Viêm thanh quản: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị

Thanh quản là bộ phận của đường hô hấp, nằm gọn trong vùng hạ họng – thanh quản. Thanh quản có hình ống thắt eo ở đoạn giữa, doãn rộng ra ở hai đầu, trên thông với hạ họng, dưới nối liền với khí quản. Chỗ hẹp nhất là giữa 2 dây thanh gọi là thanh môn có tổ chức liên kết dưới niêm mạc lỏng lẻo dễ phù nề khi viêm nhiễm, gây khó thở sớm, nhất là trẻ em.

Viêm thanh quản là gì?

Viêm thanh quản là tình trạng dây thanh âm bị sưng nề dẫn đến khàn hoặc mất giọng. Viêm thanh quản thường khỏi trong 2 - 3 tuần nhưng khi bệnh kéo dài lâu hơn hoặc không được điều trị đúng cách sẽ trở thành viêm thanh quản mạn tính.

Viêm thanh quản mạn tính tốn nhiều thời gian để phục hồi, phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và phương pháp điều trị và sức đề kháng của người bệnh.

Đối với trẻ em, viêm thanh quản cấp thường gặp ở trẻ từ 1 - 6 tuổi, niêm mạc thanh quản và tổ chức dưới niêm mạc dễ bị viêm nhiễm, phù nề dẫn đến khó thở.

Nguyên nhân hay gặp gây viêm thanh quản cấp ở trẻ em thường là: lạnh, do trẻ khóc nhiều hoặc nói nhiều kết hợp với các yếu tố môi trường, virus hoặc vi khuẩn gây bệnh.

Đối với người lớn, viêm thanh quản cấp tính là tình trạng viêm xuất tiết niêm mạc thanh quản. Bệnh thường gặp vào mùa lạnh hoặc lúc thời tiết thay đổi đột ngột. Nguyên nhân gây bệnh thường do virus.

Viêm thanh quản mạn tính là tình trạng viêm niêm mạc thanh quản tái đi tái lại nhiều lần hoặc quá trình viêm thanh quản cấp kéo dài gây nên. Tình trạng tái đi tái lại này có thể dẫn đến quá sản, loạn sản hoặc teo niêm mạc thanh quản.

Triệu chứng điển hình khi mắc bệnh viêm thanh quản

Biểu hiện viêm thanh quản ở trẻ em và người lớn có sự khác nhau và tương đối dễ nhầm lẫn với các bệnh cảm cúm thông thường. Cụ thể:

Triệu chứng viêm thanh quản ở trẻ em

• Sốt cao hoặc sốt nhẹ từ 38-38,50C
• Khóc khàn hoặc khàn tiếng, ho, thở rít. Các triệu chứng thường nặng hơn khi về ban đêm.
• Có các triệu chứng của cảm cúm: hắt hơi sổ mũi, ngạt mũi…
• Khám nội soi thường cho thấy hình ảnh viêm phù nề xung huyết ở thanh quản.

Để chẩn đoán viêm thanh quản cấp ở trẻ em, bác sĩ dựa vào các triệu chứng lâm sàng điển hình như nói khàn hoặc khóc khàn, kết hợp soi thanh quản đánh giá. 

Triệu chứng viêm thanh quản ở người lớn

Viêm thanh quản cấp ở người lớn điển hình là viêm thanh quản đỏ cấp xuất tiết thông thường với các biểu hiện:

• Mệt mỏi, gai rét hoặc ớn lạnh, có thể sốt nhẹ.
• Tiếng nói khàn hoặc mất tiếng hoàn toàn.
• Cảm giác nóng trong họng như có dị vật, ngứa rát ho khan, sau vài ngày ho có đờm.
• Có thể có một số các triệu chứng khác như ho, đau họng, nuốt vướng.
• Khám nội soi ống mềm thấy thanh quản xung huyết thanh thiệt, băng thanh thất, dây thanh 2 bên đỏ rực và xung huyết, phù nề, có thể thấy dịch ứ đọng.

Trong bệnh viêm thanh quản mạn tính, bệnh kéo dài hàng tuần đến hàng tháng với các biểu hiện:

• Mệt mỏi, gai rét hoặc ớn lạnh.
• Tiếng nói khàn hoặc mất tiếng hoàn toàn.
• Ho, đau họng, nuốt vướng.
• Sức khỏe toàn thân hoàn bình thường, không sốt ăn ngủ tốt, không khó thở.

Tùy tình trạng viêm nhiễm và sức đề kháng có thể tự khỏi sau 4-7 ngày hoặc nặng lên trở thành viêm khí phế quản phổi.

Những nguyên nhân chính gây bệnh

Về nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản có nhiều yếu tố gây ra, trong đó có sự khác nhau giữa 2 dạng: cấp và mạn tính.

Nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản cấp

Các nguyên nhân gây viêm thanh quản cấp ở trẻ em thường do:

• Thời tiết lạnh, niêm mạc đường hô hấp của trẻ chưa phát triển hoàn toàn nên còn non yếu.
• Do trẻ khóc nhiều hoặc nói nhiều
• Kết hợp với các yếu tố môi trường, virut hoặc vi khuẩn gây bệnh.

