Tìm hiểu về rối loạn tiền đình và cách sống chung với bệnh lý

Rối loạn tiền đình là một trong số các bệnh lý phổ biến hiện nay, tuy nhiên dấu hiệu bệnh có thể bị nhầm lẫn với một số bệnh thần kinh khác. Vậy rối loạn tiền đình có những biểu hiện nào để nhận biết? Các nguyên nhân, triệu chứng và những lưu ý giúp người bệnh điều trị rối loạn tiền đình và sống chung với bệnh là gì?

Rối loạn tiền đình là gì?

Rối loạn tiền đình là tình trạng rối loạn hoặc tắc nghẽn quá trình truyền dẫn và tiếp nhận thông tin của tiền đình do dây thần kinh số 8 hoặc động mạch nuôi dưỡng não hay các tổn thưỡng tại khu vực tai trong và não. Rối loạn tiền đình có thể được chia làm 2 trường hợp:

• Rối loạn tiền đình ngoại biên: xảy ra do tổn thương tai trong, dây thần kinh tiền đình gây ra hiện tượng choáng váng, xây xẩm, nhất là khi thay đổi tư thế.
• Rối loạn tiền đình trung ương: do các tổn thương liên quan đến nhân tiền đình, đường dẫn truyền của nhân tiền đình tiểu não và thân não gây chóng mặt, mất thăng bằng, khó đi lại.

Nguyên nhân rối loạn tiền đình

Nguyên nhân rối loạn tiền đình có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau. Thông thường, rối loạn có thể xảy ra khi người bệnh gặp phải một số vấn đề liên quan đến:

• Tuổi tác cao làm giảm chức năng của một số cơ quan trong cơ thể, trong đó có hệ tiền đình.
• Tai biến mạch máu não, viêm nhiễm hệ thần kinh.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị như gabapentin, pregabalin… 
• Sinh sống và làm việc ở môi trường nhiều tiếng ồn, áp lực cao,...
• Một số triệu chứng rối loạn tâm thần: trầm cảm, lo lắng và các rối loạn tâm thần khác.

Đối tượng và các triệu chứng của rối loạn tiền đình

Hội chứng rối loạn tiền đình có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, đặc biệt phổ biến hơn ở một số nhóm đối tượng bao gồm:

• Rối loạn tiền đình ở người già trên 60 tuổi
• Phụ nữ mang thai
• Người có tiền sử bệnh lý tai, thần kinh

Rối loạn tiền đình có thể liên quan đến một số triệu chứng cụ thể, bao gồm:

• Chóng mặt, choáng váng, muốn ngất xỉu
• Cảm giác mất thăng bằng, đứng không vững
• Bước hụt, cảm giác như sắp bị ngã
• Giảm khả năng quan sát, nhìn mờ
• Giảm khả năng ghi nhớ, tập trung

Các bệnh lý liên quan đến rối loạn tiền đình

Người có các triệu chứng rối loạn tiền đình có khả năng mắc một số bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh hoặc tuần hoàn. Một số bệnh lý phổ biến liên quan đến rối loạn tiền đình bao gồm:

• Hội chứng Ménière: bệnh lý tai trong do áp lực nội nhĩ bất thường gây hiện tượng chóng mặt kéo dài, ù, đầy tai và giảm thính lực.
• Viêm tai giữa: hiện tượng nhiễm trùng trong ống tai gây ra triệu chứng mất thăng bằng, đau, ù tai và khó nghe.
• Tắc nghẽn ống tai
• Các vấn đề về cột sống cổ như đau cổ, thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ…
• U não: Một số khối u trong não có thể gây ra triệu chứng chóng mặt, buồn nôn, nôn và mất thăng bằng.

Một số phương pháp chẩn đoán rối loạn tiền đình

Căn cứ vào các triệu chứng rối loạn tiền đình, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp xác định chính xác nguyên nhân gây ra hội chứng ở từng người bệnh. Một số phương pháp chẩn đoán rối loạn tiền đình phổ biến hiện nay bao gồm:

• Xét nghiệm chẩn đoán rối loạn tiền đình: bao gồm các xét nghiệm kiểm tra huyết áp, nhịp tim và các xét nghiệm liên quan.
• Điện não đồ: đo hoạt động và phản ứng của não.
• Chụp X quang, chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) sọ não, cộng hưởng từ (MRI) sọ não hay tuỷ cổ để đánh giá các tổn thương não, tuỷ sống. 
• Siêu âm doppler động mạch cảnh, đốt sống hai bên để khảo sát tình trạng tắc nghẽn mạch máu ngoài sọ.

Điều trị rối loạn tiền đình

Mỗi trường hợp rối loạn tiền đình có thể điều trị bằng các phương pháp khác nhau. Tùy vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân, bác sĩ có thể đưa ra chỉ định cụ thể để giảm thiểu và điều trị dứt điểm triệu chứng. Một số biện pháp có thể kể đến như:

• Sử dụng thuốc điều trị khi gặp tình trạng chóng mặt, buồn nôn nghiêm trọng, ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày như: thuốc hỗ trợ tiền đình, chống nôn, dinh dưỡng tế bào thần kinh… để cải thiện triệu chứng bệnh.
• Nghiệm pháp tái định vị sỏi tai (nghiệm pháp Epley), các bài tập giúp rèn luyện hệ thống tiền đình (Brandt - Daroff)...
• Điều trị tâm lý: cải thiện triệu chứng đối với những trường hợp rối loạn tiền đình liên quan đến stress, rối loạn lo âu, mất ngủ…

Sống chung với rối loạn tiền đình hiệu quả

Ngoài việc thực hiện các biện pháp điều trị rối loạn tiền đình theo chỉ dẫn của bác sĩ, người bệnh và người thân có thể thực hiện một số điều chỉnh trong chế độ sinh hoạt hàng ngày để giảm thiểu dần các triệu chứng bệnh. Một số biện pháp chăm sóc người rối loạn tiền đình có thể áp dụng như:

• Điều chỉnh lối sống và thay đổi thói quen: hạn chế các hoạt động duy trì thăng bằng và tập trung cao độ, cắt giảm lượng caffeine, thuốc lá, ngủ đủ giấc.

• Cố gắng duy trì môi trường sống ổn định, ít kích thích: hạn chế tiếng ồn, ánh sáng mạnh và các yếu tố gây kích thích khác có thể giúp giảm triệu chứng rối loạn tiền đình.

• Luyện tập, vận động một số bài tập nhẹ hỗ trợ lưu thông tuần hoàn và rèn luyện khả năng giữ thăng bằng như yoga, thiền hoặc các kỹ thuật thực hành cân bằng như tai mắt tay (các động tác đặt tay lên tai và mắt để tạo ra cảm giác cân bằng).

• Thực hiện khám sức khỏe định kỳ khi điều trị rối loạn tiền đình nhằm kiểm soát tình trạng hoặc theo dõi một số bệnh lý liên quan (huyết áp cao, tiểu đường…) có thể giúp giảm nguy cơ tái phát triệu chứng rối loạn tiền đình.

• Tìm kiếm và yêu sự cầu hỗ trợ từ bác sĩ, gia đình, bạn bè nếu các triệu chứng rối loạn tiền đình ngày càng nghiêm trọng.

Trên đây là những thông tin liên quan đến hội chứng rối loạn tiền đình. Việc hiểu rõ về triệu chứng, các nguyên nhân và tác động đến đời sống, sinh hoạt hàng ngày có thể giúp bác sĩ và người bệnh tìm cách điều trị và quản lý sức khỏe tốt hơn.