Bệnh tiểu đường là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và hướng điều trị
Theo Bộ Y tế ghi nhận, ở Việt Nam có khoảng 3,5 triệu người bệnh tiểu đường. Dự báo con số này sẽ tiếp tục tăng gần gấp đôi vào năm 2045. Tiểu đường có thể nói là bệnh phổ biến hiện nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về bệnh này.
Nếu ban đang tìm hiểu thông tin hay có người thân được chẩn đoán bệnh này có thể tham khảo chia sẻ về bệnh tiểu đường là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và hướng điều trị trong bài viết dưới đây.
Tham gia cộng động "Sống khỏe cùng bệnh tiểu đường" để nâng cao kiến thức về bệnh từ các bác sĩ chuyên khoa, giúp điều trị, kiểm soát bệnh tiểu đường ngay tại nhà.
Bệnh tiểu đường là gì? Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường
Đái tháo đường hay thường được gọi là tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hóa, cơ thể không dung nạp được glucose dẫn đến lượng đường trong máu cao hơn so với bình thường.
Nguyên nhân có thể do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng hiệu quả insulin mà tuyến tụy tiết ra.
Insulin ảnh hưởng lớn đến lượng đường trong máu theo nhiều cơ chế nhưng có một vài cơ chế chính sau:
- Thứ nhất Insulin chính là hormone làm ức chế sự chuyển hóa glycogen thành glucose và đi vào máu. Trong trường hợp thiếu hụt insulin, glycogen sẽ không ngừng chuyển hóa và đưa một lượng thừa glucose vào máu gây ra đái tháo đường.
- Thứ 2, Insulin gắn vào tế bào giúp vận chuyển glucose từ trong máu vào bên trong tế bào cung cấp năng lượng cho hoạt động tế bào. Thứ 3, khi cơ thể hấp thu quá nhiều glucose, insulin sẽ chuyển glucose dư thừa thành glycogen dự trữ ở cơ và mô mỡ.
Nhìn chung, với bệnh tiểu đường, cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng hiệu quả insulin cũng đều dẫn đến lượng đường trong máu cao.
Với mỗi thể của bệnh đái tháo đường: đái tháo đường tuýp 1, đái tháo đường tuýp 2 và đái tháo đường thai kỳ sẽ có nguyên nhân cụ thể khác nhau. Bạn có thể phân biệt trong nội dung dưới.
Nguyên nhân tiểu đường tuýp 1
Với người bệnh đái tháo đường tuýp 1, các tế bào tụy bị tấn công bởi hệ thống miễn dịch dẫn đến sản xuất ít hoặc không có insulin. Khi đó, lượng đường thay vì chuyển đến các tế bào lại tích lũy trong máu, gây ra bệnh đái tháo đường.
Tiểu đường tuýp 1 thường gặp ở người trẻ, bao gồm cả trẻ em và người dưới 30 tuổi. Người bệnh bị tiểu đường type 1 chỉ có thể điều trị bằng tiêm insulin hàng ngày.
Nguyên nhân tiểu đường tuýp 2
Khác với nguyên nhân tiểu đường tuýp 1, người bệnh mắc tiểu đường tuýp 2 tuyến tụy vẫn sản xuất insulin nhưng cơ thể sử dụng insulin rất kém. Khi cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả, glucose cũng sẽ tích tụ trong máu.
Đái tháo đường tuýp 2 thường gặp ở người cao tuổi. Đa số người bệnh tiểu đường ở Việt Nam mắc tiểu đường tuýp 2, con số khoảng 95%.
Nguyên nhân đái tháo đường thai kỳ
Thông thường, có nhiều loại hormon ảnh hưởng tới lượng đường trong máu. Với các mẹ bầu, nồng độ hormone thay đổi, khiến cơ thể khó kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả, dẫn đến đường máu tăng lên.
Đái tháo đường thai kỳ thường gặp ở tuần 24 đến 28 của thai kỳ. Nhiều chị em sau khi sinh xong đường huyết trở lại bình thường nhưng cũng có người trở thành đái tháo đường thực sự.
