Điều trị di chứng tai biến mạch máu não bằng đông y

Di chứng của tai biến mạch máu não thường rất nghiêm trọng và nguy hiểm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để phục hồi chức năng cho người bệnh thì điều trị tai biến mạch máu não bằng đông y được áp dụng nhiều. Hãy cùng tìm hiểu các phương pháp điều trị di chứng tai biến mạch não bằng đông y qua bài viết dưới đây. 

Tai biến mạch máu não theo y học cổ truyền 

Tai biến mạch máu não thuộc phạm vi chứng trúng phong, bán thân bất toại (di chứng liệt nửa người do tai biến mạch não). Đây là bệnh lý cấp tính, đột ngột và rất nặng. Người bệnh đột ngột ngã, bất tỉnh hoặc tỉnh, có liệt tứ chi hoặc liệt nửa người, miệng méo, mắt lệch, nói khó,… 

Bệnh nếu không phát hiện và đưa đến cơ sở y tế kịp thời có thể khiến người bệnh tử vong, hoặc để lại nhiều di chứng nặng nề như liệt vận động, liệt mặt, nói khó,…

Theo y học cổ truyền, nguyên nhân gây tai biến mạch máu não thường do: ngoại phong và nội phong gây nên. Ngoại phong là tình trạng mạch lạc hư rỗng nên phong tà bên ngoài thừa cơ xâm nhập vào gây bệnh. Nội phong liên quan đến các tạng phủ bên trong như can thận tỳ, khí huyết, đàm thấp,…

• Do ngoại nhân chủ yếu là phải hóa nhiệt và sinh phong  
• Do thất tình( nội nhân): như giận, lo sợ gây tổn thương 3 tạng tỳ, can và thận.  
• Do mắc bệnh lâu ngày( nội thương) làm cơ thể suy yếu, thận âm và thận dương suy( thận âm suy, hư hỏa bốc lên; thận dương suy, chân dương nhiễu loạn ở trên).  
• Do yếu tố di truyền hoặc dị dạng bẩm sinh ( tiên thiên bất túc)  
• Do ăn uống không đúng cách sinh đàm thấp làm tắc trở kinh lạc.  
• Do chấn thương gây huyết ứ tắc, kinh lạc không thông. 

Trúng phong được chia làm ba giai đoạn: 

• Giai đoạn cấp tính: thời gian mắc bệnh dưới 15 ngày. 
• Giai đoạn hồi phục: thời gian mắc bệnh từ 15 ngày - 6 tháng. 
• Giai đoạn di chứng: thời gian mắc bệnh trên 6 tháng.

Khi mắc tai biến mạch máu não, bệnh nhân cần được đưa đến bệnh viện trong thời gian vàng trước 4.5 giờ để dùng thuốc tiêu sợi huyết, tăng cơ hội cứu sống, giảm tỷ lệ di chứng cho người bệnh và điều trị tích cực trong những ngày đầu. Điều trị tai biến mạch máu não bằng đông y thường cho hiệu quả cao trong thời gian hồi phục và di chứng từ 6 - 12 tháng.

Điều trị di chứng tai biến mạch máu não bằng đông y

Châm cứu điều trị di chứng tai biến mạch máu não 

Châm cứu đã được chứng minh trong việc phục hồi sớm các di chứng khó nói, liệt mặt, liệt nửa người do tai biến mạch máu não, rút ngắn thời gian hồi phục cho người bệnh. 

Phương pháp châm cứu liệt nửa người thường sử dụng các huyệt: 

• Liệt chi trên: châm Bát tà, Kiên ngung, Tý nhu, Kiên tỉnh, Hợp cốc, Khúc trì, Nội quan,…
• Liệt chi dưới: châm Hoàn khiêu, Phong trì, Dương lăng tuyền, Âm lăng tuyền, Túc tam lý, Huyết hải, Phong long, Giải khê, Tam âm giao, Thái xung, Hành gian, Bát phong,…
• Miệng méo: châm Nghinh hương, Địa thương, Giáp xa, Thừa tương. 
• Nói khó: châm Liêm tuyền, Thượng liêm tuyền, Giản sử, Thống lý,…
• Mắt nhắm không kín: châm Toản trúc, Tình minh, Dương bạch, Ngư yêu, Ty trúc không,…

Liệu trình châm thường ngày 1 lần, lưu kim khoảng 25 - 30 phút, mỗi liệu trình từ 7 - 10 ngày, có thể châm nhiều liệu trình. 

