Bài thuốc y học cổ truyền điều trị viêm xoang như thế nào?

Theo y học cổ truyền, viêm xoang thường được xem là do sự cản trở của khí huyết trong cơ thể, dẫn đến sự tắc nghẽn và viêm nhiễm của niêm mạc trong các khoang xoang mũi.

Các phương pháp điều trị trong y học cổ truyền thường nhấn mạnh vào việc cân bằng khí huyết và làm sạch cơ thể để loại bỏ tạp chất và độc tố. Trong đó, một số bài thuốc được sử dụng để điều trị viêm xoang dựa trên các nguyên lý của y học cổ truyền và các thành phần tự nhiên.

Tổng quan về viêm xoang

Viêm xoang là một tình trạng viêm nhiễm của niêm mạc trong các xoang mũi, đây là những không gian hình thành bởi xương của khu vực khuỷu và trán. Viêm xoang có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, đau mặt, nước mũi và tắc nghẽn mũi.

Viêm xoang bao gồm các giai đoạn:

• Viêm mũi xoang cấp: < 4 tuần
• Viêm mũi xoang bán cấp: 4-12 tuần
• Viêm mũi xoang mạn: trên 12 tuần
• Viêm mũi xoang cấp tái phát: > 4 lần/ năm

Theo Y học cổ truyền, viêm mũi xoang bao gồm các chứng tỵ uyên (chảy nước mũi thường xuyên), đầu thống (đau đầu), đầu trọng (nặng đầu), giáp thống (đau vùng mặt).

Nguyên nhân gây ra viêm xoang theo y học cổ truyền do:

• Viêm xoang do hàn thấp: xảy ra đột ngột do bị lạnh (mưa, ẩm thấp) do lao lực mồ hôi chảy ra làm quần áo ẩm ướt sinh thấp cảm nhiễm vào cơ thể, hoặc nằm lâu ở nơi ẩm thấp lạnh lẽo, hoặc lội nước lao động, đi lại trong trời mưa gió, hoặc gặp phải gió lạnh làm bế tắc kinh lạc vùng đầu mặt gây bế tắc dịch vùng xoang. 
• Viêm xoang do thấp nhiệt: cảm phải tà thấp nhiệt vào mùa hè, hoặc cảm phải phong hàn lâu ngày hàn chuyển hóa thành nhiệt làm khí huyết kinh lạc tắc trở không thông gây viêm xoang. 
• Viêm xoang do khí trệ huyết ứ: do dịch nhầy không lưu thông trong các xoang gây tình trạng ứ tắc khí huyết trong kinh lạc vùng đầu mặt vận hành không thông, khí trệ huyết ứ nên dẫn đến viêm xoang. 

Bài thuốc y học cổ truyền điều trị viêm xoang như thế nào?

Tuỳ theo nguyên nhân gây viêm xoang mà phác đồ điều trị có thể khác nhau. Cụ thể:

Bài thuốc viêm xoang do phong hàn thấp

• Trong Y học cổ truyền, viêm xoang do hàn thấp thường được hiểu là tình trạng viêm nhiễm của niêm mạc trong các khoang xoang mũi do yếu tố hàn thấp tác động lên cơ thể. Sự tiếp xúc với thời tiết lạnh có thể làm giảm khả năng tự nhiên của cơ thể trong việc giữ ấm, gây ra sự giãn nở của mạch máu và làm cho niêm mạc trong các khoang xoang mũi dễ bị viêm nhiễm.
• Triệu chứng: sợ gió, sợ lạnh, chảy mũi nước mũi trong, loãng nghẹt mũi 1 bên hay 2 bên, ngứa mũi, hắt hơi, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù.
• Bài thuốc: Thương nhĩ tử tán gồm Bạc hà, Bạch chỉ, Tân di hoa, Thương nhĩ tử.

Bài thuốc viêm xoang do phong nhiệt

• Trong Y học cổ truyền, viêm xoang do phong nhiệt thường được hiểu là tình trạng viêm nhiễm của niêm mạc trong các khoang xoang mũi do yếu tố phong nhiệt tác động lên cơ thể. Sự tiếp xúc lâu dài với thời tiết nóng có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể và gây ra sự phong nhiệt, dẫn đến sự mở rộng của mạch máu và làm cho niêm mạc trong các khoang xoang mũi dễ bị viêm nhiễm.
• Triệu chứng: phát bệnh cấp, nghẹt mũi, nước mũi vàng hoặc trắng dính, lượng ít, niêm mạc mũi sưng đỏ, trong lỗ mũi có dịch mũi đặc, ấn có điểm đau xoang, đau đầu, sốt sợ lạnh, rêu vàng mỏng lưỡi đỏ, mạch phù sác.
• Bài thuốc: Ngân kiều tán + Thương nhĩ tán gia giảm: Thương nhĩ tử, Tân di, Bạch chỉ, Bạc hà, Kim ngân hoa, Liên kiều, Kinh giới, Cát cánh, Đạm đậu sị, Ngưu bàng tử, Trúc diệp, Sinh Cam thảo.

Bài thuốc viêm xoang do khí trệ huyết ứ

• Trong y học cổ truyền, viêm xoang do khí huyết ứ trệ thường được hiểu là tình trạng viêm nhiễm của niêm mạc trong các khoang xoang mũi do sự cản trở của khí và huyết trong cơ thể, dẫn đến sự phình to và viêm nhiễm của niêm mạc này.
• Triệu chứng: nước mũi trắng, dính hoặc vàng đặc như mủ, mũi nghẹt nhiều, xây xẩm choáng váng, đau đầu kiểu căng tức nặng, niêm mạc mũi đỏ sậm, dày lên, trong lỗ mũi tích nhiều dịch mũi mủ.
• Bài thuốc: Thông khiếu hoạt huyết thang gia giảm: Đào nhân, Hồng hoa, Xuyên khung, Xích thược, Xạ hương, Lão thông, Sinh khương, Đại táo.

Một số vị thuốc thường dùng chữa viêm xoang

• Thương nhĩ tử: tán phong trừ thấp, thông lợi Tỵ khiếu
• Tân di: phát tán phong tà, tuyên thông Tỵ khiếu
• Bạch chỉ: khu phong thanh khiếu, tiêu thũng bài nùng
• Cát cánh: tuyên Phế hóa đàm, bài nùng, tiêu thũng chỉ thống

Ưu điểm, nhược điểm của thuốc y học cổ truyền chữa viêm xoang

Ưu điểm

• Tự nhiên và an toàn: thuốc y học cổ truyền thường được chế biến từ các thành phần tự nhiên như thảo dược, rễ cây, ít gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng so với thuốc hiện đại.
• Đa dạng lựa chọn: thuốc y học cổ truyền ứng dụng chế biện dựa trên các phương pháp điều trị khác nhau như dùng thuốc uống, xoa bóp, hít thở, hoặc các biện pháp thay đổi lối sống và dinh dưỡng.
• Tiếp cận dễ dàng: thường dễ tiếp cận, trồng và có thể được sử dụng một cách đơn giản tại nhà, giúp người bệnh dễ dàng thực hiện điều trị mà không cần đến bác sĩ.
• Phòng tránh tái phát: Một số loại thuốc y học cổ truyền có thể giúp cân bằng cơ thể, tăng cường sức đề kháng, và giảm thiểu nguy cơ tái phát viêm xoang trong tương la

Nhược điểm

• Ít bằng chứng nghiên cứu: mặc dù có nhiều báo cáo về hiệu quả của trong việc giảm triệu chứng của viêm xoang, nhưng không có bằng chứng khoa học đủ mạnh để chứng minh hiệu quả của các phương pháp này.
• Phản ứng dị ứng: Mặc dù thuốc y học cổ truyền được coi là tự nhiên và an toàn hơn, nhưng vẫn có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc tương tác không mong muốn với các loại thuốc khác mà người bệnh đang sử dụng.
• Thời gian điều trị lâu dài: Việc sử dụng thuốc y học cổ truyền thường đòi hỏi thời gian và kiên nhẫn lớn hơn so với thuốc hiện đại. Một số phương pháp thuốc y học cổ truyền có thể cần thực hiện liên tục trong một khoảng thời gian dài để đạt được kết quả tốt nhất.
• Thiếu sự kiểm soát và tiêu chuẩn hóa: Các loại thuốc y học cổ truyền thường không được kiểm soát chặt chẽ và không tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất và chất lượng như thuốc hiện đại, điều này có thể làm giảm tính đáng tin cậy của các sản phẩm này.

Tóm lại, việc sử dụng thuốc y học cổ truyền trong điều trị viêm xoang có thể mang lại một số lợi ích nhưng cũng có nhược điểm riêng. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc phương pháp nào, người bệnh nên thảo luận và tìm hiểu kỹ lưỡng với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả.