Phẫu thuật tuyến giáp: quy trình, hồi phục và biến chứng

Phẫu thuật tuyến giáp là phương pháp điều trị quan trọng để điều trị rối loạn tuyến giáp như ung thư tuyến giáp, cường giáp,... Vậy “phẫu thuật tuyến giáp là gì?”, “khi nào cần phẫu thuật tuyến giáp?” và “phẫu thuật tuyến giáp có gây nguy hiểm không?”. BookingCare  chia sẻ một số thông tin liên quan đến phẫu thuật tuyến giáp trong bài viết dưới đây. 

Phẫu thuật tuyến giáp là gì?

Phẫu thuật tuyến giáp là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp hoặc một phần của tuyến giáp. 

Các loại phẫu thuật tuyến giáp

Phẫu thuật tuyến giáp cũng như nhiều phương pháp phẫu thuật khác đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển cùng với thời gian.

Kể từ nhiều năm trước khi phẫu thuật còn là một phương pháp điều trị nguy hiểm, tỉ lệ tử vong cao thì các bác sĩ phẫu thuật thực hiện cắt u hoặc cắt giảm một phần tuyến giáp cho bệnh bướu cổ đơn thuần.

Nhưng những thập kỷ gần đây, khi mà hiểu biết về tuyến giáp trở nên rõ ràng, các phương pháp và kỹ thuật mổ đạt được hiệu quả và hệ số an toàn rất cao thì phẫu thuật tuyến giáp về cơ bản được chia thành: 

• Cắt một thùy tuyến giáp
• Cắt gần toàn bộ tuyến giáp 
• Cắt toàn bộ tuyến giáp 
• Cắt toàn bộ tuyến giáp và nạo vét hạch cổ 

Về phương pháp thì bao gồm: 

• Phẫu thuật mở (mổ mở)
• Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu (đường mổ nhỏ 2 - 4cm, có hoặc không có nội soi hỗ trợ)
• Phẫu thuật nội soi qua đường nách - vú
• Phẫu thuật nội soi qua đường miệng

Việc phân chia cũng là có tính chất tương đối. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý cụ thể và nhu cầu của bệnh nhân, việc bác sĩ phẫu thuật thảo luận cùng với bệnh nhân và gia đình để đưa ra một phương án điều trị phù hợp mới là quan trọng.

Khi nào cần phẫu thuật tuyến giáp?

Phẫu thuật cắt tuyến giáp là phương pháp chính để điều trị ung thư tuyến giáp và là một lựa chọn điều trị cho một số tình trạng rối loạn bệnh lý khác.

Các bác sĩ chuyên khoa có thể đề nghị phẫu thuật cắt tuyến giáp vì một số lý do sau đây:

• Ung thư tuyến giáp
• U lành tuyến giáp ảnh hưởng tới chức năng hoặc thẩm mỹ 
• Bệnh basedow
• Bệnh viêm giáp 
• Một số tình trạng bệnh lý khác

Cần chuẩn bị gì cho phẫu thuật tuyến giáp?

Tùy thuộc vào nguyên nhân cần phẫu thuật tuyến giáp, trong những tuần trước khi phẫu thuật có thể làm:

• Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT), siêu âm tuyến giáp để xác định chính xác vị trí tuyến giáp bất thường trong quá trình phẫu thuật.
• Trong trường hợp tuyến giáp có các nốt sần, có thể thực hiện sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ để kiểm tra xem mô tăng sinh là mô lành tính hay ác tính.
• Kiểm tra chức năng dây thanh quản.
• Uống thuốc tuyến giáp để ngăn chặn việc sản xuất quá mức hormone tuyến giáp.
• Cung cấp cho bác sĩ điều trị tất cả các thuốc đang dùng, có thể sẽ tạm thời ngưng dùng thuốc làm loãng máu.

Trước vài giờ phẫu thuật cần phải nhịn ăn (không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì ngoài trừ nước lọc). Về chi tiết các bác sĩ sẽ cung cấp những hướng dẫn cụ thể để chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật.

Quá trình phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp

Trước khi chính thức đi vào phẫu thuật bệnh nhân và gia đình cần được bác sĩ trao đổi về tình trạng bệnh, các phương pháp điều trị, và nếu lựa chọn phẫu thuật là giải pháp thì các nguy cơ rủi ro của phẫu thuật cũng phải được trao đổi. 

Quá trình phẫu thuật tuyến giáp qua thời gian cũng đã có nhiều thay đổi tiến bộ. Thời xa xưa các bác sĩ thực hiện phẫu thuật khi gây tê cho bệnh nhân. Nhưng ngày nay gây mê toàn thân có đặt ống nội khí quản là phương pháp chính được thực hiện.

Bệnh nhân nằm trên bàn mổ được hít một loại khí (khí này giúp bệnh nhân ngủ) thông qua một cái mặt nạ. Sau khi bệnh nhân đã ngủ, bác sĩ sẽ tiến hành đặt một ống qua miệng hoặc mũi bệnh nhân và đưa nó vào đường thở, qua vùng thanh quản, tới khí quản (ống này gọi là ống nội khí quản).

Phần còn lại là quá trình phẫu thuật được thực hiện trong khi bệnh nhân ngủ và không nhận biết được những gì đang diễn ra. Khi quá trình kết thúc, bệnh nhân được rút ống nội khí quản và trải qua thời gian hồi sức. 

Phục hồi sau phẫu thuật cắt tuyến giáp 

Thời gian phục hồi có thể chia làm hai giai đoạn: 

• Giai đoạn khi nằm viện (sau khi mổ):
  • Những giờ đầu tiên sau khi mổ bệnh nhân thường lơ mơ, tinh thần chưa hoàn toàn tỉnh táo do vẫn còn tác dụng của thuốc mê. Thời gian sau đó khi bệnh nhân tỉnh táo, ăn uống được, nhưng sẽ có những cảm nhận về đau họng, đau vết mổ, khó ăn, khó nuốt, vướng đờm trong họng,… Đây là thời gian có nhiều khó chịu nhất cho một bệnh nhân mổ tuyến giáp. Thời gian này vào khoảng 2 - 3 ngày sau mổ. Tiếp sau đó thì bệnh nhân khỏe hơn, và những khó chịu cũng đỡ đi nhiều hơn.
  • Bệnh nhân thường xuất viện sau 3 - 5 ngày, nhưng cũng có thể kéo dài hơn do phụ thuộc vào tình trạng thực tế của từng người bệnh. 
  • Trong giai đoạn nằm viện này, ngoài những khó chịu chung, những hồi phục chung mà bệnh nhân nào cũng trải qua thì có những bệnh nhân sẽ trải qua một hoặc một số quá trình hồi phục khác, liên quan tới các biến chứng,  hậu quả của phẫu thuật như: 
    • Khàn tiếng, ăn uống sặc do tổn thương thần kinh 
    • Tê tay chân, co quắp tay chân, nặng hơn nữa có thể cứng khớp hàm và khó thở do hạ can xi 
    • Chảy máu 
    • Khó thở do liệt dây thanh hai bên
    • Rò bạch huyết 
    • Nhiễm trùng vết mổ
    • ...
• Giai đoạn sau nằm viện: Đây là giai đoạn bệnh nhân về nhà và hồi phục tại nhà. Bệnh nhân tiếp tục được điều chỉnh, trị liệu, phục hồi các biến chứng (nếu có) bằng thuốc uống. Lúc này vấn đề liền sẹo, rối loạn cảm giác vùng cổ và dưới cằm là những khó chịu thường gặp. Qua thời gian những điều này thường sẽ giảm dần đi. 

Biến chứng do phẫu thuật tuyến giáp

Các biến chứng chung do gây mê nội khí quản và các bệnh lý phối hợp, hay tình trạng ngoại khoa chung:

• Phản ứng với thuốc gây mê
• Vết thương nhiễm trùng
• Nhiễm trùng ngực
• Các cục máu đông
• Vấn đề về tim và tuần hoàn

Các biến chứng có tính chất đặc thù của phẫu thuật tuyến giáp:

• Chảy máu sau phẫu thuật có thể khiến vùng vết mổ sưng tấy và khó thở,...
• khàn tiếng, nuốt sặc, thậm chí là khó thở do tổn thương thần kinh thanh quản.
• Tê mặt, tê tay chân, hay tê toàn thân, thậm chí là co quắp tay chân, cứng khớp hàm và khó thở do hạ can xi, nguyên nhân là tổn thương tuyến cận giáp trong phẫu thuật.

Nhìn chung thì phẫu thuật tuyến giáp ngày nay đã đạt đến trình độ rất chuyên sâu và hệ số an toàn là rất cao. Các tỉ lệ rủi ro như chảy máu, hạ can xi vĩnh viễn (tức không thể hồi phục), khàn tiếng do tổn thương thần kinh thanh quản đều ở mức 1 - 2% đối với các phẫu thuật viên chuyên sâu, thậm chí còn có thể thấp hơn nữa với một số phẫu thuật viên.