Sốt xuất huyết: Triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả

Từ đầu năm cho tới tháng 9/2023, cả nước ghi nhận 81.808 ca mắc sốt xuất huyết, 23 ca tử vong. Dự báo tình hình dịch sốt xuất huyết thời gian tới, Cục Y tế dự phòng cho hay, theo Tổ chức Y tế Thế giới, trong năm 2023 và 2024 hiện tượng biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino có thể thúc đẩy muỗi sinh sản, làm gia tăng sự lây truyền bệnh sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi truyền.

Trước tình trạng này, việc hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết trở nên cực kỳ quan trọng. Cùng tìm hiểu chi tiết về sốt xuất huyết, từ những triệu chứng ban đầu cho đến phương pháp chẩn đoán và các biện pháp điều trị hiệu quả trong bài viết dưới đây.

Triệu chứng sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh lý phổ biến, có thể gây ra những biểu hiện lâm sàng đa dạng và có tỷ lệ diễn biến nặng cao. Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ 4 - 10 ngày.

Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp khi mắc phải sốt xuất huyết:

• Triệu chứng thường xuất hiện đột ngột với sốt cao, người mệt mỏi rũ rượi, nhức đầu, đau sau hốc mắt, đau cơ (đau thắt lưng và đôi khi đau chân)
• Thường kèm theo đau họng, buồn nôn, nôn mửa, đau vùng thượng vị và tiêu chảy.
• Sốt xuất huyết ở trẻ em thường xuất hiện các triệu chứng như đau họng và đau bụng.
• Triệu chứng xuất huyết có thể xảy ra ở dưới da, niêm mạc và nội tạng. Dấu hiệu xuất huyết dưới da được biểu hiện với các nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường thấy ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím.
• Dấu hiệu xuất huyết niêm mạc được biểu hiện với hiện tượng chảy máu mũi, lợi; đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn.

Sốt xuất huyết chia làm 3 giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn phục hồi:

• Giai đoạn sốt: Là giai đoạn đánh dấu virus xâm nhập vào cơ thể, bệnh nhân sốt cao đột ngột từ 39-40 độ C. Sốt có thể kéo dài 2-7 ngày
• Giai đoạn nguy hiểm: Giai đoạn nguy hiểm thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau khi bị sốt. Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt nhưng thể trạng suy kiệt nhiều, biểu hiện vật vã, bứt rứt, lạnh các đầu chi, có thể xuất hiện các triệu chứng như chảy máu mũi, chân răng, tiểu tiện, đại tiện ra máu,...
• Giai đoạn phục hồi: Thường xảy ra từ 24-48 giờ sau giai đoạn nguy hiểm và kéo dài khoảng từ 48-72 giờ sau đó. Người bệnh hết sốt, thể trạng được tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động ổn định và bắt đầu đi tiểu nhiều.

Nguyên nhân sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Virus này có 4 chủng huyết thanh khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.

Bệnh nhân nhiễm với chủng virus nào thì chỉ có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời với chủng virus đó mà thôi. Chính vì vậy mà những người sống trong vùng lưu hành dịch dengue có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn một lần trong đời.

Virus truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi cái thuộc chi Aedes đốt. Muỗi Aedes aegypti là loại muỗi nhỏ, có màu đen và có vằn trắng ở thân. Muỗi này thường sinh sản và phát triển trong các vật chứa nước nhỏ như thau, chậu, lọ hoa, chai lọ,... Muỗi hoạt động chủ yếu vào ban ngày và chỉ có muỗi cái mới đốt người và truyền bệnh.

Ngoài ra những yếu tố về môi trường và con người cũng là những điều kiện thuận lợi gây ra bệnh sốt xuất huyết:

• Môi trường sống không hợp lý, gây tạo điều kiện sinh sống cho muỗi vằn.
• Thiếu hụt kiến thức về phòng chống muỗi và kiểm soát dịch bệnh.

Xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết

Các xét nghiệm sốt xuất huyết nhằm mục đích tìm kiếm virus, xác định các chủng sốt xuất huyết và tình trạng nhiễm bệnh. Mỗi xét nghiệm có tác dụng phát hiện virus ở từng thời điểm phù hợp.

• Xét nghiệm kháng nguyên NS1: Xét nghiệm được thực hiện trong 5 ngày đầu của bệnh.
• Xét nghiệm chẩn đoán phân tử khuếch đại axit nucleic (NAAT): Xét nghiệm NAAT được sử dụng phổ biến bởi độ chính xác cao đối với trường hợp có triệu chứng trong 1 - 7 ngày đầu mắc bệnh.
• Xét nghiệm huyết thanh kháng thể IgM và IgG thực hiện từ ngày thứ 5 của bệnh.

Ngoài 3 chỉ số xét nghiệm kháng nguyên sốt xuất huyết cơ bản trên, dựa theo tình hình bệnh mà bác sỹ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu, xét nghiệm điện giải đồ, xét nghiệm chức năng gan, thận,...

Phương pháp điều trị sốt xuất huyết

Hiện tại, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hoặc vắc-xin phòng bệnh sốt xuất huyết. Điều trị sốt xuất huyết tập trung vào việc điều trị các triệu chứng và hỗ trợ điều trị bệnh. 

• Nếu sốt cao người bệnh cần uống thuốc hạ nhiệt, nới lỏng quần áo và lau mát bằng nước ấm.

• Khi người bệnh sốt: Lau người bằng nước ấm, uống thuốc hạ sốt Paracetamol, tuyệt đối không dùng Aspirin, Analgin, Ibuprofen để điều trị sốt vì có thể gây sốt xuất huyết, toan máu.

• Cần cấp cứu ngay khi có các dấu hiệu chảy máu: chảy máu mũi, chảy máu chân răng, đi ngoài phân đen và tri giác lơ mơ.

Điều trị sốt xuất huyết tại nhà hiệu quả

Người bệnh có thể điều trị tại nhà sau khi được bác sĩ chuyên khoa khám, xét nghiệm và tư vấn. Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc sốt xuất huyết tại nhà hiệu quả:

• Theo dõi thân nhiệt tối thiểu 3 lần/ ngày, số lượng nước tiểu trong 24 giờ mỗi ngày, tình trạng đau bụng, nôn, tiêu chảy,…

• Nghỉ ngơi đầy đủ và duy trì thể trạng tốt: Hạn chế hoạt động vất vả, tập trung vào việc nghỉ ngơi để cơ thể có thời gian phục hồi.

• Khuyến khích người bệnh uống nhiều nước oresol hoặc nước sôi để nguội, nước trái cây (nước dừa, cam, chanh..) hoặc nước cháo loãng với muối.

• Ăn uống và dinh dưỡng: Bệnh nhân nên ăn nhẹ, dễ tiêu và đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Tránh thực phẩm nặng và khó tiêu.

• Theo dõi triệu chứng: Bệnh nhân cần tự theo dõi triệu chứng và lưu ý đến bất kỳ biến chứng nào. Nếu triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

Sống chung với sốt xuất huyết

Để giảm nguy cơ mắc sốt xuất huyết và ngăn chặn sự lây lan của bệnh, có một số biện pháp phòng ngừa quan trọng mà mọi người có thể áp dụng:

• Kiểm soát muỗi: Loại bỏ các môi trường sống của muỗi, như nước đọng, xô chậu bỏ đi không sử dụng... Sử dụng các biện pháp bảo vệ khác như sử dụng kem chống muỗi, vợt muỗi và màn chống muỗi.

• Cải thiện vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch để ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn và virus.

• Tăng cường kiến thức về sốt xuất huyết: Tìm hiểu về triệu chứng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết để có thể nắm bắt thông tin và áp dụng những biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Trên đây là một số thông tin về sốt xuất huyết, bao gồm triệu chứng, nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán và điều trị. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này và cách phòng ngừa nó. Để ngăn chặn sự lây lan của sốt xuất huyết, việc tăng cường nhận thức và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng.