Hiểu rõ về bệnh viêm tai xương chũm

Có rất nhiều cấu trúc quan trọng đi qua xương chũm nên khi viêm xương chũm, nhiễm trùng có thể lan rộng và gây nhiều biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe. Hiểu rõ về bệnh viêm tai xương chũm giúp phòng tránh và có hành động kịp thời khi gặp phải tình trạng này.

Định nghĩa về bệnh viêm tai xương chũm

Xương chũm là một khối xương nhỏ lồi, nằm ngay phía sau tai có thể sờ được. Về mặt giải phẫu xương chũm nằm gần xương thái dương, đồng thời liên quan nhiều bộ phận quan trọng như màng não,mạch máu, các dây thần kinh.

Về cấu tạo, xương chũm tuy cứng nhưng bên trong xương lại mềm, xốp và có nhiều hốc khí gọi là tế bào hơi, gọi là xoang chũm. Phần xoang chũm lớn nhất gọi là sàn bào, từ sào bào có đường thông trực tiếp sang tai giữa, lớp niêm mạc lót trong sào bào liên tiếp với lớp niêm mạc của hòm nhĩ tai giữa. Sự thông thường này khiến cho các bệnh lý của tai giữa nếu không được điều trị sẽ lan truyền sang xương chũm gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Xương chũm có tác dụng bảo vệ các tế bào lông nhỏ trong tai, điều chỉnh áp lực vùng tại vì bảo vệ xương thái dương khi có chấn thương.

Viêm xương chũm là tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn xảy ra ở các tế bào hơi của xương chũm. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó viêm xương chũm trẻ em hay gặp hơn.

Viêm xương chũm chia thành hai thể chính:

• Viêm xương chũm cấp tính: thường xuất hiện sau viêm tai giữa, do viêm tai không được điều trị triệt để, các triệu chứng cấp tính và rầm rộ, diễn ra tù 5-7 ngày.
• Viêm xương chũm mạn tính: là khi có hiện tượng viêm, chảy dịch mủ tai, đau tai trên 3 tháng, thể này có thể có tổ chức ăn mòn cholesteatoma kèm theo.

Triệu chứng của viêm tai xương chũm

Các triệu chứng của bệnh viêm tai xương chũm diễn biến khác nhau ở từng thể bệnh cấp tính hay mạn tính. Một vài triệu chứng hay gặp bao gồm:

• Sốt
• Đau tai
• Chảy dịch tai
• Giảm thính lực
• Đỏ, sưng tấy vùng sau tai, xuất hiện ở vùng mỏm chũm.
• Vành tai đẩy lệch vểnh ra trước và ra ngoài hoặc tai cụp xuống.
• Trẻ em có thể xuất hiện các triệu chứng như quấy khóc, bỏ ăn, sốt, đau tai dữ dội.
• Nếu viêm xương chũm mạn tính để lâu gây biến chứng, có thể có các triệu chứng nặng như co giật, hôn mê, liệt mặt  khi bệnh tiến triển.

Các triệu chứng có thể thay đổi trên từng bệnh nhân, có thể rất rõ ràng nhưng cũng có thể bị che lấp trên nền người bệnh suy giảm miễn dịch và có nhiều bệnh lý nền.

Nguyên nhân gây viêm tai xương chũm

Theo các bác sĩ chuyên khoa Tai mũi họng, phần lớn các trường viêm xương chũm là do bệnh từ tai giữa, viêm tai giữa cấp tính tiến triển hoặc không được điều trị triệt để gây viêm nhiễm sang vùng xương chũm. Các nguyên nhân gây viêm nhiễm chủ yếu là vi khuẩn, một số ít do virus và nấm.

Một số nhiễm khuẩn từ phổi như viêm phổi do Haemophilus influenzae, tụ cầu liên cầu … cũng là nguy cơ gây viêm xương chũm.

Ngoài ra, các yếu tố như hạn chế thông khí của vòi nhĩ (Eustache) và tiếp xúc với các chất kích thích cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Dù vậy nhưng không phải trường hợp viêm tai xương chũm nào cũng có thể tìm thấy nguyên nhân rõ ràng gây bệnh.

Chẩn đoán viêm tai xương chũm

Chẩn đoán viêm tai xương chũm thường được xác định thông qua quá trình bệnh diễn biến kết hợp kiểm tra lâm sàng, chẳng hạn như việc sử dụng nội soi để kiểm tra tai, có thể thấy lỗ thủng màng nhĩ, đánh giá chức năng nghe và các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang hay CT-scan để đánh giá tình trạng tai giữa.

ngoài ra các bác sĩ có thể đề xuất làm thêm xét nghiệm công thức máu và các xét nghiệm cơ bản khác phục vụ quá trình chẩn đoán và điều trị.

Điều trị bệnh viêm tai xương chũm

Phương pháp cơ bản để điều trị viêm tai xương chũm bao gồm nội khoa và điều trị ngoại khoa, việc lựa chọn và phối hợp phương pháp nào phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Viêm xương chũm có thể khó điều trị vì thuốc có thể không thấm sâu vào xương cộng với hiện nay tình trạng kháng kháng sinh gia tăng. Tình trạng này làm cho việc điều trị trở nên khó khăn.

• Điều trị nội khoa: Kháng sinh là lựa chọn quan trọng trong bệnh viêm xương chũm, kháng sinh đường tiêm truyền sau đó chuyển sang đường uống. Lý tưởng nhất là cấy và tìm ra kháng sinh phù hợp, tuy nhiên thời gian chờ đợi kháng sinh đồ có thể bỏ lỡ điều trị, vì thế sau khi chẩn đoán viêm tai xương chũm, các bác sĩ sẽ lựa chọn kháng sinh theo kinh nghiệm. Ngoài ra có thể kết hợp với chống viêm, giảm đau nếu người bệnh đau tai nhiều.
• Điều trị ngoại khoa: tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, có thể đặt ra chỉ định đặt ống thông khí qua màng nhĩ, phẫu thuật cắt xương chũm. Đặt ống thông khí giúp dẫn lưu dịch mủ từ tai giữa ra ngoài. Phẫu thuật cắt xương chũm đặt ra khi điều trị nội khoa không đáp ứng, viêm tai xương chũm nặng, nghi ngờ có biến chứng. Sau phẫu thuật để đạt hiệu quả cần kết hợp điều trị kháng sinh.

Mặc dù thuốc kháng sinh là trọng tâm trong điều trị viêm xương chũm, nhưng nếu chỉ dùng riêng thuốc kháng sinh, theo các nghiên cứu đã cho thấy tỷ lệ biến chứng là 8,5%. Vì thế tùy thuộc vào mức độ bệnh mà các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Biến chứng của bệnh viêm tai xương chũm

Dựa vào vị trí của mỏm chũm, nhiễm trùng cơ hội có thể lan vào trong não hoặc lan ra ngoại vi. Các biến chứng ngoài sọ của viêm xương chũm cấp tính bao gồm:

• Áp xe dưới màng xương đề cập đến áp xe ở ngoại vi hộp sọ gần mỏm chũm
• Liệt dây thần kinh mặt do chèn ép dây thần kinh mặt, liệt dây thần kinh ốc tai và ảnh hưởng chức năng các dây thần kinh khác.
• Viêm mê đạo là do nhiễm trùng lây lan trong khoang tai giữa dẫn đến ù tai.
• Viêm mỏm đá.
• Vi khuẩn lan sang ổ mắt.

Biểu hiện nội sọ của viêm xương chũm cấp tính xảy ra ở 6% ​​đến 23% trường hợp. Những bệnh nhân này thường sẽ có các dấu hiệu khám thực thể liên quan đến nội sọ, bao gồm co giật, cứng gáy, đau đầu và thay đổi ý thức. Các biến chứng nội sọ nguy hiểm có thể gặp như:

• Viêm não, màng não
• Áp xe thùy thái dương hoặc tiểu não
• Áp xe ngoài màng cứng hoặc dưới màng cứng
• Huyết khối xoang tĩnh mạch

Bệnh viêm tai xương chũm là một bệnh lý gây triệu chứng khó chịu và có các biến chứng nguy hiểm, chúng ta không nên chủ quan mà bỏ qua các dấu hiệu của bệnh. Hiểu rõ về bệnh viêm tai xương chũm để có ý thức phòng tránh và điều trị dứt điểm các bệnh của tai giữa ngay từ sớm để tránh những hệ lụy không đáng có.