Ghẻ là bệnh gì? Nguyên nhân bị ghẻ và cách điều trị

Bệnh ghẻ là một trong những bệnh ngoài da phổ biến. Bệnh thường xuất hiện ở những vùng dân cư đông đúc, nhà ở chật hẹp, thiếu vệ sinh, thiếu nước sinh hoạt. 

Bệnh ghẻ có thể lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua quần áo, chăn màn. Vì vậy việc sớm phát hiện và điều trị bệnh ghẻ là vô cùng cần thiết để tránh việc lây lan rộng rãi trong cộng đồng.

Ghẻ là bệnh gì? Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh ghẻ là bệnh da liễu thường gặp, có thể xảy ra quanh năm nhưng phổ biến nhất là vào mùa xuân - hè. Nguyên nhân chính gây bệnh ghẻ là ký sinh trùng ghẻ với tên khoa học đầy đủ: Sarcoptes scabiei hominis (thường gọi là cái ghẻ).

Bệnh chủ yếu do ghẻ cái gây nên vì thông thường ghẻ đực sẽ chết sau khi giao hợp. Trong đó có nhiều loại ghẻ cái, một số loại ghẻ cái gây bệnh ở người nhưng cũng có những loại ghẻ cái gây bệnh ở động vật như chó, mèo, ngựa, thỏ, chuột,…

Bệnh ghẻ thường xuất hiện ở những khu vực đông dân cư như thành thị, nhà cửa chật hẹp, vệ sinh môi trường kém, thiếu nước sinh hoạt. Ngoài ra, các khu vực dễ bị ngập lụt vào mùa mưa như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, các tỉnh miền Trung cũng có tỉ lệ mắc bệnh ghẻ cao.

Bệnh ghẻ lây từ người này sang người khác khi tiếp xúc trực tiếp, quan hệ tình dục hoặc qua quần áo, chăn chiếu chứa trứng ghẻ hoặc cái ghẻ.

Ghẻ sinh sôi rất nhanh. Ghẻ cái thường có thói quen đào hang và đẻ trứng vào ban đêm nên gây ra hiện tượng ngứa ngáy. Người bệnh gãi khiến ghẻ có thể rơi ra quần áo, chăn gối. Tuy nhiên, cái ghẻ lại rất nhỏ nên khó nhìn thấy bằng mắt thường.

Bệnh ghẻ tuy không gây hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, nhưng nếu không được điều trị cẩn thận, bệnh có thể xuất hiện các biến chứng như: nhiễm trùng, chàm hóa, viêm cầu thận cấp.

Dấu hiệu bị ghẻ

Sau 4-6 tuần kể từ lần đầu tiếp xúc với cái ghẻ, người bệnh sẽ thấy triệu chứng ngứa ngáy xuất hiện. Ở những bệnh nhân tái nhiễm, các triệu chứng xuất hiện sớm hơn (thường trong vòng vài ngày) do đã có sự mẫn cảm trước đó với cái ghẻ. 

Khi bị ghẻ, bệnh nhân có thể thấy xuất hiện các triệu chứng sau:

• Ngứa dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm 
• Tổn thương sẩn nhỏ màu đỏ rải rác khắp thân mình, bề mặt phủ vảy tiết, kèm theo các vết trầy xước da do cào gãi 
• Các luống ghẻ có cấu trúc dạng sợi chỉ, mảnh, ngoằn ngoèo, dài 3-5 mm, màu trắng nhạt kèm theo vảy da và mụn nước
• Sẩn cục ngứa, màu đỏ tới tím, hay gặp ở nách, bẹn, bìu
• Mụn nước trên nền da lành, rải rác, riêng rẽ, thường ở vùng da mỏng như kẽ ngón tay, mặt trước cổ tay, cẳng tay, vú, quanh thắt lưng, rốn, kẽ mông, mặt trong đùi và bộ phận sinh dục. Ở trẻ sơ sinh mụn nước hay gặp ở lòng bàn tay, chân
• Xuất hiện những vết xước, vảy da, đỏ da, dát thâm. Có thể có bội nhiễm, chàm hóa, mụn mủ
• Ghẻ vảy có mảng dày sừng màu xám/ trắng, thường gặp ở khớp ngón tay, khuỷu tay, đầu gối… và có thể có loạn dưỡng móng kèm theo

Các thể bệnh ghẻ

Bệnh ghẻ chia thành nhiều thể khác nhau như:

• Ghẻ giản đơn: chỉ có đường hầm và mụn nước, ít có tổn thương thứ phát.
• Ghẻ nhiễm khuẩn: có tổn thương mụn mủ, do bội nhiễm liên cầu, tụ cầu.
• Ghẻ biến chứng viêm da, eczema hoá: Gãi lâu ngày gây ra tổn thương thứ phát và biến chứng nhiễm khuẩn, viêm da, chàm hóa khiến việc chẩn đoán bệnh ghẻ khó khăn hơn.
• Ghẻ nhiễm khuẩn có biến chứng viêm cầu thận cấp.
• Ghẻ vảy: Còn gọi là ghẻ Nauy, đây là thể  hiếm gặp và chỉ thấy ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.

Chẩn đoán bệnh ghẻ

Để chẩn đoán chắc chắn bệnh ghẻ thì cần phải tìm ra cái ghẻ bằng các phương pháp:

• Soi tìm dưới kính hiển vi: phát hiện  thấy cái ghẻ, trứng ghẻ, chất cặn thải của cái ghẻ
• Sử dụng máy  dermoscopy
• Phương pháp sinh thiết da làm giải phẫu bệnh
• Sử dụng phản ứng khuếch đại chuỗi polymerase, trong đó DNA của ký sinh trùng ghẻ được tìm ra từ vảy da

Ngoài ra việc chẩn đoán còn phải dựa vào đặc điểm lâm sàng và tính chất dịch tễ

Bệnh ghẻ rất dễ nhầm lẫn với một số bệnh ngoài da khác, vì vậy cần chẩn đoán phân biệt với: 

• Tổ đỉa: thương tổn là các mụn nước nhỏ tập trung thành đám ở vùng rìa các ngón tay hay bàn tay, bàn chân, ngứa, tiến triển dai dẳng.
• Sẩn ngứa: thương tổn là sẩn huyết thanh rải rác khắp cơ thể, rất ngứa.
• Viêm da cơ địa: thương tổn dạng sẩn mụn nước tập trung thành từng đám trên nền dát đỏ, da khô và bong vảy rất ngứa, tiến triển dai dẳng.
• Nấm da: thương tổn là mảng da đỏ, các mụn nước và vảy da ở rìa thương tổn, bờ hình vòng cung, có xu hướng lành ở giữa.

Phương pháp điều trị khi bị ghẻ

Có nhiều phương pháp điều trị bệnh ghẻ khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi, và mức độ nặng của người bệnh. Khi điều trị ghẻ, cần chú ý:

• Bôi thuốc kết hợp sử dụng các loại xà phòng tắm theo đúng chỉ định của bác sĩ da liễu.
• Nếu bị ghẻ mức độ nặng, viêm da , bội nhiễm , chàm hoá thì cần điều trị viêm da, bội nhiễm trước; sau đó mới bôi các thuốc ghẻ hoặc đồng thời vừa điều trị ghẻ vừa điều trị viêm da
• Sử dụng thuốc uống điều trị toàn thân nếu có bội nhiễm,...

Trong quá trình điều trị bệnh ghẻ, cần lưu ý:

• Điều trị càng sớm càng tốt
• Điều trị cho cả những người trong cùng gia đình, tập thể, vườn trẻ, lớp học
• Không cào gãi mạnh để tránh làm tổn thương da, gây viêm da và nhiễm khuẩn
• Bôi thuốc theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý bỏ thuốc khi đang trong quá trình điều trị
• Không tự ý mua thuốc bôi ghẻ vì có thể mua nhầm các loại thuốc gây hại cho da hoặc không đúng thuốc trị bệnh
• Hạn chế tiếp xúc với người khác và không dùng chung đồ vật để tránh lây lan

Với trẻ nhỏ bị ghẻ, cần tuân thủ theo phương pháp điều trị của bác sĩ da liễu để đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hạn chế tối đa tác dụng phụ.

Phòng tránh bệnh ghẻ

"Ghẻ lở hắc lào" không chỉ khiến cho bệnh nhân ngứa ngáy, khó chịu mà còn làm bệnh nhân mất tự tin, bị xa lánh trong cộng đồng và rất dễ gây ra các biến chứng nếu không được điều trị sớm.

Để phòng tránh bệnh ghẻ, mỗi người nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sau:

• Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ
• Vệ sinh cá nhân hằng ngày
• Giặt đồ riêng, phơi khô sạch sẽ
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với da của người bị bệnh ghẻ. Không nên sử dụng quần áo hoặc khăn trải giường chung với người bị nhiễm ghẻ.
• Khi có người trong gia đình hay xung quanh bị ngứa, nhất là ngứa về đêm và có nhiều người cũng có biểu hiện tương tự, cần sớm đi khám chuyên khoa Da Liễu để xác định nguyên nhân.