Viêm thanh quản cấp ở người lớn là bệnh thường gặp từ mĩ họng lan xuống đường hô hấp, thường mắc bệnh vào mùa xuân và mùa thu khi thời tiết thay đổi. Nguyên nhân là do vi khuẩn, virut hoặc hít thở bởi các chất có hơi nóng, chất gây dị ứng, các loại hóa chất…

Nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản mạn

• Cách phát âm, sử dụng giọng không hợp lý, nói quá to, quá nhiều hoặc kéo dài, liên tục.
• Do trào ngược dạ dày thực quản. Do các bệnh lý đường hô hấp, đặc biệt là viêm mũi xoang mạn tính, viêm họng mạn tính.
• Yếu tố thuận lợi từ các bệnh lý toàn thân như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, gout…
• Do các yếu tố khác như: bụi, khói than, ô nhiễm môi trường. Các triệu chứng toàn thân ít có.

Xét nghiệm chẩn đoán bệnh

Thông thường bằng việc hỏi thăm các triệu chứng của người bệnh và thăm khám thực thể lâm sàng gồm có khám vùng họng và soi thanh quản là đã đủ để bác sĩ chẩn đoán viêm thanh quản.

Trong trường hợp viêm thanh quản mạn tính nghi ngờ do lao hoặc giang mai, thường làm thêm các xét nghiệm: soi dịch xuất tiết, nuôi cấy, soi treo sinh thiết làm giải phẫu bệnh kết hợp với các thăm dò chẩn đoán hinh ảnh để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và tìm cách xử trí phù hợp. Những xét nghiệm này cũng giúp phân biệt viêm thanh quản mạn và ung thư thanh quản vì ở giai đoạn đầu 2 bệnh này có triệu chứng tương tự nhau.

Phác đồ điều trị viêm thanh quản 

Viêm thanh quản bao lâu thì khỏi? Tùy tình trạng viêm nhiễm và sức đề kháng của mỗi người mà bệnh viêm thanh quản cấp có thể tự khỏi sau 4-7 ngày. Tuy nhiên bệnh cũng có thể nặng lên trở thành viêm khí phế quản phổi. Vì vậy, thăm khám bệnh và làm theo chỉ dẫn của bác sĩ là thực sự cần thiết.

Điều trị viêm thanh quản bao gồm:

• Điều trị triệu chứng (ví dụ: thuốc giảm ho, làm dịu giọng nói, thuốc kháng viêm, giảm phù nề, bù nước, xông hơi).
• Điều trị nguyên nhân: tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ có các phương pháp điều trị cụ thể.
• Điều chỉnh các thói quen không tốt: hút thuốc lá, thuốc lào, ăn đồ lạnh…
• Kiểm soát tốt các bệnh toàn thân: trào ngược dạ dày thực quản, viêm nhiễm ở đường hô hấp.
• Có chế độ luyện giọng phù hợp: tránh nói to, nói nhiều.

Các biến chứng nguy hiểm của viêm thanh quản

Viêm thanh quản có tự khỏi không? Viêm thanh quản cấp có thể tự khỏi trong vòng 1 tuần nếu loại bỏ các yếu tố nguyên nhân. Tuy nhiên đối với người có sức đề kháng kém thì có thể tiến triển thành viêm khí phế quản phổi nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách.

Viêm thanh quản mạn tính dễ tái phát nên khó điều trị dứt điểm, gây ra rất nhiều khó chịu cho người bệnh. Trước hết, tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp tới giọng nói và gây khó khăn trong giao tiếp. Ngoài ra, bệnh cũng tiềm ẩn một số biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Viêm nhiễm nặng lên ở vùng mũi họng thanh quản kể cả viêm mũi xoang và tai giữa, một số vi khuẩn gây bệnh như liên cầu có thể gây tổn thương các cơ quan khác toàn thân như thận, tim,...
• Viêm khí phế quản, viêm phổi.
• Tiềm ẩn nguy cơ hình thành hạt xơ dây thanh, polyp dây thanh, u nang dây thanh.
• Tổn thương tại dây thanh còn có thể là yếu tố thuận lơi dẫn tới ung thư thanh quản. 

Phòng bệnh viêm thanh quản mỗi khi thời tiết giao mùa

Để phòng bệnh viêm thanh quản, cần lưu ý:

• Giữ ấm cơ thể, giữ ấm cổ.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
• Giữ vệ sinh môi trường, nơi ở, vệ sinh mũi họng thường xuyên.
• Hạn chế uống rượu, bia. Không hút thuốc lá.
• Không nói quá to, nói quá nhiều kéo dài, liên tục đặc biệt là khi đang bị bệnh.
• Tránh tiếp xúc với người có biểu hiện mắc bệnh đường hô hấp.
• Cần điều trị triệt để các đợt viêm thanh quản cấp tính, các ổ viêm mũi họng, viêm mũi xoang. 

Viêm thanh quản là bệnh ở đường hô hấp thường xuyên gặp phải vào mùa xuân và mùa thu. Hy vọng với những chia sẻ qua bài viết trên, bạn đọc có thể “bỏ túi” cho mình một vài thông tin hữu ích để có thể dự phòng bệnh hiệu quả và điều trị bệnh khi có các dấu hiệu nghi ngờ.