên nhân co thắt mạch vành

Hiện nay, nguyên nhân chính gây co thắt mạch vành vẫn còn là vấn đề nghiên cứu. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng co thắt mạch vành có liên quan mật thiết đến hoạt động của hệ thần kinh tự chủ của cơ thể, tình trạng viêm mãn tính của bệnh nhân và các bệnh lý tim mắc kèm (xơ vữa mạch vành, cao huyết áp, rối loạn mỡ máu,...).

Bên cạnh đó, các nghiên cứu cũng chỉ ra một số yếu tố có vai trò quan trọng đến sự hình thành co thắt mạch vành như:

• Thói quen hút thuốc lá
• Tiếp xúc với thời tiết lạnh, tập thể dục, đặc biệt vào buổi sáng sớm.
• Căng thẳng, stress hoặc lo âu
• Sử dụng các loại thuốc co thắt mạch, thuốc chẹn beta có thể gây co thắt mạch vành nghiêm trọng hơn.
• Dùng các chất có cồn, chất kích thích như: thuốc phiện, cocain, một số loại chất gây nghiện khác,...

Biểu hiện co thắt mạch vành

Biểu hiện đặc trưng của co thắt mạch vành là gây ra biểu hiện khó chịu, đau ngực, tức ngực người bệnh. Vì vậy bệnh co thắt mạch vành còn gọi là chứng thắt ngực.

Tuy nhiên, mỗi người sẽ có biểu hiện co thắt mạch vành khác nhau từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào cơ địa mỗi người, mức độ co mạch vành. 

Một số đặc điểm của cơn đau thắt ngực như:

• Vị trí khởi phát cơn đau: cơn đau ngực do co thắt động mạch vành thường xảy ra ở vùng dưới xương ức, bên trái. Tuy nhiên, cơn đau có thể lan đến các bộ phận khác như: cổ, cánh - bàn tay trái, vai hoặc hàm.
• Thời điểm xuất hiện cơn đau: Cơn đau có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, lúc nghỉ ngơi, thường là sau nửa đêm hoặc vào sáng sớm. Người bệnh có thể phải thức dậy lúc giữa đêm bởi những cơn đau ngực. 
• Thời gian cơn đau: Các cơn co thắt động mạch vành có kéo dài khác nhau, thường kéo dài từ 5 đến 30 phút.
• Cảm giác cơn đau: người bệnh sẽ thấy đau dữ dội và có cảm giác như lồng ngực đang bị bóp chặt.

Biến chứng nguy hiểm co thắt mạch vành

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, co thắt động mạch vành có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng người bệnh như: nhồi máu cơ tim cấp, suy tim và đột tử.

Tỷ lệ xuất hiện biến chứng và mức độ nặng hơn khi người bệnh có thêm các bệnh lý tim nền kèm theo như: bệnh động mạch vành, rối loạn nhịp, bệnh van tim, cơ tim,...

Điều trị co thắt mạch vành

Hiện nay, y học vẫn chưa có biện pháp điều trị triệt để bệnh co thắt động mạch vành nhưng chúng ta có nhiều cách giúp kiểm soát và làm giảm các triệu chứng bệnh gây ra. Do đó, mục tiêu chính trong điều trị co thắt mạch vành là ngăn ngừa co thắt và giảm đau ngực.

Một số loại thuốc được sử dụng điều trị co thắt mạch vành trên thực hành lâm sàng như:

• Nhóm thuốc nitrat: thuốc giúp giảm triệu chứng bệnh nhanh chóng, thuốc được sử dụng trong trường hợp cấp cứu. 
• Nhóm thuốc chẹn kênh beta: thuốc có tác dụng giảm nhịp tim từ đó giảm tiến triển bệnh. Một số thuốc đang lưu hành trên thị trường như: bisoprolol, propanolol, nebivolol,...
• Nhóm thuốc chẹn kênh canxi: thuốc có tác dụng ngăn ngừa cơ mạch máu co thắt, hạ huyết áp và giảm nhịp tim. Vì tác động lên nhiều cơ chế nên thuộc chẹn kênh canxi là nhóm thuốc điều trị co thắt mạch vành hiệu quả.
• Một số nhóm thuốc điều trị co thắt mạch vành khác như: thuốc ức chế men chuyển, thuốc chẹn thụ thể angiotensin II, nhóm thuốc statin điều trị rối loạn mỡ máu,...

Khi thuốc và các biện pháp thay đổi lối sống không hiệu quả, thì có thể sẽ cần phải thực hiện các biện pháp xâm lấn hơn để kiểm soát được tình trạng.

Phòng ngừa co thắt mạch vành

Co thắt mạch vành thường khởi đầu cho hàng loạt các vấn đề tim mạch nguy hiểm như: nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não,... đe dọa tính mạng người bệnh. Vì vậy, phòng ngừa co thắt mạch vành là một yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe. 

Một số biện pháp phòng ngừa co thắt mạch vành hiệu quả như:

• Không hút thuốc lá : thuốc lá là một trong nhưng yếu tố nguy cơ quan trọng nhất gây co thắt mạch vành, vì vậy người bệnh nên cố gắng hạn chế hoặc bỏ hẳn thuốc lá. Bên cạnh đó, giảm hoặc loại bỏ việc sử dụng các thức uống có cồn cũng có thể giúp phòng ngừa bệnh.

• Các thuốc cần nên tránh: bệnh nhân có co thắt động mạch vành nên hạn chế hoặc tránh dùng các loại thuốc sau: chẹn beta không chọn lọc, thuốc aspirin liều cao, thuốc sumatriptan dạng uống, thuốc fluorouracil 

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: người có bệnh mạch vành và các bệnh lý tim mạch như: rối loạn lipid máu, xơ vữa mạch máu,... cần khám kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ.

• Thực hiện chế độ ăn ngừa co thắt mạch vành như: hạn chế chất béo, ăn nhiều ngũ cốc, rau củ quả chứa nhiều chất xơ,...

• Tập thể dục nhẹ nhàng, vừa sức và hiệu quả, duy trì cân nặng lý tưởng, giảm cân nếu thừa cân.

Co thắt mạch vành là một bệnh lý tim mạch phổ biến hiện nay, bệnh được xem là nguyên nhân thúc đẩy hàng loạt biến chứng đe dọa tính mạng người bệnh. Bệnh thường gây cho người bệnh cảm giác đau ngực,tức ngực tuy nhiên người bệnh thường không cảm nhận được vì vậy dễ bỏ sót bệnh.

Do đó, nắm được nguyên nhân, biểu hiện và điều trị co thắt mạch vành được xem là cách tốt nhất giúp chúng ta bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình  từ sớm.