Tổng hợp một số bài thuốc đông y điều trị viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp thuộc phạm vi chứng tý trong y học cổ truyền. Là một bệnh mạn tính, được coi là một bệnh tự miễn quan trọng thứ hai trong nhóm các loại bệnh tự miễn (sau lupus đỏ hệ thống) và là bệnh quan trọng nhất trong nhóm bệnh khớp do thấp).

Mặc dù không phải bệnh ảnh hưởng đến tính mạng nhưng lại tiến triển nặng, gây đau đớn và nguy cơ tàn phế. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể sử dụng các bài thuốc đông y chữa viêm khớp dạng thấp vì tính an toàn, hiệu quả trong giảm triệu chứng, cải thiện vận động và tăng cường sức khỏe cơ thể. 

Bài thuốc đông y chữa viêm khớp dạng thấp 

Tùy vào thể bệnh và tình trạng bệnh mà lựa chọn sử dụng các bài thuốc khác nhau. Đồng thời, các bài thuốc cũng cần gia giảm các vị thuốc để phù hợp với tình trạng bệnh cụ thể của từng người bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc tham khảo theo các thể bệnh viêm khớp dạng thấp. 

Viêm khớp dạng thấp đợt tiến triển cấp (thể Nhiệt tý)

• Biểu hiện: giai đoạn sưng nóng đỏ đau các khớp. 
• Pháp điều trị: Thanh nhiệt, khu phong, hóa thấp 
• Bài thuốc 1: Bạch hổ quế chi thang gia giảm. Thành phần: Quế chi 6g, chích Cam thảo 4g, Tri mẫu 12g, Hoàng bá 12g, Thương truật 8g, Kim ngân hoa 20g, Tang chi 12g. 
• Bài thuốc 2: Ngân kiều bại độc gia giảm. Thành phần: Kim ngân hoa 8g, Sài hồ 8g, Liên kiều 8g, Tiền hồ 8g, Thổ phục linh 8g, Khương hoạt 8g, chích Cam thảo 4g, Độc hoạt 8g, Chỉ xác 8g, Xuyên khung 8g, Cát cánh 8g, Bạc hà 8g, Sinh khương/Can khương 4g. 

Viêm khớp dạng thấp đợt mạn 

• Biểu hiện: Các khớp còn sưng, đau nhưng hết đỏ, hết sốt, các khớp dính, cứng khớp hoặc có biến dạng, teo cơ. 
• Pháp điều trị: Khu phong, thanh nhiệt, tán hàn, trừ thấp, thông kinh lạc, bổ can thận.  
• Bài thuốc 1: Độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm. Thành phần: Độc hoạt 12g, Ngưu tất 12g, Phòng phong 12g, Đỗ trọng 12g, Tang ký sinh 12g, Quế chi 8g, Tế tân 4g, Thục địa 12g, Tần giao 8g, Bạch thược 12g, Đương quy 8g, chích Cam thảo 4g, Đảng sâm 12g, Bạch linh 12g. 

Viêm khớp dạng thấp giai đoạn sớm 

Tức chưa đủ tiêu chuẩn chẩn đoán viêm khớp dạng thấp, viêm khớp chưa quá 6 tháng, khớp có sưng, có đau nhức, nhưng không nóng đỏ. Trên lâm sàng, tuỳ theo triệu chứng bệnh thiên về phong, hàn, thấp mà dùng thuốc khác nhau. 

Thể phong tý:

• Biểu hiện: Đau nhiều khớp, di chuyển từ khớp này sang khớp khác, người bệnh sợ gió, rêu lưỡi trắng, mạch phù. 
• Pháp điều trị: Khu phong là chính, tán hàn trừ thấp là phụ, kèm hành khí hoạt huyết.  
• Bài thuốc 1: Phòng phong thang gia giảm. Thành phần: Phòng phong 12g, Bạch thược 12g, Đương quy 12g, Khương hoạt 12g, Cam thảo 6g, Quế chi 8g, Ma hoàng 8g, Bạch linh 8g, Tần giao 8g. 
• Bài thuốc 2: Quyên tý thang gia giảm. Thành phần: Khương hoạt 12g, Khương hoàng 8g, Phòng phong 8g, Đương quy 8g, chích Cam thảo 4g, Xích thược 8g, Huỳnh kỳ 12g. 