Phương pháp đầu châm vùng vận động( nếu chỉ có liệt) và vùng cảm giác (  nếu có kèm rối loạn cảm giác) bên đối diện, châm nghiêng kim 30 độ, vê kim khoảng 200 lần/ phút, liên tục trong 1 - 2 phút, lưu kim 5 phút. 

Thông thường châm 1 lần/ngày, châm 10 ngày liên tục thành 1 liệu  trình, nghỉ 3 - 5 ngày nếu có liệu trình thứ 2.

Ngoài châm cứu thông thường, để tăng cường hiệu quả tác động và phục hồi nhanh các di chứng sau tai biến cho người bệnh, châm cứu thường kết hợp châm xuyên huyệt, hoặc kết hợp với các phương pháp khác như: điện châm, thủy châm, mãng châm, cấy chỉ,…

Xoa bóp bấm huyệt điều trị di chứng tai biến mạch não 

Theo y học cổ truyền, xoa bóp bấm huyệt giúp duy trì, kiểm soát chức năng của các cơ quan nội tạng và sự cân bằng của âm - dương thông qua các kích thích tại các huyệt đạo.

Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp thường được kết hợp cùng các phương pháp đông y khác nhằm cải thiện và phục hồi sớm các di chứng do tai biến mạch máu não gây nên. 

• Xoa bóp thông qua xoa, xát, miết, day, bóp giúp giảm nguy cơ teo cơ, loét tỳ đè hay các biến chứng khác do người bệnh nằm lâu. 
• Các động tác vận động chi: vê, rung, lăn, vờn, vận động làm giảm nguy cơ cứng khớp.
• Day, ấn, bấm huyệt giúp dẫn truyền các sóng thần kinh từ các huyệt về vỏ não và dẫn các tín hiệu kích thích ngược lại để điều chỉnh tình trạng bệnh lý, phục hồi sớm chức năng vận động và tình trạng liệt, méo miệng, nói khó,… cho người bệnh. 

Xoa bóp bấm huyệt chữa di chứng tai biến mạch máu não tại các huyệt tương tự với phác đồ châm cứu: các huyệt vùng chân, tay, mặt, đầu, cổ,…

Người bấm huyệt cần áp dụng đầy đủ các thủ thuật như xoa, miết, phân, hợp, véo, ấn, bấm, vận động. Thực hiện từ 10 - 15 phút, ngày 1 lần, liệu trình từ 7 - 10 ngày.

Bài thuốc điều trị di chứng tai biến mạch não 

Một số bài thuốc có tác dụng tốt trong việc điều trị di chứng tai biến mạch não như: 

• Bài thuốc Đại đình phong châu
• Bài thuốc Chân châu mẫu hoàn
• Bài thuốc Lục vị hoàn
• Bài thuốc Bán hạ Bạch truật thiên ma thang 
• Bài thuốc Đàm đạo thang 
• Bài thuốc Thiên ma câu đằng ẩm 
• Bài thuốc Bổ dương hoàn ngũ thang 
• Bài thuốc Tứ vật đào hồng thang 

Tuỳ theo thể bệnh lâm sàng mà người bệnh gặp phải và tình trạng người bệnh mà thầy thuốc sử dụng các bài thuốc và gia giảm sao cho phù hợp. 

Phòng bệnh tai biến mạch máu não hiệu quả 

Khi chưa bị bệnh, bạn cần: 

• Chủ động điều trị tốt, triệt để hoặc quản lý tốt các bệnh nguy cơ như: tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh lý tim mạch,… 
• Tránh gió lạnh, gió lùa nhất là khi thay đổi thời tiết. 
• Tránh stress tâm lý, lo âu, mất ngủ,…
• Tránh ăn đồ cay nóng, chất kích thích như ớt, tỏi, hạt tiêu, rượu bia, thuốc lá,…
• Ăn uống sinh hoạt điều độ, chế độ ăn giảm muối. Tập luyện thể dục, dưỡng sinh nâng cao sức khoẻ cơ thể. 

Khi đã bị bệnh, cần: 

• Vệ sinh toàn thân, lăn trở, vận động các cơ khớp, xoa bóp, vỗ rung lồng ngực để tránh các biến chứng do di chứng liệt nửa người như teo cơ, cứng khớp, loét, viêm phổi,…
• Kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, các bệnh lý tim mạch,…

Để đạt hiệu quả điều trị cao nhất, khi phục hồi di chứng sau tai biến cần phối hợp các phương pháp y học cổ truyền với y học hiện đại nhằm đem lại hiệu quả tốt nhất để cải thiện các chức năng nhận thức, vận động, cảm giác, ngôn ngữ,… Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích nhất.