Cách nhận biết dấu hiệu của bệnh tiểu đường
Thông thường ở giai đoạn đầu, người bệnh đái tháo đường, kể cả đái tháo đường tuýp 1 hay tuýp 2 không có bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào. Người bệnh dễ bỏ qua, để bệnh diễn biến âm thầm. Đến khi có các dấu hiệu biểu hiện ra ngoài thường đã nghiêm trọng.
Người bệnh có thể để ý cơ thể và quan sát các dấu hiệu điển hình của bệnh tiểu đường như sau:
- Ăn nhiều
- Hay khát, uống nước nhiều
- Đi tiểu nhiều
- Sụt cân
- Đau và tê ở bàn chân
- Mắt nhìn mờ
Khi nhận thấy các dấu hiệu kể trên, đặc biệt nếu thuộc nhóm có nguy cơ cao (tiền sử gia đình, người thừa cân, béo phì, bị tiểu đường thai kỳ,...) nên thăm khám sớm tại các bệnh viện chuyên sâu về Nội tiết - Tiểu đường.
Phương pháp điều trị bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp. Điều trị bằng thay đổi chế độ ăn uống, vận động, theo dõi tình trạng bệnh thường xuyên và điều trị bằng thuốc,... rất quan trọng với người bệnh.
Điều trị bằng điều chỉnh chế độ ăn uống
- Điều chỉnh, xây dựng chế độ ăn uống hợp lý: Bản chất bệnh đái tháo đường là rối loạn chuyển hoá, do đó người bệnh cần có chế độ ăn uống hợp lý với tỉ lệ các chất phù hợp theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Kiêng ăn đường tự nhiên, các thức ăn quá ngọt.
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, các đồ uống có cồn.
Tăng cường vận động
Người bệnh tiểu đường nên vận động, tập luyện đều đặn, tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần. Có thể chọn hình thức vận động như: đi bộ, bơi, tập yoga, cầu lông,... Lưu ý cân nhắc hình thức tập luyện phù hợp với tình hình sức khỏe, các biến chứng bệnh tiểu đường hay bệnh lý nền của bản thân.
Điều thị bằng thuốc
Tùy tình trạng bệnh, bác sĩ Nội tiết - Đái tháo đường sẽ chỉ định bệnh nhân dùng thuốc giảm glucose trong máu. Thuốc điều trị đái tháo đường có nhiều loại khác nhau, qua thăm khám, bác sĩ có phác đồ phù hợp.
- Người bệnh đái tháo đường tuýp 1 phải dùng insulin do cơ thể không tự sản xuất insulin.
- Người bệnh đái tháo đường tuýp 2 có thể kiểm soát tình trạng bệnh bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và tập thể dục. Ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể sử dụng các thuốc tiểu đường dạng uống chứa thành phần: Metfomin, Gliclazid, Glymepiride, Empagliflozin, Vildagliptin,… Nếu bệnh tiến triển nặng có thể phải dùng Insulin.
Kiểm soát đường huyết tại nhà thường xuyên
Mục tiêu điều trị bệnh đái tháo đường là kiểm soát tốt chỉ số đường huyết. Do vậy, đo và theo dõi chỉ số đường huyết tại nhà thường xuyên là cách tốt nhất để hỗ trợ kiểm soát bệnh.
Người bệnh tiểu đường nên lựa chọn các loại máy đo đường huyết có độ chính xác cao, để kiểm soát tốt nhất các chỉ số. Biết được các chỉ số thường xuyên giúp người bệnh kịp thời điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện, dùng thuốc,... để có thể ổn định đường huyết.
Trên đây, BookingCare chia sẻ một số thông tin về bệnh tiểu đường là gì, nguyên nhân, dấu hiệu,... tới người bệnh, người nhà. Hy vọng sẽ hữu ích khi tìm hiểu, để biết cơ bản các kiến thức, chăm sóc người bệnh tiểu đường.