Thể hàn tý:

• Biểu hiện: Đau dữ dội một khớp cố định, đau không lan, trời lạnh đau tăng, chườm nóng đỡ đau, chân tay lạnh, sợ lạnh. 
• Pháp điều trị: Tán hàn là chính, khu phong trừ thấp là phụ, hành khí hoạt huyết.
• Bài thuốc: Quế chi 8g, Ý dĩ nhân 12g, Can khương 8g, Phụ tử 8g, Thiên niên kiện 8g, Xuyên khung 8g, Ngưu tất 12g, Uy linh tiên 8g. 

Thể thấp tý:

• Biểu hiện: Các khớp nhức mỏi, đau một chỗ cố định, tê bì, đau các cơ có tính chất trì nặng xuống, co rút lại, vận động khó khăn. 
• Pháp điều trị: trừ thấp là chính, khu phong tán hàn là phụ, hành khí hoạt huyết.
• Bài thuốc: Ý dĩ nhân thang gia giảm. Thành phần: Ý dĩ 16g, Ma hoàng 8g, Quế chi 6g, Khương hoạt 8g, Độc hoạt 8g, Phòng phong 8g, Huỳnh kỳ 8g, Đảng sâm 12g, Cam thảo 6g, Ngưu tất 8g, Xuyên khung 8g, Thương truật 12g. 

Phòng viêm khớp dạng thấp tái phát 

• Bài thuốc 1: Độc hoạt tang ký sinh thang gia Phụ tử chế. 
• Bài thuốc 2: Tam tý thang gia giảm. Thành phần: Độc hoạt 8g, Bạch linh 8g, Tần giao 8g, Đỗ trọng 10g, Phòng phong 8g, Ngưu tất 10g, Tế tân 2g, Đảng sâm 8g, Xuyên khung 8g, Hoàng kỳ 12g, Đương quy 8g, Tục đoạn 8g, Thục địa 8g, Cam khương 2g, Bạch thược 8g, Cam thảo 2g, Quế chi 4g. 

Lưu ý khi dùng bài thuốc đông y chữa viêm khớp dạng thấp 

• Các bài thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp thường sử dụng kéo dài từ 7 - 10 ngày cho mỗi đợt thuốc. Sau đó người bệnh cần kiểm tra tiến triển của quá trình điều trị để tiếp tục dùng thuốc hay không phải dùng thuốc nữa. 
• Ngoài ra, sau liệu trình thuốc 7 – 10 ngày, thầy thuốc cần đánh giá lại tình trạng bệnh lý để điều chỉnh liều lượng và gia giảm các vị thuốc cho phù hợp. 
• Thuốc y học cổ truyền nên kết hợp cùng châm cứu, bấm huyệt để giúp giảm đau, giãn cơ, chống viêm và tác động đến hệ miễn dịch của cơ thể. 
• Không nên sử dụng thuốc Đông y chung với thuốc Tây y hay các loại viên uống hỗ trợ. Nếu có ý định dùng kết hợp để nâng cao hiệu quả điều trị thì cần trao đổi kỹ với bác sĩ để dự phòng tương tác thuốc. 
• Trường hợp gặp các triệu chứng như đau bụng, phát ban, tiêu chảy,… khi sử dụng thuốc Đông y thì cần dừng thuốc và trao đổi lại với bác sĩ.
• Khớp hợp dùng thuốc với nâng cao sức khỏe, thể trạng bằng ăn uống, luyện tập và làm việc điều độ. Tránh sinh hoạt và làm việc trong môi trường ẩm thấp kéo dài. 

Điều trị viêm khớp dạng thấp bằng bài thuốc đông y đòi hỏi sự kiên trì của người bệnh, tuân thủ hướng dẫn sử dụng và chỉ định của thầy thuốc. Đồng thời, nên thăm khám và điều trị tại các cơ sở y tế để được chăm sóc và theo dõi tiến trình bệnh tốt nhất.